در صورتی که خانه یا ملکی که متعلق به یک فرد است توسط دیگری تصرف شده باشد، مالک می‌تواند با ارائه سند رسمی ملک درخواست خلع ید را مطرح کرده و به صورت قانونی متجاوز را از ملکش بیرون کند.
البته بدون داشتن سند رسمی ملک هم امکان مطرح کردن دعوای خلع ید در دادگاه و گرفتن رضایت قاضی وجود دارد. برای طرح دعواهای ملکی مانند خلع ید لازم است که شرایط و مراحلی که در این باره وجود دارد را بشناسید. در این مطلب به طور کامل توضیح میدهیم که خلع ید چیست؟
خلع ید چیست؟
=اغلب کسانی که ملک، زمین یا خانه‌ای را به دیگری اجاره داده‌اند، یا فردی به صورت غیرقانونی ملک آن‌ها را توقیف کرده به دنبال پیدا کردن جواب این سؤال هستند. ید به معنی دست و خلع به معنی عزل است. خلع ید یعنی کوتاه کردن دست یا اختیارات فردی که مال غیرمنقول مانند خانه، ملک، زمین و … را توقیف کرده است.
در خلع ید فردی که به عنوان صاحب ملک شناخته می‌شود ابتدا دعوای خلع ید را مطرح می‌کند. سپس باید مالک زمین و … مدارک و اسناد لازم را برای تأیید ادعای خودش به دادگاه ارائه کند. پس از بررسی اسناد، دادگاه حکم خلع ید را برای فردی که ملکی را تصرف کرده صادر می‌کند و طرف مقابل باید طبق این حکم ملک را تخلیه کند.
انواع خلع ید
خلع ید دارای انواع مختلفی است و قبل از طرح دعوا لازم است که آن‌ها را بشناسید. در ادامه انواع خلع ید را برای شناخت بیشتر ارائه کرده‌ایم.
خلع ید امانی
در این حالت مالک و طرف مقابل یک قرارداد را برای مدت مشخصی منعقد کرده‌اند؛ و پس از پایان قرارداد باید فردی که ملک و… را به امانت گرفته آن را به صاحبش برگرداند. با توجه به اینکه قراردادهای امانی جنبه حقوقی دارند، در صورت عدم تسلیم خانه، مالک می‌تواند علیه طرف مقابل دعوا خلع ید امانی را تنظیم کند.
در صورتی که زمان مشخصی برای قرارداد امانی در نظر گرفته نشده باشد، مالک تنها در صورتی که مطالبه ملک صورت گرفته باشد می‌تواند دعوا خلع ید امانی را مطرح کند.
خلع ید غاصبانه
در خلع ید غاصبانه بین مالک و فردی که ملک را غصب کرده قراردادی وجود ندارد؛ بنابراین مالک برای طرح دعوا باید غیرقانونی بودن تصرف ملک توسط طرف مقابل را به دادگاه ثابت کند. همچنین در این روش باید مالک سند رسمی ملک را برای اثبات مالکیت و طرح دعوا ارائه کند، تا دادگاه رسیدگی به پرونده خلع ید را در دستور کارش قرار دهد.
خلع ید مشاعی
در صورتی که مال مشاع توسط یک یا چند نفر از شرکا مورد غصب قرار گرفته باشد، سایر نفرات می‌توانند علیه آن‌ها دعوای خلع ید را مطرح می‌کند. دادگاه به درخواست خلع ید رسیدگی می‌کند و مال مشاع را از افرادی که آن را غصب کرده‌اند پس می‌گیرد.
ارکان دعوی خلع ید
ارکانی که برای طرح دعوا خلع ید به آن‌ها توجه می‌شود عبارتند از:
- غیرمنقول بودن مال
- استیلا بر مال توسط مدعی علیه
- عدوانی بودن تصرف
- مالکیت خواهان
- رادیو دادسو
- پرونده های ملکی
تفاوت خلع ید و تصرف عدوانی
فرق دعوای خلع ید با رفع تصرف عدوانی چیست؟
- طرح دعوای مال غیرمنقول یا خلع ید تنها توسط مالک آن ممکن است؛ اما دعوا تصرف عدوانی توسط فردی که در منافع مال سهیم است هم می‌تواند مطرح شود.
- دعوای خلع ید به عنوان دعوای حقوقی شناخته می‌شود و تنها در دادگاه‌های حقوقی قابل مطرح کردن است؛ اما دعوای تصرف عدوانی را می‌توان در دادگاه‌های حقوقی یا کیفری مطرح کرد.
- دعاوی خلع ید از نوع دعاوی مالی است و هزینه دادرسی آن‌ها طبق دعاوی مالی محاسبه می‌شود؛ اما دعاوی تصرف عدوانی به عنوان دعاوی غیرمالی شناخته می‌شوند و هزینه دادرسی آن‌ها نیز طبق دعاوی غیرمالی در نظر گرفته خواهد شد.
- دعوای خلع ید نیاز به تشریفات دارد و تا زمان صدور رأی دادگاه قابل اجرا نخواهد بود؛ اما دعوای تصرف عدوانی تشریفات خاصی ندارد و بلافاصله بعد از صدور حکم قابل اجرا خواهد بود.
رسیدگی به دعوای خلع ید در دادگاه چگونه است؟
طبق ماده قانونی خلع ید این دعوا جزء دعاوی غیرمنقول محسوب می‌شود و تنها دادگاه صلاحیت رسیدگی به آن را دارد. مراحلی که دادگاه به این دعوا رسیدگی می‌کند عبارت است از:
- احراز مالکیت خواهان از طریق سند رسمی ارائه شده برای ملک
- تشخیص غیرقانونی و مشروع نبودن تصرف خوانده ملک
- تحقیق محلی و اعزام کارشناس جهت بررسی اینکه خوانده در ملک مورد مالکیت خواهان سکونت دارد یا خیر
- اثبات مشروعیت سکونت در ملک توسط خوانده
- صدور حکم خلع ید در صورت عدم مقبول مشروعیت سکونت خوانده در محل
مدارک لازم برای خلع ید
برای طرح دعوا خلع ید باید مدارک زیر را آماده کرده و به دادگاه ارائه کنید.
- تصویر سند مالکیت خانه یا زمین
- کارت ملی به منظور احراز هویت مالک
- حضور شاهدان و مطلعان برای شهادت درباره مالکیت ملک
- ارائه درخواست دریافت نظر کارشناس
- شماره پرونده استنادی طرح دعوا
- ارائه مدارک تحقیقات منطقه‌ای و محلی
- معاینه محلی توسط کارشناس و ارائه نظر کارشناس
مزایای گرفتن وکیل در دعوای خلع ید
وکیل پایه یک دادگستری با انواع دعوای خلع ید و نحوه طرح دعوا برای آن‌ها در دادگاه آشنا است؛ بنابراین حتی در صورتی که دعوا برای خلع صد غاصبانه یا مشاع طرح شده باشد، وکیل می‌تواند با استاند به مدارک موجود و قوانین و مقرراتی که در این زمینه وجود دارد پرونده را در کمترین زمان به سرانجام برساند.
خلع ید چقدر زمان می‌برد؟
در دعاوی حقوقی مانند دعوای خلع ید زمان مشخصی برای رسیدگی به پرونده در نظر گرفته نشده است؛ بنابراین دعوای مطرح شده ممکن است در زمان کمتر از چند ماه رسیدگی و تعیین تکلیف شود، یا با توجه به تراکم بالای پرونده‌ها در شعبه دادگاه رسیدگی به این دعاوی نیاز به زمان طولانی‌تری داشته باشد.
هزینه اجرای حکم خلع ید
هزینه‌ای که برای طرح دعوا و اجرای حکم خلع ید در نظر گرفته می‌شود مطابق با مبلغی است که برای دعاوی مالی غیرمنقول مانند ملک تعیین شده. هزینه دادرسی این دعواها طبق ارزش معاملاتی ملک یا زمین در منطقه مورد نظر محاسبه می‌شود. توجه به این نکته نیز ضروری است که مشاع بودن یا نبودن زمین در محاسبه این هزینه تاثیری نخواهد داشت.
نکاتی درباره خلع ید
- برای طرح دعوای خلع ید داشتن سند رسمی ملک یا حکم قطعی ثبت مالکیت الزامی است.
- شورای حل اختلاف تنها می‌تواند به دعاوی کمتر از 20 میلیون تومان رسیدگی کند، بنابراین برای طرح دعوای خلع ید لازم است که فرد به دادگاه مراجعه کند.
- علاوه بر فردی که مالک خانه، زمین و… است، کسی که در منافع آن شریک است نیز می‌تواند طرح دعوای خلع ید را مطرح کند.
هم‌زمان با طرح دعوای خلع ید مالک می‌تواند برای الزام به پرداخت اجرت‌المثل ایام تصرف با توجه به نظر کارشناسی اقدام کند.
نمونه دادخواست دعوا خلع ید
جهت طرح دعوا خلع ید باید نحوه تنظیم دادخواست این دعوای حقوقی را بشناسید. در ادامه یک نمونه دادخواست خلع ید را جهت شناخت بیشتر ارائه کرده‌ایم.
خواهان: …
خوانده: …
وکیل: …
تعیین خواسته و بهای آن: خلع ید به……. ریال به انضمام کلیه خسارات قانونی
دلایل و منضمات: کپی مصدق سند مالکیت، معاینه و تحقیق محلی با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری
ریاست محترم مجتمع قضائی ……
باسلام احتراماً به استحضارمی رساند:
به موجب سند مالکیت شماره……. دانگ پلاک ثبتی/ بخش «شماره و نام شهرستان» واقع در نشانی متعلق به این‌جانب است.
نظر به اینکه خوانده/خواندگان بدون اذن و اجازه این‌جانب پلاک ثبتی مذکور را در تصرف غاصبانه خود گرفته و با وصف مراجعات مکرر از رفع تصرفات غاصبانه خود و تحویل آن به این‌جانب امتناع می‌نماید.
فلذا با تقدیم این دادخواست مستندات به ماده ۳۰۸ و ۳۱۱ قانون مدنی صدور حکم به خلع ید غاصبانه خوانده/خواندگان جزء پلاک ثبتی فوق‌الذکر به انضمام کلیه خسارات و هزینه دادرسی مورد استدعاست.
سوالات متداول
آیا امکان طرح دعوای خلع ید و تصرف عدوانی به صورت هم‌زمان وجود دارد؟
طبق ماده ۶۵ قانون آیین دادرسی مدنی امان طرح چندین دعوا برای هر فرد وجود دارد. با توجه به اینکه دعوای خلع ید و تصرف عدوانی یک منشأ دارند، متقاضی می‌تواند هر دو دعوا را با هم مطرح کند و دادگاه به این دعواها طبق سلسله‌مراتب تعیین شده رسیدگی خواهد کرد.
آیا بدون سند رسمی می‌شود دادخواست خلع ید داد؟
به طور معمول دعوی خلع ید با ارائه سند عادی در محاکم حقوقی پذیرفته نمی‌شود؛ اما تحت شرایط خاصی امکان رسیدگی به این دعوا با قولنامه نیز وجود دارد.
آیا دادخواست خلع ید از طریق شکایت کیفری پیگیری می‌شود؟
این دعوا ماهیتی حقوقی دارد و صرفاً از طریق دادگاه حقوقی قابل طرح و پیگیری خواهد بود.
دادسو چیست؟
دادسو یک موسسه حقوقی است که تمامی مجوزهای لازم را از کانون وکلای دادگستری مرکز، قوه قضاییه و اداره ثبت اسناد اخذ کرده است. دادسو کلیه خدمات حقوقی، وکالتی و کنسولی را به ایرانیان داخل و خارج از کشور ارائه می‌کند.
چگونه می‌توانم با دادسو در ارتباط باشم؟
شما می‌توانید از طریق واتساپ، تلگرام و یا تماس با شماره ۰۲۱۹۱۰۷۹۱۰۳ با کارشناسان حقوقی دادسو در ارتباط باشید. همکاران ما با حوصله پاسخگوی شما هستند.شما می‌توانید از طریق واتساپ، تلگرام و یا تماس با شماره ۰۲۱۹۱۰۷۹۱۰۳ با کارشناسان حقوقی دادسو در ارتباط باشید. همکاران ما با حوصله پاسخگوی شما هستند.
چگونه می توانم با وکلای دادسو جلسه داشته باشم؟
جلسات مشاوره وکلای دادسو به دو صورت حضوری و آنلاین برگزار می‌شود. برای برگزاری جلسه با وکلای دادسو با کارشناسان حقوقی دادسو در ارتباط باشید تا برای شما وقت ملاقات تنظیم کنند.
