بخشش ارث

یکی از مواردی که هر فردی در طول زندگی خودش ممکن است با ـآن مواجه شوند موضوع انحصار وراثت و تعیین تکلیف اموالی است که به او ارث رسیده. در صورتی که انحصار وراثت به پایان رسیده باشد و پس از تقسیم ترکه سهم‌الارث هر کدام از وراث مشخص باشد، کسانی که مالک ارث هستند می‌توانند در سهم خودشان دخل و تصرف کرده و برای خرید و فروش ارث یا … اقدام کنند.

حتی فردی که به او ارث رسیده می‌تواند مالش را به یکی از دیگر از وراث یا اشخاصی که مد نظر دارد هبه کند یا ببخشد. در این مطلب شرایط بخشش ارث را مورد بررسی قرار داده‌ایم. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره تقسیم ترکه یا تعیین تکلیف اموال به جا مانده از فردی که فوت شده می‌توانید با مشاورین حقوقی دادسو در ارتباط باشید.

شرایط بخشش ارث

در صورتی که فردی بخواهد ارثی که به او رسیده را به دیگری ببخشد، باید شرایط بخشش ارث را بشناسد. طبق قانون، بخشش ارث می‌تواند در قالب عقد صلح یا عقد هبه انجام شود. در ادامه شرایطی که برای بخشش ارث در نظر گرفته شده را جهت شناخت بهتر پیامدهای حقوقی این موضوع ارائه کرده‌ایم.

• فردی که اقدام به بخشش ارث کرده باید از اهلیت قانونی برای انجام آن یعنی از عقل، بلوغ و رشد برخوردار باشد.
• فرد باید با رضایت و قصد و نه از سر اکراه و اجبار اقدام به بخشش ارث یا همان سهم‌الارث خود کند.
• بخشش ارث باید به صورت مشروع و قانونی و نه با قصد و نیتی همچون فرار از دین صورت بگیرد.
• موضوع ارثی که بخشیده می‌شود باید به طور دقیق و معین روشن شده باشد.
• باید موضوع هبه یا صلح جهت بخشش ارث طبق عقد هبه یا صلح مشخص شده باشد. همچنین باید فردی که ارث را می‌بخشد حق تصرف در مال را داشته باشد و مالک مال موضوع هبه یا صلح باشد.
• با توجه به اینکه فوت واهب و یا متهب قبل از قبض موجب بطلان بخشش ارث با عقد هبه می‌شود؛ باید در بخشش ارث به موجب عقد هبه قبض و قبول توسط هبه گیرنده یا همان متهب انجام شده باشد.

مراحل و نحوه بخشش ارث

در صورتی که فردی که ارث به او رسیده شرایط بخشش ارث را داشته باشد، باید نحوه بخشش ارث و مراحل آن را بشناسد، تا بتواند انتقال ارث به فرد دیگر را طبق قانون به درستی انجام دهد. در ادامه نحوه بخشش ارث و مراحلی که هر کدام از آن‌ها دارد را بررسی کرده‌ایم.

 بخشش ارث به موجب انعقاد قرارداد شفاهی عقد هبه یا صلح

در این حالت فردی که قصد بخشش سهم‌الارث خودش را دارد به صورت شفاهی و با قصد و اراده خودش بر صلح یا هبه، بخشش سهم‌الارثش به دیگری را به او اعلام می‌کند. در صورتی که طرف مقابل این موضوع را قبول کند، عقد محقق شده و بخشش ارث انجام خواهد شد.

بخشش ارث به موجب قرارداد کتبی عقد هبه یا صلح

قرارداد کتبی هبه یا صلح سهم‌الارث، می‌تواند به صورت دستی با سند عادی یا با مراجعه به دفترخانه با سند رسمی تنظیم شود. در قراردادهای دست‌نویس هبه یا صلح سهم‌الارث، طرفین باید مشخصات هویتی خود را نوشته و موضوع عقد هبه یا صلح را به طور دقیق شرح دهند. پس از درج شروط ضمن عقد و تاریخ انعقاد قرارداد، طرفین آن را امضا می‌کنند، تا سند عادی به اندازه سند رسمی اعتبار داشته باشد.

در تنظیم قرارداد رسمی بخشش سهم‌الارث به دفاتر اسناد رسمی رفته و پس از بررسی مدارک و اسناد توسط دفترخانه و مشخص شدن اطلاعات مربوط به طرفین قرارداد، موضوع قرارداد، تاریخ انعقاد عقد، شروط ضمن عقد و… سند هبه تنظیم شده و طرفین آن را امضا کنند.

نکته مهم:

بخشش ارث تنها در صورت فوت موروث ممکن است و خود فرد یا وراث او نمی‌توانند قبل از فوت صاحب ارث در آن دخل و تصرف کرده، یا مالی که فرد مورد نظر دارد را به دیگری ببخشند. بلکه تنها با هبه یا بیع یا صلح عمری امکان انتقال اموال یک فرد به دیگری قبل از فوت او وجود خواهد داشت.

بخشیدن اموالی که به فرد ارث رسیده پس از تقسیم ترکه و تعیین تکلیف سهم‌الارث قانونی خواهد بود و هر کدام از ورثه می‌توانند در مالی که به ارث برده‌اند دخل و تصرف کنند.

مدارک لازم برای بخشش ارث

همان‌طور که برای تحریر ترکه و تقسیم ترکه باید مدارک لازم را آماده کنید، جهت بخشش ارث نیز آماده کردن مدارک ضروری توسط فردی که قصد عقد صلح یا هبه را دارد ضروری خواهد بود. در ادامه لیست مدارک ضروری برای بخشش ارث را ارائه کرده‌ایم.

• اسناد و اوراق هویتی طرفین
• گواهی انحصار وراثت
• رأی دادگاه در خصوص تقسیم ترکه (در صورتی که محجور میان وراث نبوده، تقسیم‌نامه تنظیمی میان وراث لازم خواهد بود.)
• مدارک مربوط به پرداخت مالیات بر ارث
• مدارک مثبت مالکیت فرد بر مال موضوع ارث که قصد بخشش آن را دارد از جمله سند رسمی، مبایعه نام و…

آثار و نتایج بخشش ارث

بعضی از افراد ممکن است پس از بخشیدن ارث از کارشان پشیمان شوند و بخواهند مال هبه شده را پس بگیرند. برای پیدا کردن جواب سؤال آیا ارث بخشیده شده قابل برگشت و رجوع است؟ لازم است که آثار و نتایجی که عقد هبه دارد را بشناسید.

• ایجاد اثر حقوقی مالکیت برای شخصی که سهم‌الارث، به او بخشیده شده و اجازه هرگونه تصرف مالکانه در مال از جمله فروش اجاره، هبه و…
• خروج مال از مالکیت شخصی که اقدام به بخشش آن کرده و ممنوعیت هرگونه تصرف مالکانه در آن
• رجوع از هبه ارث تنها در شرایطی ممکن است که مال موهبه موجود بوده و به دیگری منتقل نشده باشد، شخصی که ارث به او هبه شده پدر و مادر و یا فرزند متهب (هبه گیرنده) نباشد، هبه ارث به صورت معوض انجام نشده باشد یا در شرایطی که هبه سهم‌الارث معوض بوده عوض گرفته نشده باشد و در عین مال یا در ارث (عین موهوبه) تغییری ایجاد نشده باشد.
• در شرایطی که به موجب عقد صلح بخشش ارث انجام شده باشد، فردی که مال را بخشیده تنها در صورتی می‌تواند از بخشش ارث رجوع کند که حق فسخ قرارداد صلح را به موجب یکی از مواردی که در قانون مدنی ذکر شده برای خودش در نظر گرفته باشد.

نمونه متن بخشش ارث

بخشش ارث می‌تواند به موجب عقد صلح یا عقد هبه انجام شود. با توجه به نوع عقد متنی که آماده می‌کنید متفاوت خواهد بود. برای اطمینان خاطر از صحت متن نوشته شده می‌توانید از یک وکیل انحصار وراثت کمک بگیرید. در ادامه نیز یک نمونه متن آماده بخشش ارث را جهت آشنایی بیشتر ارائه کرده‌ایم.

نمونه متن بخشش ارث به موجب عقد هبه

مشخصات طرفین قرارداد:

واهب: آقا/خانم …….. به شماره شناسنامه ……..، کد ملی ……..، صادره از ……..، به نشانی ……..

متهب: آقا/خانم …….. به شماره شناسنامه ……..، کد ملی ……..، صادره از ……..، به نشانی …….. طرفین

مشخصات عین موهوبه:

یک هشتم از ملک مسکونی با پلاک ثبتی …….. فرعی از …….. اصلی، واقع در بخش…….. ثبتی شیراز، موضوع سند ملکی شماره …….. که سهم‌الارث واهب از موروث شرعی و قانونی خود، همسرشان جناب آقای …، به تاریخ فوت …، به موجب گواهی حصر وراثت … بوده است.

شرایط قرارداد:

قرارداد در تاریخ … منعقد شد و واهب از این تاریخ حق هرگونه رجوع را از خود سلب و ساقط نمود.

متهب عین موهوبه را مشاهده و به قبض آن اقرار کرد.

اسناد مثبت مالکیت واهب ضمیمه قرارداد گردید.

جمع بندی

سهم‌الارثی که به فردی رسیده جزء اموال فرد محسوب می‌شود و او می‌تواند هرگونه دخل و تصرفی در آن داشته باشد. برای بخشیدن سهم‌الارث، پیشنهاد می‌کنیم از یک وکیل انحصار وراثت کمک بگیرید. وکیل تقسیم ارث با شرایط تقسیم ارث آشنایی کافی دارند و به موکلین خودشان کمک می‌کنند تا پرونده‌های تقسیم ترکه و… را در کمترین زمان به نتیجه برسانند.

سؤالات متداول