در این مقاله قرار است درباره تقسیم ارث فرد محجور صحبت کنیم. به صورت کلی شخص به محض به دنیا آمدن مالک حق و حقوقی مشخص می‌شود. که با توجه به حق و حقوق می‌تواند معاملاتی را انجام دهد. انجام این معاملات منوط به داشتن اهلیت است. اهلیت به دو دسته اهلیت تمتع و اهلیت استیفا تقسیم می‌شود. بسته دارا بودن این نوع از اهلیت‌ها ممکن است افراد محجور شناخته شود.
در ادامه تعریف افرار محجور از نظر حقوقی را بررسی می‌کنیم و توضیح می‌دهیم که محجور یعنی چه و فرد محجور کیست؟ همچنین درباره انواع محجوریت صحبت می‌کنیم و به یکی از مهم‌ترین امور افراد محجور که تقسیم ارث است می‌پردازیم و توضیح می‌دهیم که آیا قیم ارث میبرد؟ ولی پیشنهاد می‌کنیم قبل از هرکاری از راهنمایی کارشناسان حقوقی دادسو و یا یک وکیل انحصار وراثت استفاده کنید.
- اخذ گواهی انحصار وراثت و مالیات بر ارث
- بدون نیاز به حضور وراث در هیچ مرحله‌ای
- توسط وکلای متخصص تقسیم ارث
- مشاوره حقوقی رایگان
- برای انجام کار توسط وکلای متخصص دادسو با کارشناسان حقوقی دادسو در ارتباط باشید
محجور یعنی چه؟
برای صحبت درباره تقسیم ارث فرد محجور باید ابتدا به تعریف فرد محجور از نظر حقوقی بپردازیم. همانطوری که گفتیم اهلیت به دو دسته تقسیم می‌شود.
اهلیت تمتع وقتی که فرد به صورت زنده به دنیا می‌آید شامل حالشان می‌شود. در واقع در لحظه تولد شخص مالک حقوقی می‌شود. اهلیت استیفا بسته به سن شخص و سالم بودن ایشان از نظر عقلی شامل حالش می‌شود.
افراد محجور به سه دسته تقسیم می‌شوند صغیر، غیر رشید و یا دیوانه هستند. افراد صغیر به سن قانونی نرسیده‌اند و دیگران برایشان تصمیم می‌گیرند.
افراد غیر رشید کسانی هستند که به سن قانونی رسیده‌اند ولی درک کامل و کافی نسبت به مسائل مختلف از جمله مسائل مالی ندارند. افراد دیوانه هم که ممکن است سطحی از را جنون داشته باشند و به هیچ وجه صلاحیت تصمیم گیری در هیچ امور را ندارند.
فرد محجور کیست؟
فرد صغیر بعد از رسیدن به سن قانونی دیگر محجور نیست. این فرد توانایی انجام یک سری امور با توجه به سن‌شان را دارند و می‌توانند مالک خانه و یا هر مورد دیگری شوند ولی نمی‌توانند برای آن تصمیم گیری کنند (برای مثال نمی‌توانند ملکی که مالک آن هستند را بفروشند.)
افراد دسته دوم که غیر رشید یا سفیه هستند ممکن است به سن بلوغ رسیده باشند ولی توانایی پذیرش مسئولت‌های مالی که بر گردن آنها است را ندارند. این افراد برای انجام اموری مانند ازدواج و انواع طلاق (طلاق توافقی، طلاق یک طرفه)، حضانت فرزند و … نیاز به اجازه ولی و قیم خود ندارند ولی برای انجام امور مالی باید شخص دیگری که صلاحیت دارد، تصمیم گیرنده باشد.
دسته سوم افراد مجنون را شامل می‌شود. درجه‌ی مجنون بودن به هیچ وجه مهم نیست. هر اندازه‌ای که باشد فرد صلاحیت تصمیم گیری در امور مالی را ندارد و محجور شناخته می‌شود. این فرد برای همه‌ی امور خود نیاز به تصمیم فرد قیم دارد.
با توجه به شناختی که نسبت به تعریف حقوقی فرد محجور پیدا کردیم، در ادامه درباره تقسیم ارث فرد محجور مطالعه می‌کنیم.
بیشتر بخوانید:
سامانه ثنا چیست؟
تقسیم ارث فرد محجور چگونه است؟
تا این قسمت مقاله تعریف فرد محجور و انواع آن را توضیح دادیم و متوجه شدیم که فرد محجور بسته به نوع محجوریت خود نمی‌تواند امور مالی خود را مدیریت کند. امور انحصار وراثت و تقسیم ارث از انواع امور مالی هست.
وقتی فردی محجور باشد و مال و اموالی به نام ایشون باشد، انحصار وراثت اموال‌شان مطابق شرایط عادی پیش می‌رود و اموال بین طبقات وراث تقسیم می‌شود.
ولی از آنجایی که افراد محجور نمی‌توانند تصمیم گیرنده امور مالی باشند پس نمی‌توانند وصیت نامه تنظیم کنند و اگر این کار را انجام دهند کاملا فاقد اعتبار است و نمی‌‌‌‌توان به آن استناد کرد.
شرایط قیومیت افراد محجور
همانطوری که گفتیم افراد محجور، بسته به نوع محجوریت تصمیم گیرنده برخی امور خود نیستند و برای انجام آن امور باید قیم یا وصی ایشان تصمیم بگیرد. پس به خاط همین موضوع شرایط قیومیت افراد محجور را توضیح می‌دهیم که تکلیف تقسیم ارث فرد محجور هم با آنها است.
قیومیت و حضانت متفاوت از یکدیگر هستند. حضانت به معنای تربت و نگهداری و قیومیت به معنای سرپرستی است.
فردی که قیومیت شخص را به عهده دارد باید از نظر عقلی بالغ باشد و دارای سلامت عقل باشد، باید دارای دو نوع اهلیت تمتع و استیفا باشد، ایشان باید مسلمان باشد و فرد کافر نمی‌تواند قیم فرد دیگر باشد. قیم واجد شرایط می‌تواند در تقسیم ارث فرد محجور مداخله کند.
چه افرادی شرایط قیومیت را ندارند؟
- فردی که غیر مسلمان باشد.
- افرادی که خودشان تحت قیومیت باشند
- افرادی که به دلایلی مانند سرقت، خیانت در امانت، ورشکستگی، هتک ناموس، کلاهبرداری و اختلاس و … محکوم باشند.
- افرادی که فساد اخلاقی آنها ثابت شده باشد.
قانون تقسیم ارث فرد محجور
آگاهی به این قوانین می‌تواند به مشخص شدن تکلیف تقسیم ارث افراد محجور کمک کند.
قوانین امور حسبی مربوط به افراد محجور:
- امور قیمومت راجع به دادگاه شهرستانی است که اقامتگاه محجور در حوزه آن دادگاه است و اگر محجور در ایران اقامتگاه نداشته باشد دادگاهی که محجور در حوزه آن دادگاه سکنی دارد برای امور قیمومت صالح است.
- هر گاه محجور در خارج ایران اقامت یا سکنی داشته باشد امور قیمومت راجع به دادگاه شهرستان تهران است.
- در صورتی که محجور در خارج ایران اقامت یا سکنی دارد و مطابق ماده ۱۲۲۸ قانون مدنی مامور کنسولی ایران قیم موقت برای محجور معین نماید اگر دادگاه تهران تصمیم مامور کنسولی را تنفیذ نکند تعیین قیم با دادگاه نامبرده خواهد بود.
- در صورتی که اقامتگاه محجور معلوم نباشد امور قیمومت با دادگاهی است که محجور در حوزه آن دادگاه یافت می‌شود.
- عزل و تعیین قیم جدید و تعیین قیم موقت و سایر امور محجور که راجع به دادگاه است با دادگاهی است که بدواً تعیین قیم کرده است.
- هر گاه صغیری که ولی خاص ندارد در زمان رسیدن به سن رشد سفیه یا مجنون باشد قیم باید به دادستان جنون یا سفه او را اطلاع دهد و‌دادستان پس از اطلاع به این امر مکلف است در موضوع جنون و سفاهت تحقیق نموده و دلایل آن را اعم از نظریات کارشناس و اطلاعات مطلعین و‌غیره به دادگاه بفرستد و دادگاه پس از رسیدگی و احراز جنون یا سفه حکم به استمرار و بقاء حجر صادر می‌نماید در این صورت ممکن است قیم سابق‌را هم به قیمومت ابقاء نمود.
فروش سهم الارث محجور
سرپرست قانونی فرد محجور این اجازه را دارد که با در نظر گرفتن خیر و صلاح شخص، فروش سهم الارث محجور را انجام دهد. برای فروش سهم الارث فرد محجور علاوه بر سرپرست مقام قضایی نیز باید حضور داشته باشد. اگر صلاح فرد محجور در فروش سهم الارث در نظر گرفته نشده باشد عنوان معامله فضولی برای این مورد در نظر گرفته می‌شود.
سوالات متداول
- فرد محجور کیست؟
افراد محجور شامل سه دسته هستند. افراد صغیر، غیر رشید و یا دیوانه محجور محسوب می‌شوند.
- تکلیف اموال محجور پس از فوت چه می‌شود؟
انحصار وراثت اموال فرد محجور نیز مانند شرایط عادی پیش می‌رود و اموال وی بر حسب طبقات ارث باید تقسیم ارث شوند. البته به دلیل محجور بودن فرد نمی‌تواند وصیت نامه داشته باشد.
