در این مقاله قرار است درباره تقسیم ترکه توضیح دهیم. بعد از فوت شخصی که اموالی از ایشان باقی مانده است باید گواهی انحصار وراثت دریافت شود. بعد از دریافت گواهی انحصار وراثت باید امور تقسیم و تحریر ترکه انجام شود. در این مقاله به صورت کامل با بررسی قانون تقسیم ترکه توضیح دادیم که تقسیم ترکه چیست و درباره شرایط تقسیم ترکه و مدارک مورد نیاز آن اطلاعات کاملی برای شما آماده کرده‌ایم.
- انجام تمام مراحل انحصار وراثت توسط وکیل متخصص
- اخذ گواهی انحصار وراثت بدون نیاز به حضور وراث در هیچ مرحله‌ای
- بدون نیاز به تایید همه وراث
- تعیین و تکلیف مالیات بر ارث
- برای تنظیم جلسه (حضوری یا آنلاین) با وکلای متخصص دادسو با تلفن ۰۲۱۹۱۰۷۹۱۰۳ تماس بگیرید.
ترکه چیست؟
ترکه عبارت است از اموال و حقوقی به جا مانده از متوفی و در اصلاح به اموال و حقوق قابل انتقال به دیگری که متوفی پس از مرگ از خود به جا می‌گذارد، گفته می‌شود. به بیان دیگر دارایی مثبت متوفی که بعد از فوت ایشان به وراث منتقل می‌شود. دارایی مثبت شامل اموال عینی، منفعت، طلب و کلیه حقوق مالی می‌باشد. بنابراین دیون متوفی به وراث منتقل نمی‌شود و مسئولیتی برای پرداخت آن ندارد مگر به میزان اموال متوفی که برای بدهی‌ها کسر شود.
مراحل تقسیم ترکه
قبل از توضیح درباره تقسیم ترکه باید درباره امور راجع به ترکه، تصفیه ترکه و مهر و موم ترکه توضیح دهیم.
امور قبل از تقسیم ترکه
امور راجع به ترکه عبارت است از اقداماتی که برای حفظ ترکه و رساندن آن به وراث قانونی انجام می‌شود . که شامل مهر و موم ترکه، تحریر ترکه و اداره ترکه می‌شود.
بر اساس ماده ۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی دعاوی راجع به ترکه متوفی اگر چه خواسته، دین یا مربوط به وصایای متوفی باشد تا زمانی که ترکه تقسیم نشده باشد، در دادگاه محلی اقامه می‌شود که آخرین اقامت‌گاه متوفی در ایران، آن محل بوده. اگر آخرین اقامت‌گاه متوفی معلوم نباشد، رسیدگی به دعاوی یاد شده در صلاحیت دادگاهی است که آخرین محل سکونت متوفی در ایران، در حوزه آن بوده است.
مطابق ماده ۱۶۶ به بعد قانون امور حسبی دادگاه با تقاضای هر یک از ورثه متوفی یا نماینده قانونی آنها یا موصی له در صورتی که وصیت جزء مشاع از ترکه باشد و نیز طلب‌کار متوفی که طلب او مستند به سند رسمی یا حکم قطعی باشد و نیز وصی، فورا پس از اطلاع و با ابلاغ وقت مهر و موم به اشخاص یاد شده، اقدام به مهر و موم می‌نماید.
در نهایت با استناد ماده ۱۹۴ قانون امور حسبی به تقاضای افرادی که حق درخواست مهر و موم را دارند، رفع مهر و موم نیز توسط همان دادگاه صالح برای امور ترکه صورت می‌پذیرد پس از رفع مهر و موم، دادگاه به تقاضای ورثه و وصی، اقدام به تحریر ترکه می‌نماید. تحریر ترکه برای تعیین مقدار ترکه و دیون متوفی است.
بیشتر بخوانید:
سهم دولت از ارث چگونه محاسبه می شود؟
تصفیه ترکه
در ادامه امور راجع به تقسیم ترکه باید درباره تصفیه ترکه توضیح دهیم. تا زمانی که تصفیه ترکه انجام نشود امکان تقسیم ترکه وجود ندارد. در تصفیه ترکه صحبت از دیونی و حقوقی است که قبل از تقسیم ماترک باید پرداخت شود. در ماده ۸۹۶ قانون مدنی به صورت واضح این موارد توضیح داده شده است.
ماده ۸۶۹ قانون مدنی
حقوق و دیونی که به ترکه میت تعلق میگیرد و باید قبل از تقسیم آن اداء شود از قرار ذیل است:
- قیمت کفن میت و حقوقی که متعلق است به اعیان ترکه مثل عینی که متعلق رهن است.
- دیون و واجبات مالی متوفی.
- وصایای میت تا ثلث ترکه بدون اجازه ورثه و زیاده بر ثلث با اجازه آنها.
هزینه کفن و دفن در ماده ۲۲۵ قانون امور حسبی شامل هزینه کفن، دفن و هزینه‌های مربوط به غسل ایشان است. همچنینی یک‌سری از دیونی که در ادامه توضیح می‌دهیم باید قبل از تقسیم ترکه پرداخت شود.
در ادامه موضوع تصفیه ترکه بهتر است بدانید ورثه ملزم نیستند غیر از ترکه چیزی به بستانکاران بدهند. اگر ترکه برای اداء تمام دیون کافی نباشد ترکه مابین تمام بستانکاران به نسبت طلب آنها تقسیم می‌شود. مگر اینکه آن را بدون شرط قبول کرده باشند که در این صورت مطابق ماده ۲۴۶ مسئول خواهند بود. در موقع تقسیم دیونی که به موجب قوانین دارای حق تقدم و رجحان هستند رعایت خواهد شد بستانکاران زیر هر یک به ترتیب حق تقدم بر دیگران دارند:
طبقه اول
حقوق خدمه خانه برای مدت سال آخر قبل از فوت.
حقوق خدمتگذاران بنگاه متوفی برای مدت شش ماه قبل از فوت.
دستمزد کارگرانی که روزانه یا هفتگی مزد می‌گیرند برای مدت سه ماه قبل از فوت.
طبقه دوم
طلب اشخاصی که مال آنها به عنوان ولایت یا قیمومت تحت اداره متوفی بوده. نسبت به میزانی که متوفی از جهت ولایت و یا قیمومت مدیون شده است.
این نوع طلب در صورتی دارای حق تقدم خواهد بود که موت در دوره قیمومت یا ولایت و یا در ظرف یک سال بعد از آن واقع شده باشد.
طبقه سوم
طلب پزشک و داروفروش و مطالباتی که به مصرف مداوای متوفی و خانواده‌اش در ظرف سال قبل از فوت رسیده است.
طبقه چهارم
نفقه زن مطابق ماده ۱۲۰۶ قانون مدنی.
مهریه زن تا میزان ده هزار ریال.
طبقه پنجم
سایر بستانکاران
مهر و موم ترکه
مهر و موم ترکه به منظور تشخیص وضعیت مالی متوفی و حفظ حقوق وراث، موصی له و طلب‌کاران است (قبل از تقسیم ترکه انجام می‌شود). که دادگاه با تقاضای هر یک از ورثه متوفی یا نماینده قانونی آنها و طلب‌کاری که طلب ایشان ثابت شده باشد، بعد از اطلاع و با ابلاغ وقت مهر و موم به اشخاص یاد شده، اقدام به مهر و موم می‌نماید.
مسئولین وراث در قبال پرداخت طلب، طلب‌کاران در سه فرض بررسی می‌شود:
قبول ترکه
اگر وراث بدون هیچ شرطی ترکه را قبول کنند مسئولیت پرداخت تمام دیون متوفی را بر عهده دارند. اعم از اینکه دارایی متوفی بیشتر از دارایی متوفی بوده است یا ثابت کنند که پس از فوت متوفی ترکه بدون تقصیر آنها تلف شده و باقیمانده ترکه برای پرداخت دیون کافی نیست. قبول ترکه ممکن است به صورت صریح و بوسیله تنظیم اسناد رسمی یا عادی باشد. یا به صورت ضمنی و از طریق انجام دادن اعمالی که کاشف از قبول باشد مانند بیع، صلی، هبه و رهن ترکه باشد.
قبول ترکه به شرط تحریر ترکه
گاهی اوقات وراث از میزان دارایی و دیون متوفی اطلاعاتی ندارند. پس قبول ترکه را که مشروط به تحریر ترکه می‌نمایند. پس از تحریر مسئولیت وراث محدود به میزانی است که در صورت تحریر ذکر شده و بیش از آن مسئولیتی ندارند.
رد ترکه
اگر وراث ترکه را رد نمایند، ترکه در حکم ترکه متوفی بلا وارث خواهد بود. به موجب ماده ۳۲۷ به بعد قانون امور حسبی ترکه به وسیله مدیر ترکه‌ای که از طرف دادگاه تعیین می‌گردد، اداره، حفظ و تصفیه خواهد شد. اگر بعد از تصفیه از ماترک چیزی باقی بماند به ورثه تعلق خواهد گرفت.
تقسیم ترکه
بعد از انجام همه امور گفته شده نوبت به تقسیم ترکه می‌رسد. تقسیم می‌تواند با تراضی افراد و بدون مراجعه به دادگاه انجام شود و در غیر این صورت به منظور تقسیم ماترک، هر یک از وراث می‌توانند از دادگاه درخواست تقسیم سهم خود را از سهم سایر وراث بخواهند.
بهتر است بدانید وصی، ولی و قیم هر وارثی که محجور باشد و امین غایب و جنینی و کسی که سهم الارث بعضی از ورثه به ایشان منتقل شده می‌تواند برای تقسیم ترکه اقدام کند.
تقسیم ترکه به گونه‌ای است که برای هر یک از ورثه از هر نوع اموال حصه‌ای معین می‌شود و اگر بعضی از اموال قابل قسمت نباشد آن را در سهم بعضی از ورثه قرار می‌دهند و برابر بهای آن از سایر اموال در سهم دیگران منظور می‌نمایند.همچنینی اگر مالی (منقول یا غیر منقول) قابل تقسیم و تعدیل نباشد ممکن است فروخته شده و بهای آن تقسیم شود. فروش اموال به ترتیب عادی عمل می‌آید مگر آنکه یکی از ورثه پس از تقسیم مالک مستقل سهو خود خواهد بود و هر تصرفی که بخواهد می‌نماید و به حضه دیگران حقی ندارد.
بیشتر بخوانید:
انحصار وراثت سهام عدالت
چه کسانی حق درخواست تقسیم ترکه را دارند؟
- ولی و وصی و قیم هر وارثی که محجور باشد
- هرکدام از ورثه
- امین غائب و جنین
- شخصی که سهم الارث بعضی از ورثه را دارد.
- وصی منصوب از جانب وی
وکیل برای تقسیم ترکه
اگر وراث متوفی قصد داشته باشند برای امور انحصار وراثت و تقسیم و تحریر ترکه به یک وکیل پایه یک دادگستری وکالت دهند، دیگر نیاز به حضورشان در هیچ مرحله‌ای نیست. وکیل انحصار وراثت به جای ایشان در همه مراحل دادگاه و دفتر ثبت اسناد حضور پیدا می‌کند. گواهی انحصار وراثت را دریافت می‌کند در نهایت می‌تواند برای تقسیم ترکه اقدام کند. همچنین در صورتی که خارج از کشور زندگی می‌کنید می‌توانید به کمک وکیل انحصار وراثت ایرانیان خارج از کشور بدون اینکه نیاز باشد در هیچ مرحله ای حضور داشته باشید، تقسیم ترکه را انجام دهید. اگر در پروسه انحصار وراثت هستید می‌توانید از کارشناسان حقوقی دادسو مشاوره رایگان در این خصوص دریافت کنید.
مدارک مورد نیاز برای تقسیم ترکه
دادخواست تقسیم ماترک به همراه اطلاعات شخصی که دادخواست را ثبت کرده است.
اگر تحریر ترکه انجام نشده باشد باید صورت اموال هم به دادگاه تقسیم شود.
ابطال تقسیم ترکه
به صورت کلی امکان ابطال تقسیم‌نامه ترکه وجود ندارد. چرا که فرض بر این است افراد با آگاهی و اشراف کامل نسبت به این موضوع رضایت خود را اعلام کرده‌اند. مگر در شرایط خاصی که اثبات آن بسیار سخت است.
بیشتر بخوانید:
چه کسانی حق انحصار وراثت دارند؟
نمونه دادخواستم تقسیم ماترک متوفی
ریاست محترم مجتمع قضایی ” نام شهرستان محل اقامت متوفی ”
با سلام احتراماً به استحضار می رساند:
شادروان ….. فرزند…….. مورث قانونی در تاریخ …….. در محل اقامت دائمی خود در………. در گذشته اند و اینجانب………. به شماره شناسنامه ……. و خوانده/خواندگان به ترتیب به شماره‌های شناسنامه ………. ورثه حین الفوت می‌باشیم. که گواهی انحصار وراثت صادره به شماره ….. مورخ ……. صادره از شعبه ” شماره و نام شهرستان”مستند قانونی وراثت می‌باشد. نظر به اینکه ما ترک فیمابین ورثه تقدیم نگردیده است فلذا صدور حکم بر تقسیم ماترک فیمابین ورثه به استناد ۳۰۰ و ۳۱۷ قانون امور حسبی مورد استدعاست. در صورتیکه ماترک قابل تقسیم نباشد صدور دستور فروش و تقسیم ثمن حاصله فی مابین ورثه بر اساس حصه‌های قانونی مندرج در گواهینامه انحصار وراثت فوق الذکر به انضمام کلیه خسارات قانونی و هزینه دادرسی مورد استدعاست.
سوالات متداول
- تحریر ترکه چیست؟
تحریر ترکه به این معنی است که دیون و مطالبات متوفقی مشخص شود. برای این کار باید مراحل خاصی از طریق دادگستری طی شود.
- مدت زمان تقسیم ترکه چقدر است؟
تقسیم ماترک معمولا به پیچیدگی‌های پرونده مربوط است. تعداد نفرات وراث، میزان اموال، اختلاف بین وراث و… عواملی هستند که روی پرونده تاثیرگذار خواهند بود.
29 دیدگاه برای “تقسیم ماترک یا تقسیم ترکه چیست؟ ”
سلام خسته نباشید …پدر من فوت کردن و ما سه فرزند پسر هستیم و یه خواهر که یکی از پسر را معلول است ما یه خانه پدریم داریم که دادگاه حق ارث فرزند معلول را نگه داشته از فروش خونه …الان میخواستم بدونم قیم این پسرمعلول اگر بخواد ملکی براش بخره باید حتما سند به نامش بخوره یا ملک قولنامه ای هم میشه خرید
سلام، وقت بخیر.
هر نقل و انتقالی برای شخص محجور باید با اجازه دادگاه انجام بشود. خرید ملک قولنامه ای هم مشکلی ندارد.
سلام خسته نباشید خانواده مادری من ۶دختر و ۲پسر هستن که مقداری زمین اراضی به اونها ارث میرسه الان در دست تقسیم ترکه هستش ولی یکی از پسر ها راضی به تقسیم نیست آیا در پروسه تقسیم ترکه خللی ایجاد می کنه
سلام، وقت بخیر
خیر هر یک از وراث می توانند به تنهایی برای تقسیم ترکه اقدام کنند.
ترکه در حصر وراث نوشته شده یک دهم دختر یعنی چه
سلام خسته نباشید خانواده مادری من ۶دختر و ۲پسر هستن که مقداری زمین کشاورزی به اونها ارث میرسه الان در دست تقسیم ترکه هستش ولی یکی از پسر ها راضی به تقسیم نیست آیا در پروسه تقسیم ترکه خللی ایجاد می کنه
۱,۱۴۲,۷۲۰
سلام عرض ادب. ما سه برادر و سه خواهر هستیم بعد از فوت پدر دو برادر بنده از فروش اموال به ارث رسیده امتناع کرده و همکاری در جهت رسیدن سهم به وراث نمیکنن خواستم بدونم باتوجه به این که انحصار ورثه انجام شده
ورثه ای اگه سهم ترکه از دادگاه درخواست کنن چه مدت زمان طول میکشه تا املاک فروخته بشه و سهم هرکسی به دستش برسه ،واگه این کار انجام بشه وراث ضرر و زیان میبینن یا خیر املاک به قیمت فروخته میشه
سلام، وقت بخیر
لطفا با کارشناسان حقوقی دادسو در ارتباط باشید تا شما را راهنمایی کنند.
موضوع تقسیم ترکه رو عالی توضیح دادین.
ممنون از موسسه حقوقی حرفه ای دادسو
سلام، وقت بخیر
خواهش می‌کنم. خوشحالیم که راضی بودید
سلام وقت خیر من یک برادر دارم که سی ساله گم شده اون موفع چهارده سالش بود هنوز هیچ خبری از اون نیست حالا برای تقسیم ارث ما چکار باید بکنیم
سلام؛ وقت بخیر
سهم ایشان در صندوق قوه قضاییه محفوظ می ماند و زمانی که مطالبه کنند به ایشان تعلق می گیرد.
سلام خسته نباشید پدر بزرگ من پنجاه سال پیش تقسیم ترکه کردن با برادراش که همگی فوت کردن الان ورثه برادراش ارث میخواهن از ما. هیچ تقسیم نامه ای هم ندارن چکار کنیم
اگر پدر فوت کند بعداو۲دختر ۱پسروهمسرش از وارثان اوباشند قبل تقسیم ارث فرزند پسرهم که مجرد است فوت کند ارث او به مادرش می رسد یا خواهرانش.
سلام، وقت بخیر
لطفا مقاله طبقات ارث را مطالعه کنید.
سلام پدر بزرگ مادر فوت کرده ودایی ها یه سند رو کردند که خواهر ها سم ندارد سند خرید گرفتند ایا برداشت کل سهم به دایی امکان داره باید چیکار کرد
سلام، وقت بخیر
خیر، در صورتی که صلح نامه ای نباشه یک سوم آن قابل اجراست
سلام وقت بخیر
مادر بنده سهم ارثش که از پدر و مادرش بهشون ارث میرسیده
به طور کامل دریافت نکرده واین املاک ۴۰سال تحت تصرف دایی بنده بوده الان دایی بنده فوت شده و فرزندی هم ندارد .املاک باقی مانده باز به مادر بنده بنده میرسه ولی باجناق دایی بنده یه برگه فروشنامه عادی آورده که هرچی از املاک مانده بخشیده شده به باجناق الان تکلیف ما چطور میشه املاک هم چون در روستا هستند هیچکدوم سند ندارن
الان نمی‌دونیم چطور میشه مادر می‌تونه هم حق پدریش بگیره
هم حقی که از جانب برادرش بهش میرسه ؟اابته ناگفته نمانده که از اون همه املاک زیاد فقط ۲ هزار متر شالیزار به مادرم چند سال پیش داده بود .همین
سلام، وقت بخیر
ابتدا باید انحصار وراثت انجام شود، سهم الارث پدری را دریافت نمایند
در خصوص سهم الارث برادری نیز، باید قولنامه بررسی شود.
سلام وقت بخیر پدر بنده چند سال است که فوت کرده موقع انحصار وراثت دوباب منزل را برادر ومادرم ذکر نکردن وفقط سهام پدرم را ذکر کردن بعد از کلی رفت وآمد تازه امسال از طریق شورای حل اختلاف می خواهیم سهام رو تقسیم کنیم ودر برگه ای که شورا به ما داد ثبت شده ختم پرونده آیا بعد از چند سال می توانیم خانه ها رو بین وراث تقسیم کنیم
سلام، وقت بخیر
بله می توانید تقسیم کنید.
اگر هشت تا وارث وجود داشته ویک ملک رافروخته باحضور همه وآیا میشه برای تقسیم اموال دیگر بدون اطلاع کل وارث دوالی سه نفر واسه تقسیم اموال وکیل بگیرن در صورتی که یک ملک فروخته شده ممنون
سلام، وقت بیخر
بله
سلام . برادرم سال ۱۳۹۳ فوت شده و وراث عبارتند از همسرش و دو فرزند و مادرم . همسر برادرم دو ماه بعد از فوت در سال ۱۳۹۳ اقدام به فروش یکی از املاک سند دار در یکی از شهرهای شمال برادرم را کرده و همان سال ملک را تحویل داده . ولی سند برای خریدار نزده است . نه اصل سند و نه کپی ان نزد مادرم نیست . فقط مادرم شماره پلاک ثبتی ملک را دارد . به نظر اساتید محترم مادرم چطور باید شکایت کند ( حقوقی ویا کیفری ) ؟ و چطور باید ثابت کنم که ملک معامله شده است . هیچگونه مدرکی ندارم ولی ویلای فوق از سال ۱۳۹۳ تحویل خریدار شده است . آیا شکایت خریدار را باید بکنیم یا خیر ؟ . ممنونم که راهنمایی می کنید .
ارث مادرم. ۴۰سال مانده الان فوت کرده دایی. ومادرم. فرزنددایی ارث تقسیم کرده باخودش.. ولی به مانگفتن.. انحصاروراثت نشده..خودش پولی زمینی داده. این کارقانونی اموال ۳ملیارد.. ماحقی نداریم دخترارشد… ممنون
سلام، وقت بخیر
می توانید برای گرفتن سهم خود اقدام کنید. لطفا با کارشناسان حقوقی دادسو در ارتباط باشید تا شما را راهنمای کنند.
سلام. یکی از خواهرام توی خونه دوم متوفی (پدرم) زندگی میکنه به تنهایی زندگی میکنه. همچنین توی یکی از مغازه های متوفی به کسب و کار خودش مشغوله. الان هم واسه فروش و تقسیم اموال رضایت نمیده. خودش هم توانایی خرید سهم بقیه اعضای خانواده رو نداره. آیا میشه قانونی ایشون رو از خونه و مغازه بیرون کرد؟
سلام، وقت بیخر
بله. میشه