راهنمای قانونی و حقوقی بخشیدن مهریه

بسیاری از زوجین با روش درست و قانونی بخشیدن مهریه آشنا نیستند. آیا می‌دانید صرفا نوشتن یک دست‌نوشته یا گفتن جمله‌ای مثل «مهریه‌ام را بخشیدم» از نظر قانونی هیچ اعتباری ندارد؟ برای اینکه بخشش مهریه رسمیت پیدا کند، باید این موضوع حتما در دفتر اسناد رسمی ثبت شود.

در این مقاله قصد داریم به تمام سوالات پرتکرار شما در اینباره و پاسخ جامع‌تر به این سوال که آیا دست نوشته بخشش مهریه اعتبار دارد یا خیر؛ پاسخ دهیم. اگر درباره بخشش مهریه سوالی دارید یا نیاز به راهنمایی حقوقی دارید، با کارشناسان حقوقی دادسو تماس بگیرید.

انواع بخشش مهریه

در قانون و عرف، چند نوع بخشش برای مهریه وجود دارد که هر کدام شرایط و آثار خاص خود را دارند. در ادامه با مهم‌ترین انواع آن آشنا می‌شوید:

1. ابرا مهریه

ابراء مهریه بالاترین و اعلاترین نوع بخشش مهریه است. در این نوع، زن با رضایت کامل، به‌صورت رسمی و قانونی، از حق دریافت مهریه صرف‌نظر می‌کند. در واقع از خانم یک ابرا نامه گرفته می‌شود و زن دیگر هیچ‌گونه ادعای قانونی نسبت به مهریه نخواهد داشت.

2. بذل مهریه

بذل به معنای بخشیدن مهریه است. وقتی در سند بخشیدن مهریه قید می‌شود که خانم مهریه خود را به آقا در ازای حق طلاق یا اموال خاصی بذل یا بخشش کرده، می‌تواند در شرایط خاص به آن رجوع کند. برای مثال اگر آقا اموالی که در سند تنظیم شده را به خانم واگذار نکند یا حق طلاق را از خانم سلب کند، خانم می‌تواند به مهریه خود رجوع کند.

✔️در صورتی که زن مهریه خود را بذل می‌کند، لازم است به‌صورت صریح در سند قید شود که «مهریه به صورت بلا‌رجوع بذل شده و زوجه حق رجوع به ما بذل را از خود سلب و ساقط می‌نماید» این به این معنا است که زوجه نمی‌تواند نسبت به مهریه‌ای که بخشیده ادعایی داشته باشد. اما اگر بذل از نوع عادی باشد بعدا خانم می‌تواند نسبت به مهریه ادعا داشته باشد.

3. صلح مهریه

صلح مهریه یکی از روش‌های کمتر رایج برای بخشش یا انتقال مهریه است که معمولاً در شرایط خاص و توسط افرادی که با مفاهیم حقوقی آشنایی بیشتری دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش بیشتر برای تنظیم توافق‌های دقیق و رسمی به کار می‌رود و به دلیل پیچیدگی‌های حقوقی، کمتر در میان عموم رایج است.

نکاتی که در خصوص این نوع بخشش مهریه باید بدانید؛ عبارتند از:

• زن و شوهر باید عاقل، بالغ و دارای قصد و رضایت باشند.
• زن تنها پس از وقوع عقد نکاح مالک مهریه می‌شود و می‌تواند آن را صلح کند. بخشش مهریه قبل از عقد، فاقد اعتبار است.
• ای نوع یک عقد لازم محسوب می‌شود و تنها در صورت شرط فسخ در ضمن عقد یا با توافق طرفین قابل برهم زدن است.
• برای اعتبار قانونی، صلح مهریه باید در دفتر اسناد رسمی ثبت شود. بخشش مهریه به‌صورت شفاهی یا دست‌نوشته، اعتبار قانونی ندارد.
• نیازی به اجازه پدر زوجه نیست؛ هرچند برخی دفاتر اسناد رسمی ممکن است حضور پدر را الزامی بدانند. مقاله بخشیدن مهریه بدون اجازه پدر را در این خصوص حتما مطالعه کنید.

شرایط بخشیدن مهریه

زن می‌تواند در مورد مهریه خود آنطور که صلاح می‌داند تصمیم گیری کند. اما برای بخشیدن مهریه لازم است شرایطی را رعایت کند تا در آینده دچار مشکل نشود. این شرایط به شرح زیر هستند:

• اولین و مهم‌ترین شرط این است که خطبه عقد خوانده شده باشد. پس از عقد، زن صاحب مهریه خود خواهد شد. بعد از عقد هر زمان که بخواهد می‌تواند مهریه خودرا ببخشد اما چنانچه مهریه خود را برای جلب توجه خانواده شوهر بخشیده باشد، این بخشش باطل است. بخشیدن مهریه قبل از عقد، بخشش چیزی است که زن صاحب آن نشده و باید این امر حتما پس از عقد صورت بگیرد.
• بخشیدن مهریه نیاز به مراجعه به دادگاه ندارد و می‌تواند در برگه‌ای معمولی با امضا و اثر انگشت زن صورت گیرد.
• بخشش مهریه در دفترخانه و یا دفتر اسناد رسمی در آینده باعث به وجود آمدن مشکلاتی برای مرد یا وراث نخواهد شد.

محکمترین سند برای بخشش مهریه

محکم‌ترین روش برای بخشش مهریه، تنظیم سند رسمی ابراء مهریه در دفاتر اسناد رسمی است. در این سند، زن با رضایت کامل و بدون هیچ‌گونه فشاری از حق خود در خصوص مهریه صرف‌نظر می‌کند، که در نتیجه، ذمه شوهر از پرداخت مهریه آزاد می‌شود. به دلیل اینکه این سند به‌طور رسمی در دفاتر اسناد رسمی ثبت می‌شود، از نظر قانونی معتبرترین و غیرقابل‌رجوع‌ترین نوع بخشش مهریه محسوب می‌گردد.

در مقابل، بخشش مهریه از طریق سند عادی یا دست‌نوشته اعتبار قانونی ندارد و در صورت بروز اختلاف، اثبات آن در مراجع قضایی دشوار خواهد بود. بنابراین، برای جلوگیری از هرگونه مشکل احتمالی و اطمینان از اعتبار بخشش مهریه، توصیه می‌شود این اقدام در دفاتر اسناد رسمی و با تنظیم سند رسمی ابراء مهریه صورت گیرد.

✔ اگر می‌خواهید درباره درخواست مهریه بدون طلاق بیشتر بدانید؛ مقاله مربوطه را مطالعه کنید.

روش‌ های بخشیدن مهریه

طبق نظر عموم افرادی که اطلاعات حقوقی کافی ندارند، بخشش مهریه روش‌های مختلفی دارد که هر کدام می‌تواند اعتبار داشته باشد. ولی بهتر است بدانید که بخشش مهریه فقط تحت یک سری شرایط خاص امکان پذیر است و باید طبق آن انجام شود. برای بخشیدن مهریه اجازه پدر در دفتر ثبت اسناد رسمی نیاز است. در ادامه روش‌‌های مختلف بخشش مهریه را بررسی می‌کنیم.

1. بخشش مهریه به صورت دست نوشته

یکی از روش‌های مرسوم بخشیدن مهریه به صورت دست نوشته است. در این روش خانم با دستخط خودش می‌نویسد، امضا می‌کند و تاریخ را درج می‌کند که همه مهریه خود یا بخشی از آن را بخشیده و دیگر ادعایی نسبت به مهریه خود ندارد. باید بدانید که از نظر قانونی این روش به هیچ وجه اعتباری ندارد و آقا با استناد به این موضوع نمی‌تواند ادعا کند که مهریه خانم بخشیده شده و دیگر نیاز به پرداخت آن نیست.

2. بخشش مهریه به صورت شفاهی

در این روش خانم به صورت شفاهی نزد تعدادی شاهد یا همسر خود اعلام می‌کند که مهریه خود را بخشیده و دیگر ادعایی نسبت به آن ندارد. هر چند که شاهد وجود دارد و شهادت می‌دهد که خانم با خواست خود این کار را انجام داده ولی همچنان این روش هیچ اعتباری نزد قانون ندارد، خانم و آقا نمی‌توانند ادعا کنند که مهریه بخشیده شده.

3. بخشیدن مهریه در دفتر ثبت اسناد رسمی

با توجه به مواردی که عنوان کردیم شاید برای شما هم سوال پیش بیاید که بخشش مهریه به چه روش اعتبار دارد؟ باید بدانید تنها روش قانونی که برای بخشش مهریه وجود دارد مراجعه خانم به دفتر ثبت اسناد رسمی است. برای این کار باید خانم به همراه مدارک هویتی و سند ازدواج و پدر خود به دفتر ثبت اسناد رسمی مراجعه کند و بسته به شرایطی که دارد یک سند برای بخشش مهریه تنظیم و امضا کند. این بخشش مهریه می‌‌تواند در ازای گرفتن یک ملک یا مال، در ازای گرفتن حق طلاق و … باشد.

برای بخشیدن مهریه کجا باید رفت؟

برای بخشیدن مهریه، باید به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنید و در آنجا با تنظیم سند رسمی ابراء مهریه، از حق خود نسبت به مهریه صرف‌نظر کنید. این سند به‌عنوان معتبرترین و غیرقابل‌رجوع‌ترین نوع بخشش مهریه از نظر قانونی محسوب می‌شود، چرا که به طور رسمی در دفاتر اسناد ثبت می‌شود و در صورت بروز اختلافات حقوقی، اثبات آن در محاکم قضایی ساده‌تر خواهد بود.

در این فرایند، زن باید با رضایت کامل و بدون هیچ‌گونه فشار یا اجبار، تصمیم به بخشیدن مهریه بگیرد. پس از تنظیم سند ابراء مهریه، امکان رجوع از این بخشش وجود ندارد، مگر در موارد خاص مانند دریافت حقوق یا اموال معوض از شوهر. بنابراین، برای اطمینان از اعتبار بخشش مهریه و جلوگیری از هرگونه مشکل احتمالی، این اقدام باید حتماً در دفاتر اسناد رسمی صورت گیرد.

بخشش مهریه در طلاق توافقی

بخشش مهریه در طلاق توافقی به صورت کامل بر مبنای توافقات خانم و آقا است و قانون به آن احترام می‌گذارد. برای مثال خانم و آقا می‌توانند توافق کنند که خانم همه مهریه خود را ببخشد، همه مهریه خود را دریافت کند و بخشی از آن را بخشیده و قسمت دیگر را دریافت کند.

برای بخشش مهریه در طلاق توافقی خانم و آقا می‌توانند در وکالت‌نامه‌ای که به وکیل خود می‌دهند مشخص کنند که وکیل از سمت خانم اختیار دارد مهریه را ببخشد یا دریافت کند و دیگر نیاز به حضور خانم در دفتر ثبت اسناد رسمی نیست. وکیل طلاق توافقی اگر از تجربه کافی برخوردار باشد می‌تواند برای بخشش مهریه در طلاق توافقی منفعت هر دو شخص را در نظر بگیرد.

آیا زن بعد از بخشیدن مهریه می‌ تواند آن را مطالبه کند؟

طبق قانون برخی اوقات زن می‌تواند مهریه بخشیده شده را پس گیرد. در مورد بخشش مهریه چند مورد وجود دارد:

✔️ برائت ذمه شوهر

خلع و مُبارات دو نوع طلاق توافقی در فقه اسلامی است که در آن زن در ازای مالی به مرد، از او طلاق می‌گیرد.

✔️بخشش مهریه در طلاق خلع و مبارات

طلاق خلع مربوط به حالتی است که زن از شوهرش تنفر دارد و می‌خواهد با پرداخت پول از این زندگی خود را برهاند. در این مورد زن فقط تا پایان مدت عده حق رجوع از مهریه را دارد.

✔️ اقرار به دریافت مهریه

اگر زن در خصوص اقرار به دریافت مهریه خود، سندی (دست‌نوشته‌ای) به همسرش داده باشد، مطالبه مهریه دشوار است. زیرا در این حالت ادعای بعدی زن انکار پس از اقرار به شمار می‌رود. مگر این‌که زن اثبات کند که اقرار او بی‌اعتبار بوده است.

✔️بخشش مهریه به موجب عقد صلح

عقد صلح در معنای حقوقی یعنی تراضی، تسالم و توافق بر امری مانند تملیک عین، منفعت، اسقاط دین و یا حق. عقد صلح در بیشتر مواقع به منظور پیشگیری از ادامه اختلاف یا آن استفاده می‌شود. در صورتی که مهریه در قالب عقد صلح بخشیده شده باشد، به هیچ‌وجه امکان رجوع از بخشش برای آن وجود ندارد.

✔️ بخشش مهریه در دفترخانه

زمانی که زن، چه در دفترخانه اسناد رسمی و چه در نوشته‌ای عادی مهریه خود را ببخشد، به اصطلاح حقوقی هبه کرده است. در این حالت دو نظر وجود دارد: عده‌ای از مراجع معتقدند زوجه می‌تواند به آنچه بخشیده رجوع کند. در مقابل عده‌ای دیگر با استناد ماده ۸۰۶ قانون مدنی معتقدند هرگاه دائن طلب خود را به مدیون ببخشد حق رجوع ندارد.

آیا بخشیدن مهریه قبل از طلاق نیز معتبر است؟

معمولا عموم مردم اطلاعات درستی درباره موضوعات مربوط به اجرا گذاشتن مهریه ندارند. برای مثال فکر می‌کنند تا زمانی که قصد طلاق ندارند نمی‌توانند مهریه خود را ببخشند یا دریافت کنند. به‌محض جاری شدن صیغه عقد، زن مالک مهریه خود می‌شود و اختیار آن را دارد؛ بنابراین حتی اگر هیچ تصمیمی برای طلاق در میان نباشد، زن می‌تواند در هر زمان بخشی از مهریه یا تمام آن را ببخشد یا حتی آن را مطالبه کند. بخشیدن مهریه پیش از طلاق کاملا معتبر است و از نظر قانونی نیز پذیرفته می‌شود.

مدارک لازم برای بخشیدن مهریه

برای بخشش مهریه و ثبت آن به‌صورت رسمی، ارائه مدارک زیر الزامی است:

• شناسنامه زن
• کارت ملی زن
• سند ازدواج
• مدارک شناسایی پدر زن (در صورت نیاز برای احراز هویت یا تایید محضری، به‌ویژه اگر زن به سن قانونی نرسیده باشد یا دفترخانه این مدارک را درخواست کند)

◀️ توجه داشته باشید که بخشیدن مهریه باید در دفترخانه اسناد رسمی ثبت شود تا اعتبار قانونی داشته باشد.

متن بخشش مهریه بدون بازگشت

متن بخشیدن مهریه به شرح زیر است که در تمامی دفاتر و دادگاه‌های کشور به‌صورت رسمی در اختیار زن قرار می‌گیرد. با امضای متن، زن امکان درخواست برای مهریه خود را نخواهد داشت. سرکار خانم ………….. فرزند……….. به شماره شناسنامه ………. و کد ملی …………. و به آدرس سکونت ……………….   زوجه سند نکاحیه شماره ………..  به موجب  این  سند اقرار نمودند تمامی  مهریه  مندرج  در سند نکاحیه  فوق  الذکر را به همسر خود جناب آقای  ……… فرزند………… به شماره شناسنامه …………… و کد ملی……………  ابرا نموده  و ذمه  زوج  درخصوص  پرداخت  مهریه  به  زوجه  بری  گردیده و زوجه در این خصوص حق هیچگونه مطالبه‌ای را نخواهد داشت. ضمنا زوجه حق  هرگونه ادعا و اعتراض احتمالی را از خود سلب و ساقط نمود.

بخشیدن مهریه در قبال خانه یا ماشین چگونه باشد؟

اگر زوجه برای اقرار به دریافت مهریه به دفترخانه مراجعه کند، اما در متن اقرارنامه صرفا نوشته شود “زوجه اقرار به دریافت مهریه می‌نماید” و توضیح داده نشود که در قبال مهریه، مالی مانند خانه یا خودرو دریافت کرده است، ممکن است در آینده زوج بتواند نسبت به آن مال (خانه یا خودرو) ادعای سمن معامله یا هبه داشته باشد.

بنابراین، چنانچه مالی به عنوان بخشی از مهریه به زوجه واگذار شده یا پیش‌تر تحویل داده شده باشد، توصیه می‌شود در متن اقرارنامه مهریه، به‌صراحت ذکر شود که زوجه در قبال مهریه، مال مشخصی (مانند خانه یا خودرو با ذکر مشخصات دقیق) دریافت کرده و نسبت به مهریه ادعایی ندارد.

همچنین، اگر مال مورد نظر مانند زمین یا ملک فاقد سند رسمی باشد (برای مثال زمین قولنامه‌ای)، امکان درج آن در دفتر اسناد رسمی به عنوان بخشی از مهریه وجود ندارد. در چنین شرایطی، بهتر است زوج یک اقرارنامه جداگانه تنظیم کند مبنی بر اینکه نسبت به آن مال با مشخصات دقیق، هیچ‌گونه ادعایی ندارد.

وکیل حقوقی برای بخشیدن مهریه

هنگامی که مبحث مطالبه یا بخشش مهریه پیش می‌آید، داشتن وکیل مهریه متخصص و مشرف به امور مربوط به مهریه امری بسیار مهم است. در مواردی مانند تنظیم صحیح سند صلح یا هبه، اطمینان از صحت رضایت زن و پیشگیری از مشکلات احتمالی در آینده، وکیل حقوقی نقش کلیدی ایفا می‌کند. در صورتی که برای گرفتن مهریه، بخشیدن یا بازمطالبه آن به کمک نیاز داشتید می‌توانید با وکیل پایه یک دادگستری و یا کارشناسان حقوقی دادسو مشورت کنید.

سخن آخر

در نهایت، برای بخشیدن مهریه و جلوگیری از هرگونه مشکل قانونی، بهترین و معتبرترین روش تنظیم سند رسمی ابراء در دفاتر اسناد رسمی است. این اقدام به‌طور کامل و غیرقابل‌رجوع مهریه را از ذمه شوهر آزاد می‌کند و از آنجا که به‌طور رسمی ثبت می‌شود، در صورت بروز اختلافات حقوقی، اعتبار قانونی دارد. بخشش مهریه با سند عادی یا دست‌نوشته فاقد اعتبار قانونی است و اثبات آن در محاکم قضایی دشوار خواهد بود. بنابراین، برای اطمینان از صحت و اعتبار بخشش مهریه، تنظیم سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی الزامی است.

سوالات متداول