در این مقاله قرار است درباره انحصار وراثت حقوقی بازنشستگی توضیح دهیم. در صورت فوت شخصی که اموال، دارایی یا حقوقی داشته، باید انحصار وراثت انجام شود. به تقسیم اموال متوفی بین وراث قانونی ایشان انحصار وراثت گفته می‌شود. یکی از دارایی‌های قابل تقسیم بعد از فوت شخص، حقوق بازنشستگی ایشان است. در ادامه این مطلب، مراحل انحصار وراثت حقوقی بازنشستگی، مدارک مورد نیاز و سهم هر شخص از حقوق بازنشستگی متوفی بررسی می‌کنیم.
- اخذ گواهی انحصار وراثت و مالیات بر ارث
- بدون نیاز به حضور وراث در هیچ مرحله‌ای
- توسط وکلای متخصص تقسیم ارث
- مشاوره حقوقی رایگان
- برای انجام کار توسط وکلای متخصص دادسو با کارشناسان حقوقی دادسو در ارتباط باشید
مراحل انحصار وراثت حقوق بازنشستگی
برای تقسیم حقوق بازنشستگی بین وراث متوفی باید ابتدا گواهی انحصار وراثت دریافت شود. که مراحل دریافت گواهی انحصار وراثت به شرح زیر است: ابتدا وراث قانونی متوفی، افراد ذینفع یا وکیل قانونی آنها باید گواهی فوت متوفی را از ثبت احوال دریافت کند. بعد از دریافت گواهی فوت باید وراث یا وکیل انحصار وراثت آنها به همراه سه نفر به دفتر ثبت اسناد رسمی مراجعه کنند. این سه نفر باید همه وراث را بشناسند اما نباید از اقوام درجه یک ایشان باشند. در دفتر اسناد سه شخص باید گواهی دهند که متوفی ورثه‌ای غیر از افرادی که نام آنها در استشهادیه انحصار وراثت ذکر شده ندارد. در مرحله بعد باید وراث یا وکیل قانونی آنها به همراه مدارک شناسایی همه وراث (کارت ملی و شناسنامه)، عقدنامه (در صورت تاهل)، اسشتهادیه انحصار وراثت و گواهی فوت به شورای حل اختلاف مراجعه کنند. باید به شورای حل اختلاف شهری که آخرین محل سکونت متوفی بوده مراجعه کنند. بعد از ارائه مدارک باید دادخواست انحصار وراثت را ثبت کنند. بعد از ثبت دادخواست باید وراث به اداره مالیات مراجعه و با ارائه لیست اموال متوفی و وراث، مالیات بر ارث را مشخص کنند. در مرحله بعد یک آگهی در روزنامه‌های کثیرالانتشار چاپ می‌شود و در آن مشخصات متوفی و وراث قانونی ایشان منتشر می‌شود. در این صورت اگر افراد دیگری ادعای وراث بودن دارد تا یک ماه فرصت دارند به دادگاه مراجعه و ادعای خود را اثبات کند. در نهایت بعد از همه این مراحل گواهی انحصار وراثت صادر می‌شود که وراث می‌تواند با این گواهی تقسیم و تحریر ترکه را انجام دهند.
انحصار وراثت حقوق بازنشستگی به چه افرادی تعلق می‌گیرد؟
انحصار وراثت حقوق بازنشستگی بین فرزندان دختر و پسر، همسر، پدر و مادر ایشان انجام می‌شود. سهم هر کدام از این افراد نسبت به هم متفاوت است. فرزند دختر تا زمانی که ازدواج نکند یا شاغل نشود حق دریافت مستمری را دارد. فرزند پسر تا سن 20 سالگی حق دریافت مستمری را دارد مگر در شرایطی که گواهی اشتغال به تحصیل بگیرد که در این صورت تا سن 25 سالگی مستمری دریافت می‌کند. همسر متوفی تا زمانی که ازدواج مجدد (دائمی) نکند مستمری را دریافت می‌کند.
بیشتر بخوانید:
تقسیم ماترک یا تقسیم ترکه چیست؟
ماده ۴۸ قانون حمایت خانواده 1391
این قانون به صورت کامل درباره انحصار وراثت حقوق بازنشستگی توضیح می‌دهد. میزان حقوق وظیفه یا مستمری زوجه دائم متوفی و فرزندان و سایر وراث قانونی وی و نحوه تقسیم آن در تمام صندوقهای بازنشستگی اعم از کشوری، لشکری، تامین اجتماعی و سایر صندوقهای خاص به ترتیب زیر است: زوجه دائم متوفی از حقوق وظیفه یا مستمری وی برخوردار می‌گردد و ازدواج وی مانع دریافت حقوق مذکور نیست و در صورت فوت شوهر بعدی و تعلق حقوق به زوجه در اثر آن، بیشترین مستمری ملاک عمل است.
تبصره
اگر متوفی چند زوجه دائم داشته باشد حقوق وظیفه یا مستمری به تساوی بین آنان و سایر وراث قانونی تقسیم می‌شود. دریافت حقوق بازنشستگی یا از کارافتادگی، مستمری از کارافتادگی یا بازنشستگی حسب مورد توسط زوجه متوفی مانع از دریافت حقوق وظیفه یا مستمری متوفی نیست. فرزنـدان اناث در صـورت نداشتن شغل یا شوهر و فرزندان ذکور تا سن بیست سالگی و بعد از آن منحصراً درصورتی که معلول از کار افتاده نیازمند باشند یا اشتغال به تحصیلات دانشگاهی داشته باشند حسب مورد از کمک هزینه اولاد، بیمه و مستمری بازماندگان یا حقوق وظیفه والدین خود برخوردار می‌گردند. حقوق وظـیفه یا مستمری زوجـه دائم و فرزندان و سـایر وراث قانونی کلیه کارکنان شاغل و بازنشـسته مطابق ماده (۸۷) قانون استخدام کشوری مصوب ۱۳۴۵/۰۳/۳۱ و اصلاحات بعدی آن و با لحاظ ماده (۸۶) همان قانون و اصلاحیه های بعدی آن، تقسیم و پرداخت می‌گردد.
تبصره
مقررات این ماده در مورد افرادی که قبل از اجراء شدن این قانون فوت شده‌اند نیز لازم الاجراء است.
سهم وراث حقوق بازنشستگی
سهم هر یک از افراد از حقوق بازنشستگی متوفی متفاوت است که در ادامه به آن می‌پردازیم.
سهم فرزندان
به صورت کلی سهم فرزند پسر دو برابر فرزند دختر است. اما بر اساس قانون انحصار وراثت سهم فرزندان دختر و پسر برابر است. سهم دختر و پسر به میزان 25 درصد از کل حقوق بازنشستگی است. در صورتی که پدر و مادر هر دو نفر فوت کرده باشند این سهم دو برابر می‌شود. فقط بهتر است توجه داشته باشید اگر فرزند دختر ازدواج کند یا سرکار رود، مستمری ایشان قطع می‌شود. اگر فرزند پسر 20 یا 25 سال را رد کند مستمری ایشان قطع می‌شود.
سهم همسر
سهم همسر متوفی از حقوق بازنشستگی ایشان 50 در صد است. در صورتی که خانم ازدواج مجدد کند مستمری ایشان قطع می‌شود. اگر آقا چند همسر (از ازدواج دائمی) داشته باشد، 50 درصد بین همسران ایشان تقسیم می‌شود.
سهم پدر و مادر
سهم پدر و مادر از انحصار وراثت حقوق بازنشستگی 20 درصد است. این سهم را در صورتی دریافت می‌کنند اگر پدر و مادر تحت تکفل باشند، یا اگر مادر بالای 55 سال و پدر بالای 60 سال سن داشته باشد، یا در صورتی که به اثبات برسد پدر یا مادر از کارافتاده هستند و از بیمه تامین اجتماعی هزینه‌ای دریافت دریافت نمی‌کنند.
انحصار وراثت حقوق بازنشستگی خانم فوت شده
در صورتی که خانمی فوت کند و حقوق بازشستگی داشته باشد، این حقوق بین وراث ایشان تقسیم می‌شود. در شرایطی این حقوق به همسر ایشان تعلق می‌گیرد که سن ایشان بیشتر از 60 سال باشد و یا از کار افتاده باشد و تحت پوشش تامین اجتماعی نباشد. به پدر و مادر خانم در صورتی تعلق می‌گیرد که سن مادر بیشتر از 55 سال و سن پدر ایشان بیشتر از 60 سال باشد. فرزند دختر و پسر خانم در صورتی مشمول می‌شوند که سن آنها کمتر از 18 سال بوده یا گواهی اشتغال به تحصیل داشته باشند.
بیشتر بخوانید:
نحوه تقسیم ارث مادر و ارث مادر به فرزندان
مدارک لازم برای گرفتن حقوق متوفی بازنشسته کشوری
- شناسنامه و کارت ملی وراث
- سند ازدواج (در صورت تاهل)
- استشهادیه انحصار وراثت
- گواهی فوت
- اسناد مربوط به بیمه متوفی
- گواهی رشد فرزندان (در صورت نیاز)
- گواهی اشتغال به تحصیل (در صورت تحصیل فرزندان)
سوالات متداول
- انحصار وراثت حقوق بازنشستگی چقدر طول می‌کشد؟
- در چه صورت حقوق مستمری بگیران قطع می‌شود؟
زمان انحصار وراثت حقوق بازنشستگی به پیچیدگی پرونده و موانع آن بستگی دارد. اما به صورت کلی حدود 1 الی 2 ماه انجام مراحل انحصار وراثت حقوق بازنشستگی زمان می‌برد. در صورتی که همسر بعد از فوت متوفی دوباره ازدواج کند، مستمری وی قطع می‌شود. فرزند پسر نیز تا 18 سالگی مشمول دریافت حقوق مستمری است. البته اگر پسر دچار مشکلات و معلولیت جسمی باشد مستمری وی قطع نخواهد شد. فرزند دختر نیز تا زمانی که ازدواج نکند و شاغل نداشته باشد مشمول دریافت مستمری هستند.
