برگشت خوردن یک چک به دلایل مختلفی مثل کمبود موجودی حساب میتواند عواقب جدی و ناخوشایندی را بهدنبال داشته باشد. همچنین، با ثبتنام شما در لیست بدهکاران بانکی، محدودیتهای بسیاری برایتان ایجاد میشود.
این محدودیتها شامل منع از افتتاح حساب جدید، مسدودی حساب چک برگشتی، عدم امکان دریافت تسهیلات بانکی و حتی ممنوعیت صدور دسته چک جدید میشود. درواقع، برگشت خوردن یک چک میتواند تمامی فعالیتهای مالی شما را تحت تاثیر قرار داده و به اعتبار مالی شما آسیب جدی وارد کند.
برای رفع این مشکل و خارج شدن از این لیست، باید اقدامات لازم را انجام دهید. این اقدامات معمولاً شامل پرداخت کامل مبلغ چک برگشتی بههمراه جریمههای متعلقه است. پس از پرداخت کامل بدهی، باید به بانک مراجعه کرده و درخواست رفع سوء اثر چک را ارائه دهید.
در نهایت، با انجام این مراحل، به مرور زمان محدودیتهای اعمال شده برداشته شده و شما مجدداً میتوانید از خدمات بانکی بهرهمند شوید.
مراحل رفع سوء اثر چک برگشتی
مطابق جدیدترین دستورالعملهای بانک مرکزی، برای رفع سوء اثر چک برگشتی دو حالت کلی در نظر گرفته شده است: با وجود ارائه لاشه چک و بدون آن؛ در هر یک از این حالات، شرایط خاصی باید احراز شود تا بتوان سوء اثر چک برگشتی را رفع نمود.

رفع سوء اثر چک اگر لاشه چک موجود است
در صورتیکه چک شما برگشت خورده و لاشه چک را در اختیار دارید، امکان رفع سوء اثر از آن وجود دارد. رفع سوء اثر چک بهمعنای حذف سوابق منفی ناشی از برگشت خوردن چک از سیستم بانکی است. در این حالت، داشتن لاشه چک یکی از مدارکی است که برای این منظور به بانک ارائه میشود.
با انجام مراحل قانونی و ارائه مدارک لازم، میتوانید نسبت به رفع سوء اثر چک اقدام کنید و از تبعات منفی آن جلوگیری نمایید. در ادامه به بررسی دقیقتر شرایط و مراحل رفع سوء اثر چک با لاشه چک میپردازیم.
تامین موجودی چک برگشتی
برای رفع سوء اثر چک برگشتی، ابتدا باید مبلغ کامل چک بههمراه مبلغی برابر با مبلغ چک، بهعنوان ضمانت، به حساب جاری خود واریز کنید. مثلاً اگر چک شما ۱۰ میلیون تومان بوده، باید ۲۰ میلیون تومان به حساب واریز کنید. بانک این مبلغ را مسدود کرده و پس از پرداخت مبلغ چک به دارنده آن، اقدام به رفع سوء اثر چک میکند.
توجه داشته باشید که تا زمانیکه دارنده چک، مبلغ آن را دریافت نکند، مبلغ مازاد شما در حساب مسدود باقی میماند. حتی اگر دارنده چک تا یک سال هم مراجعه نکند، این مبلغ نزد بانک خواهد ماند. بنابراین، برای برداشت مبلغ مازاد، حتماً باید مطمئن شوید که دارنده چک، مبلغ چک را دریافت کرده است.
ارائه لاشه چک برگشتی
اگر شما موفق شدهاید با دارنده چک به توافقی خارج از چارچوب بانکی برسید (مثلاً دریافت چک جدید، پرداخت وجه نقد یا روشهای دیگر)، حتماً باید لاشه چک برگشتی را به بانک خود تحویل دهید.
بانک موظف است رسید دریافت چک را به شما داده و سپس مراحل قانونی لازم برای رفع سوء اثر چک برگشتی را انجام دهد. اینکار باعث میشود که پرونده چک برگشتی شما در سیستم بانکی بسته شده و از بروز مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری شود.
رفع سوء اثر چک بدون لاشه
مطابق قوانین بانک مرکزی، برای رفع سوء اثر چک برگشتی، چندین راهکار وجود دارد. در ابتدا، شخص صادرکننده چک موظف است لاشه چک برگشتی را به بانک تحویل دهد. چنانچه امکان تحویل لاشه چک وجود نداشته باشد، ارائه رضایتنامه محضری از سوی دارنده چک به بانک، راه دیگری برای رفع این مشکل است.
در صورتیکه هیچیک از این دو روش امکانپذیر نباشد، صادرکننده چک میتواند مبلغ کامل چک را به حساب قرضالحسنه جاری بانک واریز کرده و تا زمان مشخص شدن نتیجه نهایی پرونده (حداکثر یک سال) این مبلغ را بلوکه کند.
در نهایت، اگر هیچ یک از راهکارهای فوق عملی نباشد، مراجعه به مراجع قضایی و اخذ حکم قضایی برای رفع سوء اثر چک، آخرین گزینه خواهد بود.
ارائه رضایتنامه محضری ذینفع چک به بانک
در صورتیکه چک برگشتی بههر دلیلی از بین رفته باشد (مثل پاره شدن، مفقود شدن و…) و درواقع، اصل چک در دسترس نباشد، دارنده چک (شخصی که حق دریافت وجه چک را دارد) میتواند با مراجعه به یک دفترخانه اسناد رسمی، رضایت خود را مبنی بر دریافت نکردن وجه چک اعلام کند. پس از تنظیم این رضایتنامه رسمی، بانک موظف است با دریافت آن، اقدامات لازم برای رفع سوء اثر ناشی از چک برگشتی و ابطال آن را انجام دهد.
لازم بهذکر است، در صورتیکه دارنده چک، یک نهاد دولتی یا عمومی غیردولتی باشد، بهجای مراجعه به دفترخانه، میتواند با ارائه یک نامه رسمی به بانک، رضایت خود را اعلام کند. در هر دو حالت، بانک پس از دریافت مدرک رسمی مبنی بر رضایت دارنده چک، موظف است مراحل قانونی رفع سوء اثر از چک برگشتی را طی کند.
ارائه حکم قضایی مبنی بر رفع سوء اثر از سوابق چک برگشتی
اگر از طریق مراجع قضایی موفق به اخذ حکمی مبنی بر برائت خود در خصوص چک برگشتی شدید، میتوانید با ارائه این حکم به بانک، درخواست رفع سوء اثر از چک را بنمایید.
بانک پس از بررسی دقیق حکم قضایی و اطمینان از صحت و اعتبار آن، موظف است نسبت به رفع سوء اثر چک شما اقدام نماید. بدین ترتیب، آثار منفی ناشی از چک برگشتی از پرونده بانکی شما حذف شده و محدودیتهای ناشی از آن نیز برطرف خواهد شد.
مدت زمان رفع سوء اثر چک برگشتی
طبق قوانین بانکی، هر فرد حق دارد تا از سوابق چکهای برگشتی خود در سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی مطلع شود. برای این منظور، کافیست به بانک مراجعه کرده و با ارائه درخواست، لیستی کامل از چکهای برگشتی خود را همراه با تاریخ برگشت هر یک دریافت کنید. این اطلاعات به شما کمک میکند تا دقیقاً بدانید به چه دلیل در لیست سیاه بانکی قرار گرفتهاید.
در صورتیکه اقدامات لازم برای رفع سوء اثر چکهای برگشتی را انجام دادهاید، بانک موظف است در اسرع وقت نسبت به حذف نام شما از این لیست اقدام کند. معمولاً این فرآیند بین ۷ تا ۱۰ روز کاری بهطول میانجامد. پس از گذشت این مدت، میتوانید بهصورت آنلاین وضعیت رفع سوء اثر خود را پیگیری کنید.
اگر همچنان نام شما در لیست سیاه وجود داشت، بهتر است بهصورت حضوری به بانک مراجعه کرده و موضوع را پیگیری نمایید. در صورتیکه رفع سوء اثر با موفقیت انجام شده باشد، میتوانید از تمامی خدمات بانکی بهرهمند شوید.

فرصت 10 روزه برای رفع سوء اثر چک برگشتی
براساس قوانین جدید، دارندگان چکهای برگشتی تنها 10 روز فرصت دارند تا نسبت به رفع سوء اثر چک خود اقدام کنند. در صورت عدم اقدام در این مدت، بانک مرکزی موظف است اطلاعات مربوط به این چکها را در سامانههای عمومی منتشر کند.
این بدان معناست که تمامی بانکها، موسسات اعتباری و حتی عموم مردم بهسادگی میتوانند از وجود چک برگشتی فرد مطلع شوند. همچنین، این امر میتواند عواقب جدی از جمله محدودیت در ارائه خدمات بانکی، عدم امکان دریافت تسهیلات و حتی مشکلات حقوقی برای فرد بههمراه داشته باشد.
مراحل دریافت دستهچک جدید بدون نیاز به رفع سوء اثر
برای آن دسته از بنگاههای اقتصادی و واحدهای تولیدی که بهدلیل شرایط ناخواسته و خارج از کنترل خود نظیر تحریمها، نوسانات بازار، بحرانهای اقتصادی و… با مشکل چک برگشتی مواجه شدهاند و نتوانستهاند نسبت به رفع سوء اثر آن اقدام کنند، بانکها با رعایت شرایط زیر امکان صدور دسته چک جدید را فراهم میآورند:
- ارائه اظهارنامه مالیاتی معتبر: واحد متقاضی باید اظهارنامه مالیاتی خود را که بهصورت قانونی نزد سازمان امور مالیاتی ثبت شده است، ارائه نماید. این مدرک نشاندهنده وضعیت مالی و فعالیت اقتصادی واحد است.
- تأیید پرداخت حق بیمه سهم کارفرما: ارائه لیستهای پرداخت حق بیمه سهم کارفرما به سازمان تأمین اجتماعی، نشاندهنده تعهد واحد تولیدی نسبت به کارکنان خود و پرداخت حقوق و دستمزد آنها است.
- تداوم فعالیت اقتصادی: صدور دسته چک جدید باید بهمنظور تسهیل در ادامه فعالیت واحد اقتصادی و جلوگیری از تعطیلی آن باشد. بدین معنا که بانکها باید ارزیابی کنند که با صدور دسته چک، واحد موردنظر میتواند به فعالیت خود ادامه داده و به تعهدات مالی خود عمل کند.
- حفظ اشتغال: صدور دسته چک باید بهمنظور حفظ اشتغال کارکنان واحد اقتصادی و جلوگیری از تعدیل نیرو باشد. بانکها باید اطمینان حاصل کنند که با صدور دسته چک، واحد تولیدی قادر به حفظ اشتغال کارکنان خود خواهد بود.
جمع بندی
رفع سوء اثر چک برگشتی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که این امر میتواند بر اعتبار فرد در معاملات مالی و نیز دسترسی وی به خدمات بانکی تأثیرگذار باشد. بهطور کلی، رفع سوء اثر چک برگشتی از طریق روشهای مختلفی امکانپذیر است که انتخاب هر یک از این روشها به عوامل متعددی از جمله علت برگشت چک، توافقات صورت گرفته بین طرفین معامله و قوانین و مقررات حاکم بر موضوع بستگی دارد.
از جمله روشهای رایج رفع سوء اثر چک برگشتی میتوان به پرداخت مبلغ چک بههمراه هزینههای مربوطه، ارائه وثیقه بانکی، تنظیم صورتجلسه رفع اختلاف و یا صدور حکم قضایی مبنی بر رفع سوء اثر اشاره کرد. همچنین، در برخی موارد، امکان توافق با دارنده چک و تمدید مهلت پرداخت نیز وجود دارد.
موسسه حقوقی دادسو، با بهرهگیری از تیم وکلای متخصص و با تجربه همچون وکیل چک، به شما کمک میکند تا با اطمینان خاطر و در کمترین زمان ممکن، مشکل چک برگشتی خود را حل کنید. از مشاوره حقوقی تا پیگیریهای قضایی و انجام تمامی مرحلههای قانونی مربوط به چک صیادی و برگشتی، دادسو تمام مراحل را برای شما پوشش میدهد.
سوالات متداول
رفع سوء اثر چک برگشتی چند روز طول میکشد؟
برای رفع سوء اثر چک برگشتی، بهطور معمول ۷ روز کاری زمان نیاز است. در برخی موارد نیز، این فرآیند ممکن است تا ۱۰ روز نیز طول بکشد.
هزینه رفع سوء اثر چک برگشتی چقدر است؟
برای ثبت چک برگشتی و درخواست گواهی عدم پرداخت، باید ۱۲ هزار تومان کارمزد پرداخت کنید. همچنین، اگر قصد رفع سوء اثر از چک برگشتی را دارید، ۱۴ هزار تومان دیگر بهعنوان کارمزد دریافت خواهد شد.
چک برگشتی بعد از چند سال از سیستم پاک میشود؟
طبق قوانین بانکی، چکی که سه سال از تاریخ برگشت آن گذشته و هیچگونه شکایتی برای آن ثبت نشده باشد، بهطور خودکار از سیستم بانکی پاک میشود. این بدان معناست که پس از گذشت این مدت، سوء اثر چک برگشتی از حساب صادرکننده حذف خواهد شد.
امکان افتتاح حساب برای فردیکه دارای سابقه چک برگشتی است، وجود دارد؟
افرادیکه شرایط دریافت دسته چک را ندارند یا بدهی معوقه دارند، همچنان امکان افتتاح حساب جاری را خواهند داشت. بدان معنا که همه افراد حقیقی و حقوقی میتوانند از خدمات بانکی پایه نظیر واریز و برداشت پول استفاده کنند، حتی اگر به دلایلی نتوانند دسته چک دریافت نمایند.