استرداد جهیزیه در زمان طلاق چگونه است؟

استرداد جهیزیه در تعریفی ساده به معنای برگرداندن یا پس دادن جهیزیه‌ای است که خانم در زمان ازدواج خریداری کرده است. استرداد جهیزی شامل قوانین مختلف و متعددی می‌شود که در ادامه به آن ‌ها می‌پردازیم. استرداد جهیزیه چگونه انجام می‌شود؟ جهیزیه در چه صورت به زن تعلق نمیگیرد؟ برای اینکه بخواهیم درباره این موضوع به صورت کامل توضیح دهیم بهتر است ابتدا کمی درباره خود جهیزیه صحبت کنیم.

خرید جهیزیه برعهده کیست؟

برخلاف تصور عموم مردم خرید جهیزیه بر عهده خانم نیست یعنی خانم و خانواده ایشان وظیفه‌ای در قبال خرید جهیزیه ندارند بلکه بر اساس سنتی که از قدیم به جا مانده، در زمان ازدواج خانواده خانم با خریدن اسباب و لوازم خانه، ایشان را برای شروع زندگی مشترک آماده می‌کنند و در ازای آن خانواده داماد و یا خود ایشان تدارکات لازم را برای مراسم عروسی می‌بینند. بهتر است بدانید که طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی تهیه لوازم خانه برای اینکه جز نفقه حساب می‌شوند بر عهده آقا است و خانم مسئولیتی برای خرید این اسباب ندارد.
بیشتر بخوانید: تمکین و عدم‌تمکین زن از شوهر چیست؟

استرداد جهیزیه چیست؟

برای مشاوره تلفنی رایگان دادسو کلیک کنید

با توجه به تعریف بالا شرایط و قوانین استرداد جهیزیه را به صورت کامل توضیح خواهیم داد. جهیزیه در چه صورت به زن تعلق نمیگیرد؟ اولین و مهم ترین نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که از آنجایی که خانم اسباب منزل را تهیه کرده پس مالکیت آن وسایل با خانم است و ایشان در هر زمان می‌توانند نسبت به این اسباب تصمیم گیرنده باشند.

با توجه به تجربه‌ای که از موارد متعدد درباره این موضوع داشته‌ایم توصیه ما به شما این است که حتما بعد از خریداری تمامی وسایل مورد نظرتان لیستی تهیه کنید و اسباب خریداری شده را با ذکر مشخصات در آن یادداشت کنید. بعد از تهیه این لیست که به آن سیاهه می‌گویند باید خانواده داماد و خود ایشان لیست را امضا کنند. هزینه استرداد جهیزیه با زوجه است به همین دلیل نیاز به تهیه سیاهه دارد.

استرداد جهیزیه و مراحل قانونی آن

از آنجایی که وسایل توسط خانم خریداری شده، پس مالک وسایل ایشان هستند و در هر زمان می‌توانند اقدامات مختلفی نسبت به این لوازم داشته باشند. مانند فروختن یا قرض دادن و…

معمولا در زمان بروز مشکلات در زندگی مشترک و اقدام برای طلاق در ایران که از جانب خانم و اقا صورت می‌گیرد، بحث جهیزیه هم بسیار چالش برانگیز میان دونفر پیش می‌آید. برای جلوگیری از پیش آمدن دغدغه‌های اضافه بهتر است روش‌های زیر را در زمان آوردن جهیزیه به خانه مشترکتان در نظر بگیرید.

اولین نکته نوشتن سیاهه یا همان لیستی از وسایل خریداری شده است. برای نوشتن این لیست بهتر است جزئیات را به صورت کامل یادداشت کنید. در نهایت باید آن سیاهه را داماد و تعدادی از اعضای خانواده ایشان امضا کنند. نکته مهم‌تر این است که در زمان امضا کردن سیاهه تعدای از اعضای فامیل به عنوان شاهد حضور داشته باشند که در زمان نیاز به عنوان شهود در دادگاه بتوانند حضور پیدا کنند.

نگه داشتن فاکتور وسایل خریداری شده می‌تواند در زمان بروز مشکل بسیار کمک کننده باشد. علاوه بر فاکتور وسایل رسید دستگاه پوز فروشگاه نیز از اعتبار لازم برای اثبات مالکیت لوازم خانه برخوردار است.

نکته مهم دیگر این است که اگر این سیاهه در دفتر اسناد نوشته و امضا شود اعتبار آن مانند یک سند رسمی ارزشمند و قابل پیگیری است.

جهیزیه در چه صورت به زن تعلق نمیگیرد؟

در صورتی که جهیزیه را خانم تهیه نکرده باشد یا نتواند هیچ مدرکی برای اثبات به دادگاه ارائه دهد. همچنین مرد مدعی باشد که تمام جهیزیه را خریداری کرده و اسنادی را ارائه دهد. در این مورد بهتر است از یک وکیل طلاق توافقی کمک بگیرید.

مدت زمان استرداد جهیزیه

زمان استرداد جهیزیه به این بستگی دارد که خانم چه مدارکی دال بر مالکیت بر جهیزیه داشته باشد. جهیزیه در چه صورت به زن تعلق نمیگیرد؟ قطعا در صورتی که خانم سیاهه و فاکتور جهیزیه را داشته باشد و سیاهه هم به امضای آقا رسیده باشد زمان سریعتری نسبت به زمانی است که خانم هیچ سندی دال بر مالکیت بر جهیزیه نداشته باشد. در صورتی که خانم سیاهه جهیزیه نداشته باشد، باید از دادگاه درخواست استرداد جهیزیه کند که روال حقوقی و قضایی خاص خود را باید طی کند و نیاز به زمان دارد.
بیشتر بخوانید: برای طلاق توافقی چه باید کرد

تکلیف وسایل منزل بعد از طلاق چه می‌شود؟

به صورت طبیعی وسایل خانه به مروز زمان و در اثر استفاده مداوم خراب و یا کهنه می‌شوند و ممکن است دیگر قابلیت استفاده نداشته باشند. فرض را بر این بگیریم که منظورمان فرشی است که به مرور زمان خراب و کهنه شده. اگر آقا آن فرش را با فرشی نو عوض کند در زمان طلاق و استرداد جهیزیه خانم نمی‌تواند مالکیتی نسبت به فرش جدید داشته باشد. پس به طور قانونی لوازمی که به مرور زمان و به دلیل استفاده از بین رفته‌اند دیگر نیازی نیست که آقا آن را خریداری کرده و در زمان استرداد به خانم تحویل دهند.

ولی اگر لوازم برای مثال همان فرش به دست آقا خراب یا پاره شود در زمان استرداد باید مانند همان را به خانم پس دهد. با توجه به مثال قبل اگر آقا فرشی را که خانم به عنوان جهیزیه تهیه کرده و به منزل مشترکشان آورده خراب یا پاره کند باید در زمان استرداد مانند مان را به خانم پس دهد وگرنه خانم می‌تواند از ایشان شکایت کند.
بیشتر بخوانید: توقیف اموال آقا برای مهریه چگونه است؟

تکلیف وسایلی که بعد از ازدواج خریداری می‌شود، چیست؟

به مرور زمان بعداز ازدواج خانم و آقا وسایلی را خریداری می‌کنند و به اسباب منزل مشترک‌شان اضافه می‌کنند. بعد از بروز مشکلات در زندگی زناشویی که کار به جدایی و طلاق می‌کشد و قصد جدا کردن لوازم را دارند، فاکتور وسایل خریداری شده بعد از ازدواج به نام هر کدام از طرفین باشد، وسایل برای ایشان است. و دیگر نمی‌تواند ادعایی نسبت به مالکیت آن وسیله داشته باشد.

در این مواقع طرفی که فاکتور خرید وسایل به نام او است می تواند با ارائه به شورای حل اختلاف و یا دادگاه مالکیت خود را نسبت به وسیله ثابت کند.

اگر آقا بدون اجازه خانم لوازم را بفروشد، تکلیف چیست؟

از آنجایی که لوازم را خانم خریداری کرده و ایشان مالک وسایل است هر گونه آسیبی که به وسایل برسد یا اگر فروش وسایل از جانب آقا و بدون اجازه خانم اتفاق بیفتد، خیانت در امانت محسوب شده و خانم می‌تواند از آقا شکایت کند.  با توجه به جرم ایشان ممکن است به پرداخت بهای نقدی یا زندان مجازات شوند.

توجه داشته باشید که اگر خانم چنین ادعایی داشته باشد باید حتما اسناد محکمه پسند به مراجع تصمیم گیرنده تقدیم کند.

روش‌های قانونی برای استرداد

بهتر است خانمی که قصد استرداد جهیزیه خود را دارد بر اساس سیاهه و در حضور همسرش لوازمی را که خود ایشان یا خانواده ش خریداری کرده‌اند را از منزل مشترک‌شان خارج کند. جهیزیه در چه صورت به زن تعلق نمیگیرد؟ آیا همچین موردی قانونی است؟

در صورتی که آقا حاضر نبودند در آن زمان در خانه حضور داشته باشند، بهتر است خانم از ماموران نیروی انتظامی کمک بگیرد و در حضور ایشان لوازمی که داخل لیست سیاهه وجود دارد یا فاکتور وسایل همراهش است را از خانه خارج کند. در این زمان لیست وسایل خارج شده از منزل را یادداشت و به امضای مامور دادگاه می‌رساند.

در این روش صورتجلسه جهیزیه عروس تنظیم شده است که به امضای نماینده قانون رسیده و خانم نگرانی بابت تهمت هایی از جمله خارج کردن وسیله های دیگر نخواهد داشت.
بیشتر بخوانید: شروط ضمن عقد چیست؟

تکلیف خانه بعد از طلاق

چنانچه ملک به مرد تعلق داشته باشد، همانند دیگر دارایی‌ها می‌تواند در مورد آن تصمیم بگیرد. اما اگر ملک به‌صورت اشتراکی خریده باشد نیاز است که با استفاده از یک وکیل، سهم هر شخص مشخص شده و درمورد آن به تصمیم نهایی رسید. یک وکیل طلاق در این زمینه می‌تواند راهنمای خوبی باشد.

استرداد جهیزیه بدون حکم دادگاه

همانطور که گفته شد در صورتی که خانم سیاهه و فاکتور رسمی برای جهیزیه داشته باشد، نیازی به حکم دادگاه ندارد و می تواند با حضور دو شاهد مرد و یا مامور نیروی انتطامی اقدام به خارج کردن جهیزیه از محل زندگی اش بکند.

در این مورد پیچیدگی های فراوانی وجود دارد و بستگی به شرایط آقا و خانم دارد. از این جهت قبل از اقدام حتما با یک وکیل و یا کارشناس حقوقی مشورت نمایید.

استرداد جهیزیه بدون سیاهه

در صورتی که خانم برای جهیزیه ای که به خانه همسر می برد سیاهه ای نداشته باشد که به امضای همسرش رسیده باشد، می تواند با استناد به فاکتور هایی که در زمان خرید گرفته است اقدام به خارج کردن جهیزیه بکند.

استرداد جهیزیه با فاکتور توسط زوج

در بعضی مواقع برخی از اقلام جهیزیه توسط آقا تامین و تهیه می شود و در زمان طلاق باعث ایجاد اختلاف می شود. قانون جهیزیه در طلاق برای چنین مواردی پیش بینی هایی کرده و در زمانی که زوج ادعایی در مورد برخی از اقلام جهیزیه می کند، می تواند با ارائه فاکتور مالکیت خود را ثابت کند.

استرداد جهیزیه با فاکتور توسط زوج روال پیچیده ای ندارد و با ارائه فاکتور اموال در اختیار زوج قرار می گیرد.
بیشتر بخوانید: حق طلاق چیست و طلاق با داشتن حق طلاق چگونه است؟

استرداد جهیزیه در طلاق توافقی

همانطور که در مقالات مختلف موسسه حقوقی دادسو گفته ایم، جهیزیه هم مانند سایر موارد مهم در طلاق توافقی مثل مهریه، نفقه و حضانت فرزندان بر اساس توافق طرفین است و زوجین قبل از اقدام برای طلاق توافقی باید در مورد استرداد جهیزیه هم توافق کنند و اموال را تعیین و تکلیف کنند.

در صورتی هم که زوجین نسبت به جهیزیه با هم اختلاف داشته باشند، دادگاه با مشاهده اسناد طرفین در مورد مالکیت جهیزیه در طلاق توافقی تصمیم می گیرد.

مراجع صلاحیت دار برای رسیدگی به این دعاوی

برای رسیدگی به این دعاوی شعبه‌های دادگاه خانوادگی صلاحیت رسیدگی دارند.

یعنی خانم می‌تواند به دادگاهی که در محل اقامت آقا است یا دادگاهی که محل ازدواج‌شان بوده مراجعه کند و با پرداخت هزینه‌های لازم درخواست خود را تنظیم کند. بعد از رسیدگی لازم توسط کارشناسان دادگاه و صدور حکم و در صورت عدم اعتراض خانم به حکم، اجراییه به آقا ابلاغ می‌شود.
بیشتر بخوانید: انواع دلایل برای طلاق از طرف خانم و آقا

نکات مهم درباره استرداد جهیزیه

• از آنجایی که جهیزیه جز دعاوی مالی محسوب می‌شود، در هر زمان بعد از فوت خانم وراث ایشان می‌توانند نسبت به دریافت سهم الارث خود از جهیزیه اقدامات لازم را داشته باشند و نسبت به اولویت وراث این وسایل تقسم می‌شود. می‌توانید در صفحه مربوط به وکیل انحصار وراثت و سهم‌الارث به صورت کامل قوانین را مطالعه کنید و با توجه به قوانین اقدامات لازم را انجام دهید.
• استرداد جهیزیه‌ با داشتن سیاهه و یا فاکتور وسایل نیاز به اجازه شوهر ندارد و در هر زمان خانم می‌تواند نسبت به این استرداد اقدام کند. بهتر است این کار با حضور دو شاهد مرد و یا مامور نیروی انتظامی انجام شود.
• طلاهایی که در زمان عقد یا بعد از ازدواج به خانم هدیه داده شده است را نمی‌توان با این موضوع به صورت همزمان مورد رسیدگی قرار داد.
  

جمع بندی:

طبق رسوم ایران، خرید جهیزیه برای شروع زندگی با زوجه است. از این‌رو خانم می‌تواند در زمان طلاق، وسایل که با خود آورده را پس بگیرد. به‌همین دلیل هنگام شروع زندگی، سیاهه‌ای تهیه می‌شود که خانم در زمان طلاق بتواند وسایل را بدون کم و کاست استرداد کند. طبق قانون، آقا نمی‌تواند از این امر جلوگیری کند مگر اینکه تمامی وسایل را خود تهیه کرده باشد. مراحل استرداد جهیزیه طبق قانون تعیین می‌شود که در این مطلب به آن اشاره شده است.

سوالات متداول: