همه چیز درباره نفقه

نفقه یک تکلیف قانونی است که شخص برای حمایت مالی از همسرش قبل یا بعد از جدایی یا طلاق به عنوان حقوق زن در خانواده پرداخت می‌کند. این تعهد از قانون طلاق یا قانون خانواده هر کشور ناشی می‌شود.

در اکثر حوزه‌های قضایی، این امر با نفقه فرزند متمایز است، زمانی که پس از طلاق، یکی از والدین باید با پرداخت پول به والدین یا قیم دیگر کودک، در حمایت از فرزندان خود مشارکت داشته باشد. در این مقاله از دادسو به بررسی کامل نفقه می‌پردازیم و توضیح می‌دهیم نفقه چیست؟ همچنین توضیح می‌دهیم که میزان نفقه زن چقدر است؟

نفقه چیست؟

نفقه عبارت است از کمک مالی که یکی از زوجین پس از پایان ازدواج به دیگری پرداخت می‌کند که آن را گاهی نفقه همسر نیز می‌نامند. نفقه موقت را می‌توان در زمان وقوع طلاق پرداخت کرد تا به طلاق قطعی کمک کند.

اگر نفقه بعد از طلاق صادر شود، این مبلغ می‌تواند بیشتر یا کمتر از مبلغ نوع موقت آن باشد. بسیاری از کشورها «نفقه» را به عنوان یک پرداختی به دستور دادگاه که توسط یکی از همسران سابق به دیگری انجام می‌شود، تعریف می‌کنند. دادگاه‌ها همچنین می‌توانند حکم حمایت موقت از همسر را در زمانی که طلاق در حال بررسی است اعطا کنند.

قضات برای یکسان کردن منابع مالی زوجی که طلاق می‌گیرند، نفقه را واجب می‌کنند. هنگام تصمیم‌گیری برای اعطای آن، قاضی بررسی می‌کند که آیا یکی از زوجین نیاز مالی ثابتی دارد و آیا همسر دیگر توانایی پرداخت دارد یا خیر. قضات معمولاً در مواردی که زوجین دارای قدرت کسب درآمد نابرابر هستند و مدت زیادی است که ازدواج کرده‌اند، حکم به پرداخت و دریافت نفقه می‌دهند.

به عنوان مثال، اگر زوج فقط یک سال از ازدواجشان گذشته باشد، قاضی احتمالاً مبلغی را تعیین نمی‌کند. در واقع، برخی قضات تنها زمانی که زوجین برای مدت معینی ازدواج کرده باشند، این تکلیف را مجاز می‌دانند.

تمکین چیست؟

برای تعریف واژه تمکین می‌توان گفت که این کلمه عبارت است از برآورده کردن نیازها و خواسته‌های منطقی و قانونی زوج توسط زوجه!

از مصداق‌های تمکین در بحث حقوقی، مقیم شدن دائمی زوجه در منزل همسرش است و این به معنی این است که اگر زن می‌خواهد نفقه دریافت نماید باید در منزل همسرش زندگی کند؛ در غیر این صورت باید در شروط ضمن عقد باید قید شده باشد.

حالت دیگر زمانی رخ می‌دهد که زن دلیل منطقی و موجهی برای مدتی خانه همسرش را بدون اطلاع و اجازه وی ترک می‌کند. در این صورت زوج می‌تواند از پرداخت آن به زوجه خودداری نماید حتی اگر وی در این مدت در منزل پدری خودش ساکن بوده باشد.

انواع نفقه از نظر قانون

در متن قانون، نفقه سه نوع است و طبق اهمیت و اولویت به ترتیب عبارت‌اند از:

• نفقه زوجه: مسکن، خوراک، پوشاک و وسایل خانه در حد معمول و متناسب با وضعیت زوج
• نفقه اقارب: مسکن، خوراک، پوشاک و وسایل خانه در حد رفع حاجت با توجه به وضعیت استطاعت انفاق کننده
• نفقه زندانی: خوراک، پوشاک، دارو، پزشک و حمام زندانی

ساز و کار نفقه چگونه است؟

اگرچه قضات برای تصمیم‌گیری در مورد مناسب بودن نفقه باید از قوانین پیروی کنن؛ اما معمولاً در تصمیم‌گیری در مورد زمان و نحوه پرداخت آن از سوی شخص اختیار زیادی دارند. نفقه می‌تواند موقت باشد یا یک حکم دائمی که بخشی از حکم طلاق است.

پرداخت نفقه می‌تواند به صورت زیر باشد:

• پرداخت یکجا
• انتقال ملک، یا اموال
• پرداخت‌های دوره‌ای (ماهانه)

به طور کلی، نفقه مقطوع و نفقه در قالب انتقال ملک غیرقابل تغییر است، به این معنی که نمی توان آنها را بعداً تغییر داد و فسخ یا لغو کرد. زمانی که تغییر قابل توجهی در شرایط یک یا هر دوی زوجین ایجاد شود، پرداخت‌های دوره‌ای آن ممکن است تغییر کند.

نفقه ادواری رایج‌ترین نوع آن است و یکی از زوجین را ملزم می‌کند هر ماه مبلغ مشخصی را به دیگری (همسر تحت حمایت یا وابسته) بپردازد. نفقه ادواری یا ماهانه در تاریخی که قاضی تعیین می‌کند یا زمانی که یکی از وقایع زیر رخ دهد پایان می‌یابد:

• همسر تحت حمایت، دوباره ازدواج می‌کند
• همسر تحت حمایت، با شخص دیگری نقل مکان می‌کند
• همسر می‌میرد
• یک رویداد مهم (مانند بازنشستگی همسر پرداخت‌کننده یا شغل جدید همسر تحت حمایت) رخ می‌دهد و قاضی تشخیص می‌دهد که پرداخت آن دیگر لازم نیست

مانند بسیاری از مسائل مربوط به طلاق، شما و همسرتان می‌توانید درباره میزان نفقه و مدت زمان پرداخت آن مذاکره کرده و به توافق برسید.

محاسبه نفقه

اگر نمی‌توانید بر سر میزان نفقه موافقت کنید، باید یک درخواست رسمی (دادخواست) تنظیم کنید و از دادگاه بخواهید که آن را تعیین کند. دادگاه جلسه‌ای را تعیین می‌کند که در آن هر دو طرف می‌توانند مواضع خود را در مورد آن ارائه دهند. قاضی پس از رسیدگی به دلایل و ادله ارائه شده در جلسه، دستور را صادر می‌کند.

هدف از نفقه چیست؟

برای ارائه پشتیبانی «معقول و ضروری». فرد متقاضی نفقه باید به دادگاه نشان دهد که نیاز به حمایت مالی دارد و همسر دیگر نیز توانایی تأمین این حمایت مالی را دارد.

مزایای نفقه

مزایای نفقه زوجه عبارت است از:

1. زن می‌تواند نفقه دوران گذشته خود را نیز تقاضا نماید. یعنی وی می‌تواند برای دورانی که در گذشته گذرانده و چیزی دریافت نکرده، تقاضای حقوقی دریافت آن را به دادگاه تقدیم کند.
2. پرداخت نفقه به زن ربطی به فقر زن ندارد، به طور مثال اگر زنی شاغل باشد و بتواند نیازهای مالی خود را تأمین نماید، در هر صورت همسرش موظف به پرداخت نفقه به او خواهد بود.
3. پرداخت نفقه از طریق زوج هیچ ارتباطی به استطاعت مالی او ندارد. یعنی باید گفت که توانایی مالی مرد شرطی برای پرداخت آن نیست؛ چون بر طبق قانون در تعیین میزان نفقه زوجه وضع اقتصادی مرد لحاظ نمی‌شود و معیار پرداخت آن نیازهای متعارف و متناسب زن است.
4. در ایران پرداخت نفقه به زن تنها مسئولیت برای مرد است و در حقوق خانواده ایران وظیفه‌ای در رابطه با لزوم پرداخت آن از طرف زن وجود ندارد.
5. تقاضای نفقه از طرف زن یک طلب ممتاز است؛ به این معنا که چنانچه مرد فوت کند یا ورشکسته شود، نفقه زن بر باقی بدهی‌های مرد مقدم است. ابتدا باید نفقه زن پرداخت شود و پس از آن به سایر بدهی‌ها رسیدگی شود.
6. طلب نفقه زن از دو طریق ممکن است. زن هم می‌تواند تقاضای حقوقی برای دریافت نفقه را ارائه نماید و هم می‌تواند به خاطر جرم عدم پرداخت آن از سوی مرد از وی شکایت کند.

شرایط واجب شدن نفقه

• دائمی بودن عقد: بر اساس ماده 1106 قانون مدنی در عقد دایم نفقه زوجه به عهده زوج است.
• تمکین کامل زن: در حالتی که زوجه به همسر خود تمکین ننماید، عنوان ناشزه به او داده می‌شود و بنابراین مسئولیت پرداخت نفقه از شوهر وی برداشته می‌شود.

نفقه همسر مقدم بر نفقه فرزند است، به عنوان مثال زمانی که کسی زن (ازدواج دائم) و پدر و مادری دارد که مستحق دریافت نفقه هستند، در این مورد می‌بایست ابتدا نفقه همسر خود را پرداخت کند و پس از او اگر توانایی مالی کافی داشت، به پدر و مادرش نیز پرداخت کند.

بر اساس ماده 1115 قانون مدنی کشور در حالی که زوجه ثبات کند زندگی مشترک او با همسرش آسیب مالی، آبرویی یا فیزیکی به همراه دارد، دادگاه او را ملزم به تمکین نخواهد کرد و در این حالت تمکین نکردن باعث از بین رفتن حق دریافت نفقه نخواهد شد.

نحوه محاسبه نفقه

طبق قانون جدید نفقه، تأمین و ارائه نفقه فرزند جز مسئولیت‌های پدر است و اگر پدر فوت شود و یا توانایی پرداخت نفقه به فرزند را نداشته باشد، این مسئولیت به عهده جد پدری خواهد بود و در حالتی که او هم در قید حیات نباشد و یا توانایی پرداخت آن به نوه خود را نداشته باشد، این مسئولیت به مادر واگذار می‌شود.

در حالتی که مادر هم در قید حیات نبود یا توانایی پرداخت نداشت، پرداخت نفقه به عهده مادربزرگ پدری و یا مادربزرگ مادری خواهد بود. به این ترتیب، نفقه به ترتیب اولویت به عهده پدر، بعد پدربزرگ پدری، سپس مادر، پس از او مادربزرگ پدری، مادربزرگ مادری و در آخر پدربزرگ مادری خواهد بود.

طبق این مطالب می‌توان گفت که قانون برای پرداخت نفقه به فرزندان، روش‌های مختلفی را پیش‌بینی کرده است. قانون پیش‌بینی کرده است در صورتی که پدر با داشتن توانایی مالی از پرداخت آن به فرزندانش سر باز زند، این جریان بار کیفری دارد و فرزندان او یا کسی که مسئول سرپرستی و مراقبت از فرزندان است، می‌توانند در این مورد علیه وی به دادگاه شکایت کنند.

بنابراین در حالتی که پدر اموالی داشته باشد، ولی از پرداخت آن به فرزندان خود خودداری کند، آنها قادر خواهند بود با ارائه تقاضای کتبی به دادگاه و دریافت رأی قطعی به حدود و مقدار نفقه مشخص شده، اموال و دارایی پدر را توقیف نمایند.

نفقه در دوران عقد

در حالی که زن و مرد پس از عقد دائم برای زمان مراسم ازدواج و زندگی مشترک توافق کرده باشند روند قضایی به این صورت است که در این دوران تا زمان مشخص برای شروع زندگی مشترک به زن نفقه تعلق نمی‌گیرد. اما در صورتی که مرد، زن را بلاتکلیف نگه دارد و برای شروع زندگی پس از آن تاریخ اقدامی انجام ندهد زن می‌تواند تقاضای دریافت نفقه کند.

در حالی که بین زوجین رابطه زناشویی برقرار نشده باشد، زن دارای حق حبس است؛ به این معنا که بر اساس ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی کل کشور، زن تا زمانی تمام مهر خود را دریافت نکرده است می‌تواند از تمکین و برآوردن وظایف خود در برابر شوهر خودداری کند و این خودداری موجب بطلان حق نفقه نمی‌شود.

نکته قابل تأمل این است که زندگی مشترک زن و مرد در اصطلاح حقوقی، لزوم تمکین زن را به دنبال دارد؛ به همین دلیل در دادگاه‌ها به عهده مرد است که ثابت کند همسرش تمکین نمی‌کند و ناشزه نامیده می‌شود.

باید توجه داشت که زندگی مشترک زوجین موجب واجب شدن پرداخت نفقه از سوی زوج به زوجه می‌شود؛ با این توضیح که هنگامی که زنی برای حقوق معوقه خود به دادگاه مراجعه کند و در صورتی که اگر در آن مدتی که تقاضای دریافت حق خود را دارد، در منزل و با شوهرش زندگی کرده باشد از نظر محاکم قضایی، دریافت نفقه ضروری می‌شود.

نحوه دریافت نفقه

زوجه از 2 روش کیفری و حقوقی قادر است که نفقه خود را درخواست کند:

• از راه طرح دعوی کیفری نفقه: ندادن نفقه به افراد مستحق دریافت آن (زوجه، فرزندان و غیره) بر اساس قانون مجازات، جرم محسوب می‌شود و برای آن مجازات حبس در نظر گرفته می‌شود و زن قادر است با مراجعه به دادسرای محل زندگی مشترک خود با همسر، شکواییه‌ای مبنی بر ترک پرداخت آن تنظیم کند.

وی باید پس از باطل کردن تمبر (هزینه تمبر 10 الی 30 هزار تومان است) به دایره ارجاع دادسرا مراجعه نماید؛ پس از انجام تحقیقات مربوطه در کلانتری، حکم به مجازات زوج صادر می‌شود.

• از راه طرح دعوی حقوقی در مراجع قضایی: زن قادر است دادخواست دریافت نفقه با ذکر تاریخ (از چه روزی به بعد زوج نفقه را پرداخت نکرده است) تنظیم نماید و با مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی و یا شورای حل اختلاف (شورای حل اختلاف در حالتی است که میزان نفقه زیر 200 میلیون ریال باشد) برای ثبت تقاضای دریافت آن اقدام نماید.

بعد از ثبت تقاضا و شکایت در مورد آن، با حضور زوجین جلسه‌ای تشکیل می‌شود و موضوع به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع داده می‌شود. پس از ارائه نظر کارشناس مرجع قضایی، بر اساس نظر وی رأی به نفع زوجه و مبنی بر پرداخت آن توسط زوج صادر می‌شود.

نفقه پس از طلاق

در صورتی که طلاق از نوع طلاق رجعی باشد، به این معنی که زوجین حق رجوع به یکدیگر را داشته باشند، در مدت عده (که بسته به نوع طلاق بین 2 تا 3 طهر (دوران قاعدگی) است)، زوج موظف به پرداخت نفقه به زوجه است. اما در سایر انواع طلاق که غیر رجعی است، مرد وظیفه‌ای در مورد پرداخت آن بعد از طلاق ندارد.

نفقه در طلاق توافقی

بر اساس ماده 29 قانون حمایت از خانواده دادگاه موظف است در هر نوع پرونده طلاق (اعم از توافقی و غیره) نسبت به نفقه زوجه تعیین تکلیف کند. در طلاق توافقی زن در طول دوران عده حق دریافت آن را ندارد.

به طور کلی در طلاق توافقی، این تکلیف به میزان زیادی بستگی به نظر و توافق زوجین دارد. زوجین با توافق یکدیگر مبلغی را تحت عنوان نفقه تا پایان عده زن (سه ماه و ده روز) مشخص می‌کنند که اگر زن باکره نباشد به او پرداخت می‌شود.

در این نوع طلاق زوجین می‌توانند از یک نفر کارشناس در مورد آن درخواست راهنمایی و تعیین تکلیف کنند. اما این کار سرعت انجام پرونده طلاق توافقی را پایین می‌آورد بنابراین راه منطقی‌تر این است که زوجین با رضایت یکدیگر به توافق برسند.

نفقه در عقد موقت

در ازدواج موقت زوجه حق دریافت نفقه را ندارد؛ مگر در صورتی که این شرط شده باشد یا عقد موقت او بر اساس آن صورت گرفته باشد. بر اساس قانون، در عقد موقت، زوجه حقی برای مطالبه و یا گرفتن نفقه ندارد.

بر همین اساس، زوج هم لزومی به پرداخت نفقه به همسر موقت نمی‌بیند و بر او واجب نیست. بر اساس ماده 1113 قانون مدنی در عقد موقت زن حق دریافت نفقه ندارد.

همان‌طور که این ماده مشخص می‌کند، زوجه حقی ندارد که برای دریافت نفقه در عقد موقت طرح دعوا کند. اما در عقد دائم زوج مسئول است که به همسر خود نفقه پرداخت کند. در غیر این صورت، زوجه می‌تواند به خاطر ترک انفاق از او شکایت تنظیم کند.

شرط نفقه در عقد ازدواج موقت

همان گونه که بیان شد، زوج وظیفه‌ای در قبال پرداخت نفقه در دوران عقد موقت و یا پس از پایان آن ندارد. اما این موضوع موارد استثنائی هم دارد.

همان‌طور که از ادامه این ماده مشخص می‌شود، پرداخت نفقه در ازدواج موقت مشروط به توافق زوجین است. پس اگر زوجین در خصوص آن با هم توافق داشته باشند، پرداخت آن الزامی است.

تعدیل نفقه

زوجی که از سوی دادگاه ملزم به پرداخت نفقه و یا زوجه که مستحق دریافت آن است، هر دوی آنها می‌توانند به خاطر عواملی مثل بیماری، کاهش یا افزایش استطاعت مالی، تعدیل نفقه را از دادگاه مربوطه درخواست کنند. تعدیل در معنای لغوی یعنی برقراری نظم و عدالت و در اصطلاح قضایی نیز همین معنا را دارا است.

به عبارت دیگر ممکن وضعیتی به وجود آید که در آن صورت باید طرفین حکم (پرداخت‌کننده و دریافت‌کننده) به ویژه در مسائل اقتصادی دچار ضرر و زیاد نشوند و به حقشان برسند.

هزینه‌های مربوط به نفقه

گرفتن نفقه از طرف مقابل در دادگاه شامل هزینه‌هایی است که در ادامه توضیح می‌دهیم.

هزینه دادرسی طرح دعوی نفقه

هزینه دادرسی برای طرح دعوی حقوقی 5/3 درصد مبلغ خواسته شده است و در صورتی که با جلب نظر کارشناس همراه باشد تقریباً 150 تا 200 هزار تومان هزینه خواهد داشت.

• هزینه دادرسی برای طرح دعوی کیفری فقط 10 تا 30 هزار تومان است.
• هزینه کارشناسی برای طرح دعوی
• هزینه کارشناسی برای طرح دعوی حقوقی معادل 150 الی 200 هزار تومان است که پرداخت این مبلغ به عهده زن (زوجه) است.

مدارک لازم برای مطرح کردن دعوی نفقه

• کارت ملی + شناسنامه
• سند ازدواج
• برای طرح دعوی کیفری به حضور دو نفر شاهد نیاز است

شرایط گرفتن نفقه چیست؟

شما می‌توانید به عنوان بخشی از روند طلاق درخواست نفقه کنید. اگر شما و همسرتان در مورد نفقه بعد از طلاق به توافق رسیدید، می‌توانید از قاضی بخواهید که این توافق را جزئی از حکم دادگاه قرار دهد. اگر نتوانید به توافق برسید، قاضی تصمیم می‌گیرد که آیا شما مستحق آن هستید یا خیر؟

نحوه تصمیم‌ گیری دادگاه برای نفقه

هر کشوری دستورالعمل‌های خاص خود را در مورد آنچه قضات باید هنگام تصمیم‌گیری برای اعطای نفقه در نظر بگیرند، دارد.

• نحوه تقسیم اموال در طلاق
• سطح زندگی در دوران ازدواج
• توانایی همسر تحت حمایت برای حفظ سبک زندگی مشابه بدون حمایت
• درآمد، دارایی و بدهی هر یک از همسران
• طول مدت ازدواج
• سن و سلامت هر یک از زوجین
• کمک‌هایی که یکی از زوجین در آموزش، تحصیل یا پیشرفت شغلی دیگری انجام داده است
• هر عامل دیگری که قاضی فکر می‌کند مرتبط است

اگر شما همسری هستید که درخواست حمایت می‌کنید، دادگاه درآمد فعلی یا توانایی کسب درآمد شما را در صورتی که در حال حاضر کار نمی‌کنید، به دقت بررسی خواهد کرد. زمانی که همسر تحت حمایت برای مدت طولانی از نیروی کار خارج شده یا کم‌کار بوده است، قاضی به احتمال زیاد حداقل تا زمانی که لازم باشد حمایت می‌کند.

این امر برای مستقل شدن همسر تحت حمایت لازم است. به عنوان مثال، اگر یکی از همسران به عنوان پزشک آموزش دیده باشد اما برای مراقبت از فرزندان و حمایت از شغل همسر دیگر چندین سال مرخصی داشته باشد، یک قاضی پتانسیل درآمد آتی همسر آموزش دیده پزشکی را بررسی خواهد کرد.

مثال:

ممکن است هر دو همسر پس از طلاق مجبور به ایجاد تغییراتی در زندگی و کار خود شوند. به عنوان مثال، یک قاضی ممکن است از همسری که شغل پاره‌وقت دارد و درآمد خوبی ندارد، بخواهد تا تلاش کند تا شغلی تمام‌وقت در زمینه‌ای پردرآمد پیدا کند.

گاهی اوقات، یک قاضی دستور می‌دهد (ممکن است همسر پرداخت‌کننده درخواست کند) که یک متخصص به نام “ارزیابی‌کننده حرفه‌ای” گزارشی در مورد آینده شغلی همسری که مدتی است به طور کامل مشغول به کار نبوده است به قاضی ارائه دهد.

ارزیاب آزمون‌های حرفه‌ای را اجرا می‌کند و سپس مدارک همسر را با کارفرمایان بالقوه یا موقعیت‌های شغلی باز در منطقه مقایسه می‌کند تا برآورد کند که همسر چقدر می‌تواند درآمد داشته باشد.

نفقه همسر و نفقه فرزند

نفقه همسر را نباید با نفقه فرزند اشتباه گرفت. نفقه به همسر یا همسر سابق برای حمایت او پرداخت می‌شود، در حالی که نفقه فرزند به سرپرست کودک پرداخت می‌شود و به طور خاص برای حمایت از یک یا چند فرزند از یک رابطه یا ازدواجِ منحل شده است. معمولاً وقتی کودک به 18 سالگی می‌رسد، حمایت از کودک متوقف می‌شود.

فرزند تا چه زمانی مستحق دریافت نفقه است؟

تا زمانی که فرزند دارای شغل و درآمد مشخصی از نظر قانون و شرع نباشد و به سن 18 سالگی نرسیده باشد، مشمول دریافت نفقه است. یکی از مواردی که در این حوزه در جامعه می‌توان بیان کرد این است که تا هنگامی که فرزند دختر، ازدواج نکرده باشد یا فرزند پسر مشغول به تحصیل باشد، به کارمندان حق اولاد پرداخت می‌شود.

نحوه محاسبه نفقه فرزند

کارشناس مسئول رسیدگی به پرونده نفقه فرزند و تعیین میزان آن، معمولاً مقدار آن را مطابق با وضعیت اجتماعی و نیازهای فرزند تعیین می‌کند. کارشناس موظف است با تحلیل و بررسی وضعیت زندگی خانوادگی فرزند و همچنین بررسی اسنادی که از طرف مادر یا قیم او ارائه شده است، مقدار هزینه‌های مراقبت از فرزند را حساب کند.

گاهی تصور می‌شود در صورتی که زنی شاغل باشد، دیگر حق ندارد تقاضای دریافت نفقه برای فرزندش را داشته باشد؛ اما باید گفت که زنان شاغل هم می‌توانند در مورد دریافت آن برای فرزند خود تقاضا دهند. از طرف دیگر، وضعیت زندگی مادر در تعیین مقدار نفقه فرزند تأثیر بسزایی دارد و مشخص است که شرایط زندگی مادر به زندگی فرزندش منتقل می‌شود.

به عنوان مثال اگر مادری در دوران نوجوانی خود از وضعیت خوب اقتصادی بهره‌مند باشد یا در هنگام طرح شکایت ساکن بخش گران‌قیمت شهر باشد، این مسئله نیز در تعیین نفقه فرزند او تأثیرگذار است. حتی می‌توان گفت که مقدار آن از یک بخش روستایی با یک شهر یا در نقاط مختلف شهر نیز متفاوت است.

چه مدت می‌توان نفقه دریافت کرد؟

شما و همسرتان می‌توانید توافق کنید که مدت نفقه خود را در حکم دادگاه لحاظ کنید. اگر موافق نباشید، قاضی تصمیم خواهد گرفت که چه چیزی برای وضعیت شما مناسب است.

• نفقه نامحدود یا نفقه دائم: تا زمان فوت یکی از زوجین یا تا زمانی که دادگاه تشخیص دهد که نفقه دیگر مناسب نیست ادامه دارد.
• نفقه با مدت محدود: برای مدت محدودی که توسط قاضی تعیین شده است (مثلاً اجازه دادن به همسر دریافت‌کننده برای کسب تجربه کاری یا آموزش‌های لازم برای حمایت از خود) ادامه دارد.

اگر همسر در مورد نفقه مخالفت کند چه باید کرد؟

می‌توانید از دادگاه بخواهید که تصمیم بگیرد. دادگاه ممکن است هر یک از طرفین را ملزم به پرداخت نفقه کند «در صورتی که عادلانه و مناسب به نظر برسد». قاضی به همه عوامل مرتبط در وضعیت شما نگاه می‌کند. قانون بیان می‌کند که این عوامل عبارت‌اند از:

•   توانایی شما برای حمایت از خود
•   زمانی که برای یافتن شغل یا آموزش برای شما لازم است تا بتوانید مشغول به کار شوید
•   استاندارد زندگی ایجاد شده در طول ازدواج
•   مدت ازدواج
•   شرایط منجر به جدایی
•   سن هر یک از دو طرف
•   وضعیت جسمی و روحی هر یک از طرفین
•   توانایی زوج در پرداخت نفقه برای تأمین معاش خود در حین پرداخت

نیازها و منابع مالی هر یک از طرفین، از جمله درآمد، درآمد حاصل از دارایی، درآمد بالقوه، جوایز قبلی حمایت از فرزندان، تعهدات مالی هر یک از طرفین، حقوق هر یک از اعضا برای دریافت مزایای بازنشستگی و مشمولیت یا عدم مالیات بر درآمد.

عدم پرداخت نفقه زن

عدم پرداخت نفقه زوجه توسط زوج، ضمانت اجرای حقوقی و کیفری به دنبال دارد.

ضمانت اجرای حقوقی در عدم پرداخت نفقه زن

بر اساس ماده 1111 قانون مدنی زوجه می‌تواند در صورت خودداری همسرش از پرداخت نفقه به او، به محاکم قضایی مراجعه کند. در این صورت محاکم میزان نفقه را مشخص می‌کند و زوج را به پرداخت آن محکوم می‌نماید.

همچنین، بر اساس ماده 1129 قانون مدنی در صورت خودداری همسر از پرداخت نفقه و اجرا نشدن حکم محاکم و لزوم پرداخت نفقه توسط زوج، زوجه می‌تواند برای طلاق به حاکم مربوطه مراجعه نماید و محاکم زوج را به طلاق مجبور می‌کند. همچنین این مورد در صورت ناتوانی از پرداخت نفقه نیز صدق می‌کند.

پس باید گفت ضمانت اجرای حقوقی برای عدم پرداخت آن زوجه مربوط به زمانی است که زوجه به وسیله دادگاه‌های حقوقی تقاضای دریافت نفقه خود را تنظیم می‌کند که در این صورت چنانچه شرایط تعلق آن به زن وجود داشته باشد، زوج ملزم به پرداخت نفقه به او می‌شود. همچنین در صورتی که زوج به دلایلی توان پرداخت آن را نداشته باشد، حق طلاق برای زوجه ایجاد می‌شود.

 ضمانت اجرای کیفری برای عدم پرداخت نفقه زن

عدم پرداخت نفقه توسط مرد، به غیر از ضمانت اجرای حقوقی عدم پرداخت آن، ضمانت اجرای کیفری نیز وجود دارد. بر اساس ماده 642  قانون تعزیرات، هر فردی که استطاعت مالی دارد و نفقه زن خود را پرداخت نکند، دادگاه مرتبط با پرونده وی را از سه ماه و یک روز الی پنج ماه حبس محکوم می‌کند.

مطابق با این ماده، ضمانت اجرای کیفری برای عدم پرداخت نفقه زوجه و در صورت تحقق جرم عدم پرداخت آن، حبس از سه ماه و یک روز الی پنج ماه مشخص شده است. هم اکنون با تصویب ماده 53 قانون حمایت خانواده، این ماده منسوخ شده است.

طبق این ماده هر فردی که استطاعت مالی دارد و نفقه زن خود را پرداخت نکند، محکوم به حبس تعزیری درجه شش است. پیگرد کیفری مشروط به شکایت شاکی خصوصی است و در صورتی که وی از شکایت خود بگذرد، اجرای مجازات متوقف می‌شود.

هزینه های درمان زوجه که جزو نفقه محسوب می‌ شود

طبق قانون هزینه‌های درمانی زوجه، از موارد مربوط به نفقه به شمار می‌رود و هزینه‌های معمول و نرمال را در برمی‌گیرد. اما در صورتی که زوجه به بیماری خاص و صعب‌العلاج مبتلا باشد و مخارج زیادی را به دنبال داشته باشد لزومی ندارد که زوج آن را پرداخت کند. در چنین مواردی قاضی مرتبط با پرونده مورد نظر مطابق با قانون و وضعیت زوجین تصمیم‌گیری می‌کند.

سوالات متداول