حقوق زن در خانواده

اهمیت حقوق زن در خانواده و ثبات نظام خانواده، باعث شده است که اسلام با تکیه بر اصول واقع نگری و هدفمندی، حقوقی را وضع کند. در حقیقت، با وجود وجوه اشتراک و تمایز زن و مرد، اسلام سعی کرده است که در ابعاد مختلف، به خصوص در راستای حفاظت بنیان خانواده، ابعاد مختلف حقوق زن را مورد توجه قرار دهد.

در ادامه به این ابعاد خواهیم پرداخت. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید از مشاوره وکلای با تجربه موسسه حقوقی دادسو نیز بهره‌مند شوید. علاوه بر این شما می‌توانید با مشاوره تلفنی یا واتساپی رایگان، پاسخ سؤالات خود را به دست آورید.

حق و حقوق زن در خانواده چیست؟

زن و مرد در راستای حفظ استحکام و دوام خانواده، حق داشتن معاشرت و روابط عاطفی را دارند. قرآن نیز زوجین را به مودت دعوت می‌کند. طبق ماده 1103 و 1104 قانون مدنی، زوجین موظف به حفظ حسن معاشرت با همدیگر هستند.

این در حالی است که برای تحکیم مبانی و اصول خانواده باید در حیطه فرزند پروری نیز به همدیگر کمک کنند. با توجه به اهمیت ثبات خانواده، اسلام حق و حقوق زن در انتخاب همسر، حق مالکیت و حق اشتغال و حقوق سیاسی را وضع کرده است.

حق و حقوق مالی زن در خانواده

حقوق زن در خانواده از نظر مالی، یکی از مهم ترین جوانب حق و حقوق او به حساب می‌آید. در نظام اسلام، زن از لحاظ تمتع از حقوق مالی با مرد برابر است. بنابراین می‌تواند این حق را به طور مستقل و کامل دریافت کند. البته این حق در شرایطی که ثبات خانواده برقرار است و بعد از طلاق، با هم تفاوت‌هایی دارند.

حق زن در اشتغال

یکی از مواردی که می‌توان در حیطه حق و حقوق زن در خانواده بررسی کرد، حق اشتغال زن است. اسلام با اشتغال زنان در صورتی که به کرامت و شرافت آن‌ها آسیبی وارد نشود، مشکلی ندارد. با اینکه اسلام از قرن‌ها پیش به حفظ کرامت و عزت زن در خانواده و جامعه توجه داشته است، باز هم تلاش می‌شود که در روزگار کنونی، از قوانین اسلامی استفاده شود که حقوق زن در خانواده مورد حفاظت قرار گیرد.

حق زن در دریافت ارث و میراث

یکی از مباحث دیگری که در حیطه حق و حقوق زن در خانواده نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد، حقوق زن در دریافت سهم الارث است. در حقیقت، مسئله ارث در اسلام در راستای دیگر حقوق زن از جمله مهریه، نفقه، دیه عاقله و سایر موارد قرار گرفته است. قانون ارث در اسلام بر مبنای عدالت اجتماعی تدوین شده و مسئولیت‌های اجتماعی زن و مرد در قانون‌ گذاری‌های مربوط به ارث دخالت دارد.

 با توجه به این که از نظر اسلام، زن هیچ گونه مسئولیت مالی بر دوش ندارد، حقی دریافت خواهد کرد که کرامت و عزت او حفظ شود. بر خلاف سایر ادیان و مذاهب که هیچ حقی برای زن در خانواده برای دریافت ارث تعیین نکرده بودند، اسلام به عنوان اولین نظام حقوقی جهان برای زنان در نقش مادر، دختر، خواهر و همسر در خانواده حق ارث تعیین کرد.

البته حق و حقوق زن در خانواده به این موارد ختم نمی‌شود. زن در مسئله ازدواج، طلاق و حضانت فرزند در طلاق توافقی یا غیر توافقی حقوق مشخصی دارد. حتی حقوق مالی زن بعد از طلاق موضوع مهمی در این مبحث به شمار می‌آید که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت. در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید از مشاوره وکلای باتجربه دادسو بهره‌مند شوید.

حقوق زن در خانواده مورد توجه اسلام بوده است. به این ترتیب که در معاشرت با همسر، فرزند پروی، اشتغال و دریافت ارثیه قوانین مشخصی تعریف شده است.

حق و حقوق زن در ازدواج

اسلام حقوق زن در خانواده را هنگام ازدواج در نظر داشته است تا به این واسطه بتواند استحکام و ثبات خانواده را مورد محافظت قرار دهد. ازدواج و عقد نکاح به عنوان یکی از مقدس‌ ترین امور اجتماعی و یکی از ستون‌های محکم جامعه محسوب می‌شود.

بر اساس ماده 1119 قانون مدنی، زن می‌تواند هر گونه شرطی که مخالف مقتضای ذات عقد نباشد، پیش بینی کرده و بر مرد اعمال نماید. این قانون به این موضوع اشاره می‌کند که زنان در زمان عقد نکاح می‌توانند در مورد مسائلی که ایراد شرعی و قانونی بر آن‌ها وارد نیست، تصمیم گیری کنند و در عقدنامه به ثبت برسانند.

حقوق زن در دوران عقد

یکی از حقوق زن در دوران عقد، حق ارث است. به این ترتیب که اگر مرد در دوران عقد فوت کند، زن ارث خواهد برد. البته چنین حقی نیز برای مرد در عقد وجود دارد. مهریه و تمکین نیز جزء حقوق زن و مرد در ازدواج است. طبق ماده 1082، به محض عقد کردن، زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر گونه تصرفی در آن داشته باشد. در ادامه به حق و حقوق زن درباره مهریه توضیح کامل ‌تری خواهیم داد.

حقوق زن برای مهریه

زن بعد از عقد می‌تواند در خصوص دریافت مهریه اقدام کند. لازم است بدانید که حتی اگر عروسی منحل شده یا گرفته نشود، مهریه منتفی نمی‌شود و مطالبه آن هیچ ارتباطی با تمکین یا عدم تمکین زن ندارد. در واقع، اگر زن ناشزه بوده و یا عدم تمکین او تأیید نشده باشد، تأثیری در پرداخت مهریه ندارد و مرد موظف به پرداخت آن خواهد بود.

اگر زن و مرد در دوران عقد روابط زناشویی نداشته باشند و زن باکره باشد، مهریه آن نصف خواهد بود. البته نکته مهمی را باید در نظر داشته باشید که حتی اگر زوجین در دوران عقد، قصد طلاق نداشته باشند، زن همچنان این حق را دارد که مهریه خود را مطالبه کند. در این شرایط ، مرد نیز موظف است که مهریه را کامل پرداخت نماید.

حق زن در دوران شیردهی

قانون اسلام و جمهوری اسلامی، برای مادران در دوران شیردهی نیز حقوق مشخصی تعیین کرده اند. به این ترتیب، حقوق زن در خانواده، در دوران شیردهی از سوی پدر فرزند دریافت خواهد شد. در واقع، قانون مرد را به پرداخت حق شیردهی زن مکلف کرده است.

حق زن در دریافت نفقه

نفقه یکی دیگر از حقوق زن در خانواده است که مرد باید از همان دوران عقد پرداخت کند. در صورتی که مرد در پرداخت نفقه کوتاهی کند، زن می‌تواند به تنهایی یا از طریق وکیل، دادخواست مطالبه نفقه را در دادگاه ثبت کند. برای این که دریافت مهریه و نفقه بدون دردسر صورت گیرد، می‌توانید از خدمات حقوقی و مشاوره وکلای دادسو بهره‌مند شوید.

حق تعیین محل زندگی

این نکته در قوانین اسلامی ذکر شده که زن باید در محلی زندگی کند که مرد مسکن خود را در آن تعیین کرده است. چنانچه این حق به زن واگذار شود، زن می‌تواند محل زندگی را انتخاب کند

زن هنگام عقد نکاح دارای حقوق مشخصی از جمله دریافت مهریه و نفقه است. حتی اگر عروسی برگزار نشده یا بحث طلاق به میان نیامده باشد، باز هم زن می‌تواند مهریه را به طور رسمی مطالبه کند. در ضمن، زن هنگام شیردهی نیز باید حقوق مشخصی از پدر فرزند دریافت نماید.

حق و حقوق زن در طلاق

طلاق یکی دیگر از مسائل مهم به شمار می‌آید. این امکان وجود دارد که دادخواست طلاق از طرف زن در دادگاه به ثبت رسیده و مورد پیگیری قرار گیرد. زن با داشتن حق طلاق می‌تواند حق و حقوق خود را به شیوه دیگری دریافت کند. با این حال نباید فراموش کرد که اگر زن درخواست طلاق را به ثبت رسانده، باید یکی از شروط ضمن عقد مانند عسر و حرج را اثبات کرده باشد.

حق مالی زن بعد از طلاق

چنانچه درخواست طلاق از سمت مرد باشد، تمامی حقوق مالی زن باید به طور کامل پرداخت شود. هرچند با توجه به شرایط زن قوانین مختلفی وجود دارد. برای مثال، همان‌طور که پیش از این نیز اشاره کردیم، چنانچه زن هنگام طلاق باکره بوده و هیچ رابطه زناشویی بین آن‌ها برقرار نشده باشد، مهریه نصف خواهد بود. پیشنهاد میکنیم در این باره مقاله طلاق در صورت باکره بودن را مطالعه کنید.

اجرت المثل یکی دیگر از حقوق زن در خانواده و از مطالبات مالی او بعد از طلاق محسوب می‌شود که دادگاه خانواده آن را بر عهده کارشناسان حوزه خانواده خواهد گذاشت.

اما اگر درخواست طلاق از طرف زن و همراه با دلایل و مستدلات قابل قبول باشد، به گونه ای که قاضی بعد از بررسی آن‌ها حق طلاق را به زن بدهد و او را در شرایط عسر و حرج ببیند، می‌تواند به پرداخت نفقه و اجرت المثل رأی صادر کند. در این حالت باز هم پرداخت مهریه مطرح است. اما اگر درخواست طلاق از طرف مرد باشد، شرط تنصیف و نحله برقرار خواهد بود.

یکی از حقوق زن در خانواده، حق مالی او بعد از جاری شدن صیغه طلاق است. هرچند پرداخت مهریه در هر صورت بر عهده مرد است، وجود شروط دیگر در پرداخت حقوق مالی دیگر زن تأثیرگذار خواهد بود.

حق زن در حضانت فرزندان

یکی دیگر از حقوق زن در خانواده، به مسئله حضانت فرزند باز می‌گردد. برای بسیاری این سؤال مطرح است که در چه صورتی حضانت فرزند از مادر سلب می‌شود؟ حضانت فرزند دختر بعد از طلاق با چه کسی است؟ آیا امکان سلب حضانت فرزند از پدر هم وجود دارد؟

در پاسخ به این سؤال‌ها باید گفت که پدر و مادر حق حضانت فرزندان خود را بر عهده دارند. اگر زن و مرد با هم اختلاف داشته باشند، حضانت فرزند تا 7 سالگی به مادر داده می‌شود. پس از آن هم دادگاه در این مورد تصمیم خواهد گرفت. چنانچه مادر یا پدر فوت کنند، حضانت فرزند به والدی که در قید حیات است، داده می‌شود.

گفتنی است که در صورت توافقی بودن طلاق شرایط حضانت متفاوت خواهد بود. حضانت فرزند در طلاق توافقی، با توجه به جنسیت فرزند فرق دارد. حضانت فرزند دختر تا 7 سالگی به پدر و فرزند پسر تا 15 سالگی به مادر سپرده می‌شود.

اگر طلاق توافقی باشد، دادگاه درباره حضانت فرزندان طبق توافق والدین حکم صادر خواهد کرد. هرچند در مورد ملاقات فرزند با والد دیگر، اگر میان مادر و پدر توافقی صورت نگیرد، دادگاه تصمیم گیری می‌کند. علاوه بر این باید توجه داشت که چنانچه مادر مجدداً ازدواج کند، با سلب حضانت فرزند از مادر مواجه خواهد شد. اما اگر طلاق توافقی باشد، حضانت از مادر سلب نمی‌شود.

با توجه به آنچه در این مقاله دادسو گفته شد، می‌توان نتیجه گرفت که حقوق زن در خانواده در مراحل ازدواج دائم و موقت، عقد، طلاق و پس از طلاق تعیین شده است. حقوق زن از نظر مالی و حضانت فرزند بعد از طلاق از سوی دادگاه تعیین می‌شود. هرچند در مورد حضانت در طلاق توافقی، دادگاه به توافق والدین توجه می‌کند. برای کسب اطلاعات دقیق تر می‌توانید از خدمات مشاوره رایگان واتساپی یا تلفنی دادسو بهره‌مند شوید.

سوالات متداول