همه چیز درباره نفقه فرزند

شرایط قانونی طلاق حکم می‌کند که همسر مطلقه حق دارد همان کیفیت زندگی را داشته باشد که قبلاً در زمان ازدواج داشت. در این مقاله از دادسو به جزئیات نفقه فرزند می‌پردازیم.

نفقه

نفقه به پرداخت‌هایی گفته می‌شود که از طریق دادگاه به همسر یا همسر سابق در طلاق داده می‌شود. فلسفه نفقه، حمایت مالی از همسری است که درآمد کمتری دارد یا در برخی موارد اصلاً درآمدی ندارد.

نفقه در معنای شرع، تأمین مخارج متعارف و معمول زندگی است و پرداخت آن بر فرد تعیین شده از طرف دادگاه واجب است. بر اساس قانون خانواده مخارج کودک جز مسئولیت‌های مالی پدر و طبق ماده ۱۹۹۹ قانون مدنی تأمین و پرداخت آن بر عهده او است.

نحوه تعیین نفقه فرزند مشترک در ۱۴۰۰

دادگاه خانواده پرونده تعیین نفقه را به کارشناس مربوطه ارجاع می‌دهد. کارشناس منتخب نیز پس از ملاقات با زوجین وضعیت حال حاضر آن‌ها را بررسی می‌کند، در نهایت بر اساس رابطه پدر و مادر با آن فرزند و شرایط اقتصادی پدر مقدار نفقه فرزند را تعیین می‌کند. میزان نفقه فرزند برای همه خانواده‌ها برابر نیست و وضعیت زندگی افراد بر مبلغ آن مؤثر خواهد بود.

این‌که محل سکونت در شهرهای کوچک باشد یا بزرگ، در روستا باشد یا در پایتخت، میزان تحصیلات والدین، شغل والدین، محل زندگی آن‌ها و غیره، از پارامترهای مؤثر بر میزان نفقه به شمار می‌رود. فردی که مسئول پرداخت آن به فرزند است موظف است که خوراک، پوشاک، مسکن، هزینه‌های درمان و سایر مسائل معیشتی فرزند را متناسب با استطاعت اقتصادی خود تأمین کند.

فرزند تا چند سالگی مستحق دریافت نفقه است

بر اساس قانون خانواده پرداخت نفقه به فردی واجب خواهد بود که با وجود داشتن درامد شخصی، توانایی تأمین هزینه‌ها و امرار معاش خود را و یا به طور کلی شغل و درآمدی نداشته باشد. مطابق با قانون، فرزند پسر در ۱۸ سالگی و پس از پایان خدمت سربازی خود می‌تواند مشغول به کار شود و چنانچه توانایی لازم برای کار کردن داشته باشد، نفقه او قطع می‌شود.

بیشتر بخوانید: شرایط حضانت فرزند چگونه است؟

این مسئله در خصوص فرزند دختر کمی متفاوت است. چنانچه فرزند دختر مشغول به کاری نباشد، تا هر سنی که مجرد باشد (تا لحظه ازدواج) مستحق دریافت نفقه خواهد بود و تأمین مخارج او واجب است.

غیر از پدر، چه کسی موظف است که به فرزند نفقه پرداخت کند

اگر پدر فوت شود یا استطاعت پرداخت نداشته باشد، به عهده پدربزرگ است؛ چنانچه جد پدری هم در قید حیات نباشد یا قادر به پرداخت نباشد، تأمین مخارج به عهده مادر و اگر مادر نیز زنده نباشد یا دارای مشکلات معیشتی باشد، این کار به عهده اجداد پدری و مادری یعنی مادربزرگ پدری و یا مادربزرگ مادری است.

بنابراین می‌توان گفت که پرداخت نفقه فرزند به ترتیب به عهده پدر، بعد پدربزرگ پدری، مادر، مادربزرگ پدری و پس از آن به عهده هم مادربزرگ مادری و پدربزرگ مادری است.

بر اساس ماده ۱۱۹۰ قانون مدنی، پرداخت مخارج کودک بر پدر واجب است و در صورتی که پدر از پرداخت امتناع ورزد، طبق ماده ۶۴۲ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی با او برخورد قانونی خواهد شد. در صورتی ذی‌نفع برای احقاق حق خود از طریق دادگاه شکایت تنظیم کند، دادگاه پدر را به حبس ۳ ماه و یک روز الی ۵ ماه محکوم خواهد کرد.

هزینه تحصیل و نفقه در ۱۴۰۰

تا زمانی که تحصیل برای فرزند یک مسئله واجب و ضروری تلقی شود، فرد مسئول پرداخت مخارج موظف است که مخارج تحصیل او را تأمین کند. اما چنانچه فرزند قصد داشته باشد که ادامه تحصیل دهد و به دانشگاه برود، دیگر سرپرست برای پرداخت آن جهت تأمین هزینه‌های دانشگاه موظف نخواهد بود.

نفقه فرزند در طلاق توافقی

بر اساس ماده ۲۹ قانون حمایت از خانواده، اگر زوجین از یکدیگر جدا شوند، شرایط حضانت و وضعیت پرداخت نفقه فرزند تعیین می‌شود. در صورتی که طلاق از نوع توافقی باشد، در مورد کلیه مسائل با رضایت و موافقت زوجین تصمیم‌گیری می‌شود. یکی از این موارد تعیین والدین برای حضانت فرزند و نحوه پرداخت نفقه او است؛ بنابراین مسئولیت تأمین نفقه فرزند بر عهده یکی از والدین خواهد بود.

لازم به ذکر است که میزان و نوع پرداخت نفقه هم باید مشخص شود. چنانچه هر مسئله یا مشکلی در میزان و نوع پرداخت آن وجود داشته باشد، والدین باید از طریق دادگاه صالح که به پرونده آن‌ها رسیدگی کرده و مربوط به طلاق‌ توافقی است، درخواست رسیدگی به مسئله به ایجاد شده را تنظیم کنند و سپس نفقه را متناسب با شرایط تعیین کنند.

اشتغال مادر و دریافت نفقه برای فرزند

باورهایی وجود دارد که بیان می‌کند اگر مادر مسئول مراقبت و سرپرستی فرزند باشد (حضانت به عهده او باشد) و خود مشغول به کار باشد، یعنی منبع درامد داشته باشد، دیگر مستحق دریافت نفقه فرزند نیست.  باید بدانید که این یک تصور غلط است. در واقع مادران مشغول به کار هم حق دارند که برای اخذ نفقه فرزند طرح دعوی کنند.

اما بدانید که شرایط اقتصادی مادر تأثیر مهمی در مشخص کردن نفقه فرزند دارد. چرا که شرایط مادر بر وضع زندگی فرزند تأثیر مستقیم دارد. برای مثال مادری وضعیت مالی خوبی دارد و در منطقه متمول شهر زندگی می‌کند، نفقه بیشتری برای فرزند او تعیین خواهد شد. اما کسی که در روستا و شرایط مالی پایین‌تری زندگی می‌کند، نفقه فرزندش هم کمتر است.

نفقه فرزند نا مشروع در ۱۴۰۰

نفقه فرزند نامشروع که در شرایط خارج از شرع و عقد نکاح موقت یا رسمی به دنیا آمده است، یکی از مواردی است که در هنگام اقامه دعوی دارای پرونده پیچیده‌ای خواهد بود. پرداخت مخارج فرزند نامشروع و غیرقانونی هم بر پدر او واجب و ضروری است.

بر طبق این گفته‌ها اگر فرزند شناسنامه داشته باشد و مشخص باشد که پدر او چه کسی است، پدر از نظر قانونی ملزم به پرداخت مخارج او است.

نفقه فرزند خوانده در ۱۴۰۰

فرزندخوانده در صورتی که از طریق موارد مربوط به قانون سرپرستی با رعایت شرایط قانون و از طریق مقام قضائی به شخصی واگذار شده باشد همچنان پدر یا در صورت فوت یا ناتوانی او به ترتیب به عهده سایر افرادی است که مسئولیت پرداخت نفقه را بر عهده دارند.

نفقه فرزند دختر در ۱۴۰۰

فرزند چه دختر باشد و چه پسر، مستحق گرفتن نفقه است.

بیشتر بخوانید: شرط تنصیف دارایی در طلاق

مرد هنگامی که ازدواج می‌کند و خانواده تشکیل می‌دهد، از نظر شرعی و قانونی موظف است نیازهای مالی و مخارج اعضای خانواده را تأمین کند و از مهم‌ترین افرادی که پدر پس از همسر خود موظف به پرداخت نفقه آن‌ها است، فرزند خانواده است، حال اگر فرزندان دختر باشند و یا پسر تفاوتی ندارد.

همان‌طور که اشاره شد، به طور کلی مخارج کودک مثل مسکن، پوشاک، خوراک و مخارج درمانی را شامل می‌شود و تأمین این مخارج مسئولیت قانونی پدر است و در صورتی که پدر با وجود داشتن استطاعت مالی از پرداخت آن امتناع ورزد، بر اساس ماده ۶۴۲ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی، مجرم شناخته می‌شود و اگر فرزندان از وی شکایت کنند، دادگاه از ۳ ماه و یک روز الی ۵ ماه حکم حبس برای پدر صادر خواهد کرد.

نرخ و میزان مشخصی برای نفقه فرزند دختر یا پسر مشخص نشده است. این مقدار بر اساس توانایی و استطاعت مالی پدر تعیین می‌شود و قانون او را ملزم به پرداخت به موقع خواهد کرد. این‌که مخارج فرزند دختر شامل چه مواردی است نمی‌توان به طور مشخص موارد خاصی را نام برد؛ اما پیش‌تر گفتیم که این مخارج به طور کلی شامل خوراک، پوشاک، مسکن، مخارج تحصیل و درمان خواهد بود.

سؤال مهم در اینجا این است که آیا پدر دختر موظف است تحت عنوان نفقه فرزند، جهیزیه او را خریداری کند یا نه؟ باید گفت قانون هیچ الزامی برای تأمین و خریداری جهیزیه تعیین نکرده است یعنی اگر پدر جهیزیه را فراهم نکرد نمی‌توان علیه او طرح دعوی کرد.

نحوه درخواست نفقه در ۱۴۰۰

براساس ماده ۶ قانون از حمایت خانواده، فردی که مسئول سرپرستی و مراقبت از فرزند است، می‌تواند برای مطالبه و دریافت نفقه فرزند علیه پدر فرزند شکایت تنظیم کند. شرط طرح این دعوی این است که سن دختر زیر ۹ سال و سن پسر زیر ۱۵ سال باشد.

چنانچه فرزند پسر از دادگاه حکم رشد دریافت کرده باشد، حق دارد که تا اتمام سن ۱۸ سالگی علیه پدر خود و یا هر فردی که مسئول پرداخت نفقه است، شکایت تنظیم کند. اما در صورت عدم دریافت حکم رشد، تا اتمام ۱۸ سالگی حق ندارد هیچ اقدام مستقلی در این خصوص داشته باشد.

تنظیم تقاضای دریافت نفقه فرزند توسط خود فرزند و یا مادر او انجام می‌شود. همان‌طور که گفته شد براساس ماده قانون مدنی ۱۱۹۰ پرداخت آن وظیفه پدر است.

اگر پدر با وجود استطاعت مالی از پرداخت نفقه به فرزند خود امتناع کند، از نظر قانون مجرم شناخته می‌شود. در صورتی که پدر و مادر جدا از هم زندگی کنند و یا از هم طلاق گرفته باشند و حضانت فرزند خانواده با مادر باشد، همچنان پدر ملزم به پرداخت آن است.

نحوه مطالبه نفقه از طریق مادر

دادخواست دریافت نفقه فرزند از طریق مادر زمانی تنظیم می‌شود که پدر در قید حیات باشد اما آن پرداخت نکند. هنگامی که مادر دعوی را طرح کند باید در اقامه دعوا و رأی دادگاه صالح ذینفع باشد؛ به عبارت دیگر رأی قاضی طوری باشد که به نفع خواهان و شخص خواهان نیز باید بالغ و عاقل باشد.

این شرایط قانونی سبب شده است که تقاضای دریافت نفقه از پدر معمولاً از طرف مادر تنظیم شود. فرزند در اقامه دعوا ذی‌نفع اصلی است اما از نظر قانونی دارای اهلیت نیست و فرد دیگری باید به نیابت از او مسئله را پیگیری کند.

در حقیقت طبق ماده ۶ قانون حمایت از خانواده هر شخصی که مسئول حضانت فرزند یا فرد محجور است بنا به ضرورت حق دارد که درخواست دریافت نفقه فرزند یا فرد محجور را تنظیم کند. دادگاه نیز پیش از رسیدگی به دعوی ذکر شده، نخست باید ادعای ضرورت در این پرونده را بررسی و احراز کند.

مادر نیز به دلیل مسئولیت حضانت فرزند خود حق دارد که نفقه فرزند را مطالبه کند. اگر پدر فوت کرده باشد و یا استطاعت مالی لازم برای پرداخت را نداشته باشد، مادر می‌تواند در طرح دعوا یا دادخواست را علیه پدربزرگ فرزند تنظیم کند.

مشاوره جهت دریافت نفقه فرزند

از آنجا که مسائل حقوقی مربوط به پرداخت و دریافت نفقه ممکن است پیچیدگی‌هایی به همراه داشته باشد، توصیه ما به والدین محترم این است که در هنگام اقامه دعوی برای نفقه فرزند حتماً از همراهی وکیل و مشاور حقوقی کمک بگیرند.

بیشتر بخوانید: نحوه توقیف سهم الارث آقا برای مهریه

موسسه حقوقی دادسو با داشتن مجرب‌ترین و متخصص‌ترین وکلا و کارشناسان در کادر خود آماده همکاری و ارائه خدمات به مراجعین محترم است و با مهارت لازم در زمینه نفقه و خانواده می‌توانند آن‌ها را در پرونده مورد نظر همراهی کنند تا با کمترین میزان اشتباه در این مسیر به مطلوب‌ترین نتیجه برسند و در زمان و هزینه صرفه‌جویی کنند.

برای برقراری ارتباط با موسسه دادسو می‌توانید از طریق واتس‌اپ، ایمیل و یا سایت اصلی موسسه درخواست خود را ثبت کنید تا کارشناسان شما را راهنمایی کنند.

نشانی موسسه برای مراجعه حضوری: سعادت‌آباد، بخشایش، خیابان ۱۷، پلاک ۸۱، واحد ۱۰.

آدرس پست الکترونیکی: Info@Dadsoo.Com

شماره تماس: ۰۲۱- ۹۱۰۷۹۱۰۳

سؤالات متداول