سهم دولت از ارث چگونه محاسبه می شود؟

در این مقاله قرار است درباره سهم دولت از ارث توضیح دهیم. ولی بهتر است قبل از این که به سراغ موضوع اصلی برویم کمی درباره قوانین ارث، طبقات ارث، مراحل انحصار وراثت صحبت کنیم چرا که همه این موضوعات به هم مرتبط هستند. به صورت کلی بهتر است بدانید که دولت که از طریق مالیتا مستقیم و مالیات بر ارث از ماترک متوفی سهم می‌برد. این سهم بسته به این که کدام از وراث زنده باشند و در کدام طبقه باشند و بسته به اموال متوفی متفاوت است. در ادامه درباره مراحل انحصار وراثت به صورت مختصر توضیح می‌دهیم.

مراحل انحصار وراثت

برای اینکه بتوانیم درباره سهم دولت از ارث توضیح دهیم باید مراحل انحصار وراثت را مرور کنیم. وقتی شخصی فوت می‌کند باید وراث ایشان از طریق ثبت احوال برای دریافت گواهی فوت ایشان اقدام کنند. سپس یکی از وراث یا وکیلی که امور انحصار وراثت متوفی را بر عهده دارد، باید به شورای حل اختلاف شهری که آخرین محل زندگی متوفی بوده مراجعه کند. در ادامه باید همه وراث به همراه مدارک شناسایی خود و دو شاهدی که از آشنایان وراث است، به دفتر ثبت اسناد مراجعه کنند. تا وراث متوفی تائید شوند. بعد از این مرحله باید استعلامی از لیست اموال به اداره مالیات تحویل دهند تا مالیات بر ارث متوفی مشخص شود (در ادامه مقاله بیشتر درباره این موضوع صحبت می‌کنم) اگر انحصار وراثت به صورت نامحدود باشد آگهی در روزنامه کثیرالانتشار ثبت می‌کنند تا از عدم وجود وراث دیگر اطمینان حاصل کنند. ‌در نهایت با بررسی‌های لازم گواهی انحصار وراثت صادر می‌شود و انحصار وراثت انجام می‌شود.

بیشتر بخوانید: مزایای اخذ گواهی انحصار وراثت توسط وکیل

طبقات ارث

وراث بر اساس دسته بندی قانونی به سه طبقه تقسیم می‌شوند که به ترتیب اولویت طبقه اول از طبقه دوم و سوم بیشتر است و در صورت وجود هر یک از وراث در طبقات بالاتر، طبقه بندی ارث نمی‌برد.

• طیقه اول را پدر، مادر، فرزند و نوه متوی تشکیل می‌دهد.
• در طبقه دوم خواهر،برادر، پدربزرگ، مادر بزرگ و فرزندان خواهر و برادر حضور دارند.
• طبقه سوم شامل خاله، عمه، عمو، دایی و فرزندان آنها می‌شود.

سهم دولت از ارث بسته به این که کدام یکی از وراث از کدام طبقه حضور دارند متفاوت است ولی به صورت کلی هر کدام ار وراث از هر طبقه‌ای حضور داشته باشند دولت هم خود را از اموال متوفی تحت عنوان مالیات بر ارث بر می‌دارد.

موانع انحصار وراثت

ممکن است بعضی از وراث حضور داشته باشند ولی به دلایلی که در ادامه توضیح می‌دهیم که مانع از ارث بردن می‌شود، ماترک متوفی به سهم دولت از ارث تبدیل می‌شود.

• اگر وارث، متوفی را به قتل رسانده باشد نمی‌تواند از متوفی ارث ببرد.
• اگر وارث کافر باشد (فرقی نمی‌کند که به چه دین دیگری اعتقاد دارد و یا کتاب مقدس دارد، هر دینی غیر از اسلام کافر محسوب می‌شود) از متوفی مسلمان ارث نمی‌برد.
• اگر شوهر فرض کند که همسرش به او خیانت کرده ولی نتواند اثباتش کند، چهار بار قسم بخورد و همسرش چهار با انکار کند، این دو شخص تا آخر عمر بر یک دیگر حرام می‌شوند و لعان صورت می‌گیرد و از یک دیگر ارث نمی‌برند.

بیشتر بخوانید: تقسیم ارث دختر مجرد

مالیات بر ارث در سهم دولت از ارث

همان طوری که گفتیم یکی از مراحل دریافت گواهی انحصار وراثت مشخص شدن مالیات بر ارث و پرداخت آن است. این مقداری از سهم دولت از ارث متوفی است. مالیات بر ارث نسبت به طبقات مختلف ارث و ماترکی که از متوفی به جای مانده متفاوت است. در ادامه مواردی از آنها را بررسی می‌کنیم. اگر ماترک به جا مانده از متوی وسایل نقلیه هوایی، دریایی، موتوری یا … باشد، مالیات برای طبقه اول دو درصد برای طبقه دوم چهار درصد و برای طبقه سوم هشت درصد است. مالیات طبقه اول برای سپرده بانکی، اوراق بهادار و مشارکت سه درصد، طبقه دوم شش درصد و برای طبقه سوم دوازده درصد است.

اگر ماترک متوفی ملک و املاک باشد، سهم مالیات طبقه اول هیت و نیم درصد، سهم طبقه دوم پانزده درصد و سهم طبقه سوم سی در صد است. مالیات بر ارث طبقه اول از سهام بورس متوفی حدود 75/0 در صد برای طبقه اول و حدود یک و نیم درصد برای طبقه دوم و سه در صد برای طبقه سوم است.

نسبت به اموال و دارایی‌های متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده است پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع اموال و دارایی‌ها پرداخت شده است به نرخ ده درصدارزش ماترک که مأخذ محاسبه مالیات بر ارث در کشور محل وقوع مال قرار گرفته است. در صورت عدم شمول مالیات بر ارث در کشور مزبور به مأخذ ارزش روز انتقال یا تحویل به نام وراث.

بیشتر بخوانید: تقسیم ارث فرد محجور چگونه است؟

نحوه محاسبه مالیات بر ارث

میزان مالیات بر ارث بر اساس قانون مالیات؛ به مواردی از قبیل تاریخ فوت متوفی، ارزش اموال به جا مانده و نسبت وارث با متوفی بستگی دارد. پس از محاسبه میزان مالیات هر کدام از وراث و پرداخت مالیات، گواهی واریز آن صادر شده و امکان انتقال ماترک فراهم می‌شود. قانون مالیات بر ارث در سال 1395 دچار تغییراتی شده است. بنابراین اگر فردی قبل از سال 95 فوت کرده باشد، مالیات بر اساس قانون قدیم محاسبه می‌گردد. اما در صورتی که فوت متوفی بعد از سال 95 باشد، میزان مالیات بر ارث طبق قانون جدید و در زمان تقسیم ارث مشخص می‌شود.

سهم دولت از ارث

اگر متوفی در زمان مرگ وارثی نداشته باشد طبق نظر حاکم قانون، پس از گذشت ده سال و و پیدا نشدن وارث، اموال ایشان به حساب خزانه دولت واریز می‌شود. بر اساس ماده 866 قانون مدنی: در صورت نبودن وارث امر ترکه متوفی راجع به حاکم است.

ماده 335 قانون امور حسبی؛ اگر از تاریخ تحریر ترکه تا ده سال وارث متوفی معلوم شود ترکه به او داده می‌شود و پس از گذشتن مدت نامبرده باقی مانده ترکه به‌ خزانه دولت تسلیم می‌شود و ادعاء حقی نسبت به ترکه از کسی به هر عنوان که باشد پذیرفته نیست.

بیشتر بخوانید: ثبت نام سامانه ثنا با گوشی

اموال معاف از مالیات

سهم دولت از ارث برای این که یکسری از اموال مالیات ندارند مقدار نا پیزی می‌شود. برای مثال اگر متوفی از جانبازان و شهدای انقلاب اسلامی بوده، همه اموال ایشان که به طبقه اول یا دوم می‌رسد شامل مالیات نمی‌شود که شامل اموال معاف از مالیات بر ارث می شوند. لوازم و اسباب خانه متوفی شامل مالیات نمی‌شود. همچنین وجوه بازنشستگی، وظیفه و پس‌انداز خدمت و مزایای پایان خدمت، بازخرید خدمت، مطالبات مربوط به خسارت اخراج، مرخصی استحقاقی استفاده نشده و بیمه‌های اجتماعی و نیز وجوه پرداختی توسط موسسات بیمه یا بیمه‌گذار و یا کارفرما از قبیل انواع بیمه‌های عمر و زندگی، خسارت فوت، بیمه عمر معا از مالیات هستند.

بیشتر بخوانید: سامانه ثنا چیست؟

سوالات متداول

1. قانون جدید مالیات بر ارث چیست؟
2. آیا می توان بدون پرداخت مالیات بر ارث، انحصار وراثت را انجام داد؟
3. مالیات بر ارث سپرده بانکی چقدر است؟

قوانین ارث در سال 1395 تغییر کرده است. بنابراین اگر تاریخ فوت متوفی بعد از سال 95 باشد، میزان مالیات بر ارث طبق قانون جدید مالیات بر ارث محاسبه می گردد. خیر؛ همان‌گونه که گفتیم مالیات بر ارث یکی از دیون و بدهی‌های متوفی محسوب می‌شود و قبل از تقسیم ارث باید پرداخت شود. مالیات بر ارث سپرده بانکی 3% موجودی حساب بانکی متوفی است. البته در موسسات مالی و اعتباری این نرخ 10% است.