عدم تمکین به معنای انجام ندادن وظایف زناشویی بدون دلیل موجه است. تمکین در فقه و حقوق به معنای اطاعت زن از شوهرش درمورد محل زندگی و انجام وظایف زناشویی است یا به معنای واضحتر، به رفع نیازهای جنسی آقا بدون عذر شرعی گفته میشود.
ماده 1105 آیین دادرسی مدنی به تعریف انواع تمکین پرداخته است که خانم را به اطاعت از شوهرش در مورد امور جاریه و مسائل زناشویی موظف میکند. خانم در مقابل تمکین مستحق دریافت نفقه است، درغیر این صورت اثبات عدم تمکین زن باید ثابت شود.
- انجام مراحل طلاق توافقی و حق طلاق
- بدون حضور زوجین در هیچ مرحلهای
- توسط وکلای متخصص طلاق و خانواده
- بین ۲۰ تا 60 روز کاری
- پرداخت اقساطی بدون سود و ضامن
- مشاوره رایگان در واتساپ و تلگرام
تمکین چیست؟
تمکین در حقوق خانواده به معنای انجام وظایف زناشویی از سوی زن در برابر همسرش است، که به صورت دقیق تر یعنی داشتن رابطه جنسی مشروع، زندگی در منزل مشترک و پیروی از عرف و قوانین زندگی زناشویی است.
این مفهوم دو بُعد دارد: تمکین خاص و تمکین عام اگر زن بدون دلیل موجه از این وظایف سر باز بزند، از نظر قانونی ناشزه شناخته می شود و حق نفقهاش قطع می گردد. البته تمکین محدود به خواستههای یکطرفه مرد نیست و مرزهای آن را شرع، قانون و عرف مشخص میکنند.
تمکین عام و خاص چیست؟
تمکین در دعاوی حقوقی دارای دو نوع است که در ادامه به طور اجمالی پرداخته شده است:
- تمکین عام: در این نوع تمکین خانم موظف به فرمانبرداری از همسرش در امور زندگی است. مدیر خانه آقا است ولی خانم باید در اداره زندگی به او کمک کند. با تمکین عام زن از شوهرش تداوم و آرامش به وجود می آید.
- تمکین خاص: این نوع از تمکین برای جلوگیری از فساد قرار داده شده است و مرد باید رفع نیازهای همسرش بپردازد. آراستگی خانم از لوازم این تکمیلی این معاشرت است. در فقه و حقوق به تمکین خاص زوجه برای جلوگیری از مشکلات زناشویی و فساد بسیار تاکید شده است.
گناه عدم تمکین زن از شوهر چیست؟
اثبات عدم تمکین زن بدون دلیل موجه در اسلام گناه شرعی محسوب میشود و میتواند پیامدهای قانونی و دینی داشته باشد. این نافرمانی بهعنوان ترک یکی از حقوق واجب زوجیت تلقی شده و برخلاف دستور قرآن و سنت پیامبر (ص) است که به رعایت حقوق و وظایف متقابل در زندگی زناشویی تأکید دارند.
فقها معمولاً چنین حالتی را سبب عقوبت دنیوی و اخروی میدانند و در برخی احکام، ترک تمکین دلیل قطع نفقه زن قرار میگیرد. البته این گناه زمانی مطرح است که زن بدون عذر قانونی (مانند ضرر جسمی یا روانی) از انجام وظایف زناشویی خودداری کند؛ در غیر این صورت، تمکین واجب نیست و گناهی متوجه او نخواهد بود.
- رادیو دادسو
- طلاق توافقی
حکم زنی که از شوهرش تمکین نمی کند چیست؟
حکم زنی که از شوهرش تمکین نمیکند در قانون ایران، قطع نفقه و محرومیت از برخی حقوق مالی مانند اجرتالمثل است. اگر زن بدون دلیل موجه از تمکین خودداری کند، مرد میتواند با مراجعه به دادگاه، حکم عدم تمکین بگیرد و تا زمان بازگشت زن به وظایف زناشویی، پرداخت نفقه بر او واجب نیست. در صورت عدم تمکین خانم به او حکم زن ناشزه داده میشود و امکان طلاق زن ناشزه فراهم خواهد گشت.
شرایط اجازه خانم برای عدم تمکین به صورت قانونی
در صورتی که خانم برای انجام وظایف شرعی مانند حج یا رفتن به حمام برای ادای نماز واجب از آقا اجازه ترک خانه را بگیرد اما او مخالفت کند خانم میتواند عدم تمکین خارج شود و شرایط گرفتن نفقه از او ساقط نمیشود.
اساس ماده 1127 قانون مدنی در صورتی که آقا پس از جاری شدن عقد به بیماری مقاربتی دچار شود به صورتی که در اثر رابطه زناشویی بیماری به خانم منتقل شود، خانم میتواند از ایجاد رابطه جنسی جلوگیری کند و نفقه او قطع نخواهد شد.
همچنین ترک منزل برای انجام خدمات درمانی که ضرورت دارد. در صورت مخالفت آقا با ترک خانه عدم تمکین نامیده نمیشود و خانم اجازه خروج از خانه و انجام خدمات لازم را دارد و آقا موظف به پرداخت نفقه خواهد بود.
در صورتی که طبق ماده 1114 حق تعیین منزل به خانم داده شود، زوجه میتواند از تمکین در منزل مرد خودداری کند و آقا باید در منزلی که مورد تایید خانم است زندگی کند ولی خانم موظف به انجام امور زناشویی است. اگر منزلی که آقا تهیه کرده است با شان و منزلت خانم ناسازگار است خانم میتواند از رفتن به منزل آقا برای زندگی خودداری کند.
طبق ماده 1115 در صورتی که تمکین برای خانم با ضرر و زیان مالی و شرافتی یا خوف همراه باشد میتواند منزل را ترک کند و تا زمانی که آقا منزل مناسبی تهیه نکرده از بازگشت به خانه جلوگیری کند که در این صورت نفقه وی پرداخت میشود.
شرایط تمکین در دوران عقد
از مقدمات تمکین، فراهم آوردن منزل مستقل در شان خانم است. بنابراین زمانی که آقا مدرکی برای اثبات مهیا کردن منزل و رعایت عرف و شروع زندگی مشترک نداشته باشد در دادگاه محکوم میشود. در این مورد خانم و آقا هر دو به دادگاه احضار میشوند و مستندات خود را ارائه میکنند.
در صورت نداشتن مدارک کافی، خانم به تمکین وادار نمیشود. برای دادخواست تمکین باید حتما زندگی مشترک شروع شده باشد و اگر قرار به گرفتن عروسی است این شرط باید اجرا شود.
در حالی که آقا تعهد گرفتن عروسی را به خانواده دختر داده و آن ها این مراسم را عرف خود میدانند و آقا با دادخواست عدم تمکین قصد دارد از گرفتن عروسی سرباز بزند دادگاه طبق مستندات و شواهد رای را به نفع خانم صادر میکند و عدم تمکین را جایز میداند.
دلایل رد دادخواست الزام به تمکین و عدم تمکین چیست؟
یکی از وظایف خانم در مقابل همسرش تمکین و وظیفه آقا پرداخت نفقه است. خانمی که بدون دلیل منطقی تمکین نمیکند یا به عبارتی از انجام وظایف زناشویی خودداری میکند را به اصلاح ناشزه مینامند.
گاهی قانون حق را به خانم داده و به دلایلی همچون ترک منزل توسط خانم به دلیل انجام حج واجب، مراجعه به پزشک، داشتن عذر شرعی، مطابق نبودن منزل تهیه شده با شئونات خانم و بیماری های مقاربتی، خانم را محکوم به عدم تمکین نمیکند.
همچنین اگر در عقدنامه حق تعیین منزل به خانم داده شود آقا موظف به زندگی در خانهای است که خانم تصمیم میگیرد ولی گاهی نیز دلایلی غیر از این وجود دارد که دادخواست عدم تمکین آقا رد میشود که در ادامه به آن ها پرداخته شده است.
موارد رد دادخواست الزام به تمکین خانم
گاهی آقا منزل مناسب برای شروع یا ادامه زندگی یا وسایل موردنیاز برای داشتن زندگی مشترک را فراهم نکرده است و به عبارتی تله تمکین جهت بهره بردن از مزایای آن را به پا کرده است. طبق قانون دادخواست تمکین مستلزم مهیا ساختن خانه و وسایل آن متناسب با شان خانم است.
در صورتی که خانم بتواند ثابت کند عدم تمکین به دلیل سو معاشرت و رفتارهای آقا است همچون اعتیاد شدید، مصرف بی رویه الکل، ضرب و شتم و… میتواند مدت زمان عدم تمکین زن را رد کند. پرداخت نکردن نفقه خانم نیز یکی دیگر از موارد رد دادخواست الزام به تمکین است. استفاده آقا از حق حبس زوجه دلیل موجه عدم تمکین به شمار میرود.
عدم تمایل آقا به تمکین خانم و دادخواست صوری تمکین موجب رد دادخواست الزام به تمکین میشود. به طور مثال اگر در اثر اختلاف آقا به همسرش طی پیامکی اعلام کند که به خانم دیگری علاقه مند است و از زندگی با او رضایت کافی را ندارد میتواند از دلایل رد دادخواست باشد.
البته این مورد را باید زوج در دادگاه اعتراف کند و سند و مدرک به مقدار کافی ارائه شود. همچنین اگر مرد به مدت مشخصی طبق شواهد و مستندات منزل خود را ترک کرده باشد نمیتواند دادخواست عدم تمکین ارائه کند.
عدم تمکین مرد به چه معناست؟
عدم تمکین مرد یعنی مرد از انجام وظایف قانونی و شرعی نسبت به همسر خود سر باز میزند. این وظایف شامل پرداخت نفقه، تأمین نیازهای زندگی مشترک، برقراری رابطه زناشویی و رعایت احترام و حفظ آرامش خانواده است.
در صورت امتناع مرد از این وظایف، زن میتواند با ارائه مستندات، دادخواست الزام به انجام وظایف زوجیت، مطالبه نفقه یا حتی طلاق را مطرح کند. بنابراین، تمکین فقط وظیفه زن در مقابل همسرش نیست و آقا نیز مسئولیتهایی دارد که در صورت کوتاهی، اثبات عدم تمکین مرد و عدم انجام آنها قانون از حق زن حمایت میکند.
سوالات متداول
مجازات عدم تمکین زن چیست؟
در صورت عدم تمکین زن از شوهر نفقه و دیگر حقوق مالی زن به ایشان تعلق نمیگیرد که در این مقاله به طور کامل توضیح داده ایم.
ناشزه در گناه عدم تمکین زن از شوهر به چه معناست؟
ناشزه در اصطلاح فقهی و حقوقی به زنی گفته میشود که بدون دلیل موجه، از تمکین و انجام وظایف زناشویی نسبت به همسرش خودداری می کند. در این صورت، زن از برخی حقوق مالی مانند نفقه محروم میشود تا زمانی که به زندگی مشترک و تمکین بازگردد.
در چه شرایطی زن میتواند از تمکین همسر خودداری کند؟
زمانی که مرد نفقه نمیدهد، با او بدرفتاری میکند و یا زن از نظر پزشکی یا شرعی معذور باشد، تمکین برای او الزامی نیست.
آیا عدم تمکین زن جرم محسوب میشود؟
خیر، عدم تمکین زن جرم کیفری محسوب نمی شود، اما میتواند باعث محرومیت او از حقوقی مانند نفقه شود.
طلاق آخرین راه حل برای حل مشکلات زندگی مشترک است. لطفا قبل از اینکه به صورت جدی به طلاق فکر کنید با مشاور خانواده مشورت نمایید. در صورتی که تصمیم شما قطعی است، همکاران ما در دادسو راهنماییتان می کنند.
