منظور از طلاق غیابی چیست و چه مراحلی دارد؟

• طلاق غیابی چیست؟

آیا می‌دانید طلاق غیابی چیست؟ همۀ ما می‌دانیم که طلاق، انواع مختلفی دارد و می‌تواند از طرف آقا یا خانم صورت پذیرد. طلاق اغلب بر اساس توافق طرفین پیش می‌رود. با این حال، نوع دیگری از طلاق وجود دارد که تحت عنوان طلاق غیابی شناخته می‌شود. طلاق توافقی، نوعی از طلاق است که در آن رضایت هر دو طرف مطرح است. اما گاهی اوقات، طلاق می‌تواند به صورت یک طرفه و از جانب آقا یا خانم انجام شود.

در طلاق غیابی، اگر آقا راضی به طلاق نباشد، خانم با داشتن حق طلاق که در یکی از شروط 12 گانۀ سند ازدواج ثبت شده است می‌تواند اقدام به طلاق کند. در این شرایط، مهریه و نفقه به ایشان تعلق گرفته اما اجرت المثل و شرط تنصیف دارایی تنها در طلاق از طرف آقا اجرا می‌شود. نوع دیگری از طلاق که تصورات غلط زیادی در مورد آن وجود دارد، طلاق غیابی است. در ادامه به شرایط، مدارک و قوانین آن پرداخته‌ایم. بدین ترتیب درخواهیم یافت که طلاق غیابی چیست و چه موقع اجرا می‌شود.

منظور از طلاق غیابی چیست؟

برای درک بهتر این پرسش که طلاق غیابی چیست باید ابتدا به تعریف درستی از آن برسیم. اگر در طلاق توافقی، هر دو طرف در جلسۀ دادگاه حضور پیدا کرده و دلایل طلاق آنان بررسی شود، حکم صادر شده به عنوان طلاق توافقی شناخته می‌شود. از طرف دیگر، اگر یکی از طرفین در جلسۀ دادگاه غایب باشد، طلاق غیابی صورت می‌گیرد. برای شناخت بهتر این نوع طلاق لازم است حکم غیابی را به درستی درک کنیم. حکم غیابی، به حالتی گفته می‌شود که آقا یا خانم اقدام به تنظیم دادخواست مورد نظر می‌کند. اگر این دادخواست به دست طرف مقابل نرسیده باشد و در عین حال او محکوم شده باشد، حکم غیابی صادر خواهد شد. این حکم به مدت بیست روز قابل بررسی و رسیدگی مجدد است.

شرایط طلاق غیابی از طرف خانم

شرایط طلاق از طرف آقا و خانم متفاوت از یکدیگر هستند. در قانون کشور ما، اغلب شرایط طلاق از طرف خانم سخت‌تر است. به این معنا که دلایل محدودتر و شرایط خاص‌تری برای او تعیین شده‌اند. در طلاق غیابی از طرف خانم، روال به صورتی است که او تحت شرایط خاص می‌تواند اقدام به طلاق کند. اگر خانم دارای وکالت از طرف آقا باشد نیز می‌تواند بدون حضور او اقدام به طلاق کند. به این منظور لازم است در زمان عقد، شرطی مبنی بر این مورد نوشته شده باشد. این موضوع باید کاملاً مکتوب بوده و توسط آقا امضاء شده باشد. بدین ترتیب در صورتی که ابلاغیۀ طلاق شخصاً توسط مرد تحویل گرفته نشود یا لایحه‌ای از طرف او ارسال نشود، حکم طلاق غیابی صادر خواهد شد.

قانون مدنی در این باره چه می‌گوید؟

بر اساس مادۀ 1029 قانون مدنی، هر گاه شخصی به مدت چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد، زن او می‌تواند تقاضای طلاق دهد. در این صورت با رعایت مادۀ 1023 قانون مدنی، حکم طلاق او صادر خواهد شد.

مطابق با مادۀ 1023، در مورد مواد 1020، 1021 و 1022 قانون مدنی، محکمه وقتی قادر به صدور حکم موت فرضی خواهند بود که در یکی از جرائد محل یا روزنامه‌های کثیرالانتشار، اعلانی در 3 دفعه متوالی و هر یک به فاصلۀ زمانی یک ماهه منتشر کنند. همچنین لازم است از افرادی که احتمالاً از فرد غایب خبری داشته باشند را دعوت کرده تا آن را به اطلاع محکمه برسانند. با گذشت یک سال از تاریخ اولین اعلان و عدم اثبات حیات غایب، حکم موت فرضی او صادر خواهد شد.

با در نظر داشتن این قوانین، اگر آقا به مدت 4 سال حضور نداشته باشد و شواهدی مبنی بر حضور او ثبت نشوند، خانم می‌تواند اقدام به طلاق غیابی نماید.

مادۀ 1120 و 1130 قانون مدنی

بر اساس مادۀ 1129 قانون مدنی، در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجراء حکم و الزام او به دادن نفقه، زن می‌تواند برای صدور حکم طلاق به حاکم رجوع کرده و شوهر او را اجبار به طلاق نماید. این ماده مربوط به یکی از موارد شروط 12 گانۀ عقد است که در صورت عدم پرداخت نفقه به مدت 6 ماه، خانم قادر به پیگیری حکم طلاق خواهد بود. منظور از نفقه، مبلغی است که آقا برای گذران زندگی خانم باید پرداخت کند. این مبلغ شامل مخارج خوراک، پوشاک و خدمات درمانی است.

بر اساس مادۀ 1130 قانون مدنی، در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه شود، زن می‌تواند به حاکم شرع مراجعه کرده و تقاضای طلاق کند. در صورت اثبات عسر و حرج مذکور در محکمه، دادگاه می‌تواند زوجین را مجبور به طلاق کند.

در صورتی که اجبار میسر نباشد، زوجه به اذن حاکم طلاق داده خواهد شد. منظور از عسر و حرج، به وجود آمدن وضعیتی است که ادامۀ زندگی را با مشقت همراه کرده و تحمل آن مشکل باشد. با استناد به این ماده، خانم می‌تواند با اثبات عسر و حرج اقدام به طلاق کرده و اگر آقا ابلاغیه را دریافت نکند یا لایحه ارسال نشود، طلاق به شکل غیابی صادر خواهد شد.

شرایط طلاق غیابی از طرف آقا

در قوانین مدنی ما، طلاق از طرف مرد همیشه راحت‌تر بوده است. این واقعیت دربارۀ طلاق غیابی نیز صدق می‌کند.

بر اساس مادۀ 1133، مرد می‌تواند با رعایت شراط این قانون و با مراجعه به دادگاه، تقاضای طلاق همسر خود را بنماید. با توجه به این ماده، آقا می‌تواند در هر شرایطی اقدام به طلاق خانم کرده و رأی نیز صادر خواهد شد.

اما اگر به شکلی باشد که ابلاغیه به شخص خانم تحویل داده نشده یا لایحه‌ای از طرف او ارسال نشود، طلاق غیابی ثبت می‌شود. اگر تقاضای طلاق از طرف آقا باشد او باید تحت هر شرایط، مهریه، نفقه و اجرت‌المثل خانم را پرداخت کند. اما از آنجا که در روال طلاق غیابی از طرف آقا، خانم حضور ندارند بنابراین پروندۀ مربوط به امور مالی باز خواهد ماند.  

مصادیق عسر و حرج در طلاق غیابی چیست؟

در مادۀ 1130 قانون مدنی آمده است که اگر دوام زوجیت، باعث عسر و حرج طرفین شود، او می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و اقدام به تقاضای طلاق نماید. اگر عسر و حرج ذکر شده در دادگاه ثابت شود، قاضی می‌تواند زوج را مجبور به طلاق کند. اما اگر اجبار در کار نباشد، زوجه به اذن حاکم طلاق داده خواهد شد. در صورتی که هر یک از موارد زیر در دادگاه محرز شوند، مصادیقی از عسر و حرج به حساب خواهند آمد. در ادامه درمی‌یابیم که مصادق عسر و حرج در طلاق غیابی چیست.

• اگر زوج، زندگی خانوادگی را به مدت حداقل 6 ماه متوالی یا 9 ماه متناوب در طول یک سال ترک کرده و عذر موجه برای آن نداشته باشد.
• اگر یکی از زوجین مبتلا به اعتیاد مواد مخدر یا مشروبات الکلی باشد. در این صورت، ایجاد خلل در زندگی خانوادگی و امتناع زوج برای ترک، مصداقی از عسر و حرج به حساب می‌آید. اگر زوج به تعهد خود عمل نکرده یا پس از ترک، دوباره به مصرف مواد روی آورد بنا به درخواست زوج طلاق انجام می‌شود.
• اگر زوج به حبس 5 سال یا بیشتر محکوم شود.
• هر گونه ضرب و شتم و سوء رفتار مستمر که با توجه به وضعیت زوج قابل تحمل نباشد.
• ابتلا به بیماری‌های صعب ‌العلاج روانی یا هر گونۀ عارضۀ دیگر که باعث اختلال در زندگی مشترک شود.
• توهین یا بی ‌اعتنایی به همسر، خیانت، خودداری از آمیزش جنسی و عدم وفاداری از دیگر موارد مربوط به عسر و حرج هستند.

نکاتی دیگر در مورد عسر و حرج را بدانیم

به غیر از آنچه گفته شد، دادگاه با محرز شدن زندگی تحمل ناپذیر و پرمشقت زن می‌تواند حکم طلاق را برای او صادر کند. هرچند امکان دارد که برخی از قضات، سیلقه‌ای عمل کنند. به عنوان مثال ممکن است یک قاضی خیلی زود به نتیجۀ حتمی طلاق برسد. حال آنکه قاضی دیگر، رأی مخالف برای همان شرایط صادر کند.

اثبات ادعا در دادگاه توسط زن

زوجه برای اثبات ادعای عسر و حرج لازم است شرایط زندگی زناشویی خود را در معرض تجزیه و تحلیل و قضاوت دادگاه قرار دهد. اگر او بتواند ادعای خود را توجیه و ثابت نماید، می‌توان به این نتیجه دست یافت که او قادر به ادامۀ زندگی مشترک با زوج نیست. هرچند این ادعا یکی از مشکل ‌ترین مواردی است که زن برای اقدام به طلاق با آن مواجه است. او لازم است دادخواستی علیه زوج تنظیم کند تا روند اثبات ادعای عسر و حرج خود را آسان‌تر نماید.

ثبت شرط در عقدنامه

طرفین عقد می‌توانند شروطی که مخالف با اقتضای عقد است را در ضمن عقد ازدواج لازم نمایند. به این معنا که طرفین هر شرطی را که نامشروع و غیرقانونی نیست را در عقد خود ذکر کرده و آن را در عقدنامه ثبت کنند. مثلاً زن می‌تواند شرط کند که در صورت بروز خیانت یا سوء رفتار از طرف شوهر، بتواند به دادگاه مراجعه کرده و با اثبات شرایط حاصل شده، تقاضای طلاق غیابی کند.

اگر مرد، هر یک از موارد مشروط در عقدنامه را پذیرفته باشد، در صورت تخلف از هر کدام به زن این حق را می‌دهد که درخواست طلاق نماید. هرچند که امکان اضافه کردن شروط ضمن عقد توسط زن نیز وجود خواهد داشت. پس از درج کردن این شروط در عقدنامه، هر گاه مرد از آن‌ها عدول کند زن می‌تواند تقاضای طلاق بدهد.

صدور رأی نهایی توسط دادگاه

دربارۀ حق طلاق باید به نکتۀ دیگری نیز توجه داشت. اینکه زن فقط ضمن عقد نکاح یا طی یک قرارداد مستقل می‌تواند از همسر خود وکالت برای طلاق بگیرد. در این صورت، او وکیل شوهر خود برای اجرای حکم طلاق می‌شود و پس از صدور آن توسط دادگاه، زن مطلقه به حساب می‌آید. باید در نظر داشت که این حکم، مستلزم توافق رأی دادگاه است. بدین ترتیب زن نمی‌تواند تحت هر شرایطی و هر زمان که بخواهد خود را مطلقه کند.

مفهوم رأی غیابی در طلاق غیابی چیست؟

وقتی صحبت از این می‌کنیم که طلاق غیابی چیست لازم است با برخی مفاهیم آن آشنا باشیم. طلاق به معنای از بین رفتن و انحلال رابطۀ زوجیت است. مفهوم طلاق صرفاً مختص به ازدواج دائم بوده و شامل ازدواج موقت و صیغه نیست. چرا که پایان ازدواج موقت به روش‌های دیگری صورت می‌گیرد. طلاق به معنای ترک کردن، آزادی و رها کردن است. در واقع به واسطۀ این حکم، مرد و زن از یکدیگر جدا شده و زندگی مشترک آنان به پایان می‌رسد.

گفتیم که طلاق انواع مختلفی دارد. طلاق رجعی، طلاق خلق و مبارات و طلاق توافقی از جملۀ آن‌ها هستند. همچنین متوجه شدیم که اگر مرد یا زن در غیاب یکدیگر بخواهند اقدام به طلاق کنند، مفهوم طلاق غیابی صورت می‌گیرد. شاید بهتر باشد برای درک بهتر این پرسش که طلاق غیابی چیست به بررسی مفهوم رأی غیابی بپردازیم.

منظور از رای غیابی در فرآیند درخواست طلاق

پیش از طلاق غیابی لازم است با مفهوم رأی غیابی آشنا شده باشیم. منطبق با مادۀ 68 قانونی دادرسی مدنی، مأمور ابلاغ وظیفه دارد حدأکثر ظرف 2 روز، اوراق را به شخص خوانده تسلیم نماید. او مکلف است که در برگ دیگر اخطاریۀ رسید را تحویل بگیرد. در صورت امتناع خوانده از دریافت اوراق، این موضوع در برگ اخطاریه قید شده و اعاده می‌گردد. چرا که اگر دادخواستی علیه شخصی داده شده و خوانده، ابلاغیه را به شخصه تحویل نگرفته باشد، به تعبیر مادۀ 68 قانون اساسی مدنی، این دادخواست به او ابلاغ نشده است.

همچنین اگر وی در جلسات دادگاه حاضر نشده و لایحه‌ای نیز در ماهیت نداده باشد، در صورت محکومیت وی، رأی صادره غیابی خواهد بود. این رأی ظرف مدت 20 روز پس از ابلاغ در آن شعبه قابل واخواهی است. کسی که رأی غیابی علیه او صادر شده می‌تواند در مدت مذکور از دادگاه با ذکر دلیل تقاضای رسیدگی مجدد نماید. همچنین لازم به ذکر است هنگامی که ابلاغیۀ وقت دادگاه شخصاً تحویل گرفته نشده باشد، به تعبیر حقوقی چنین دادخواستی به او ابلاغ نشده است.

عدم حضور در دادگاه یا عدم ارسال لایحه‌ای در مورد ماهیت موضوع، احتمال محکومیت او وجود خواهد داشت. بدین ترتیب رأی غیابی از طرف دادگاه صادر می‌شود. محکوم در مدت 20 روز می‌تواند اقدام به واخواهی کرده و خواهان رسیدگی مجدد به پرونده شود.

نقش وکیل در طلاق غیابی چیست؟

حضور وکیل خوب در هر زمینه‌ای از امور حقوقی می‌تواند کمک کننده باشد. از آنجا که قوانین مدنی به صورت دائمی در حال تغییر و تحول هستند، بنابراین حضور شخصی که به جریان امور آگاه باشد مؤثر خواهد بود. به خصوص که دادگاه‌ها، با فضایی سرسام‌آور و شلوغ همراه هستند که پیچیدگی‌های امور حقوقی را دو چندان می‌کند.

همچنین حضور کسی که بتواند به جای خودمان در دادگاه حضور داشته باشد می‌تواند کمک زیادی به پیشبرد کارها کند. اما نقش وکیل در طلاق غیابی چیست؟ در روند انجام طلاق غیابی می‌توان از حضور وکیل کمک گرفت. او در کنار شما خواهد بود تا کارها و مراحل انجام طلاق را به جای ما پیش ببرد. برای دریافت مشاورۀ رایگان با کارشناسان حقوقی موسسه دادسو همین لحظه اقدام کنید.

طلاق غیابی چقدر طول می‌کشد؟

موارد مرتبط با مدت زمان طلاق غیابی چیست؟ پاسخ به این سؤال چندان روشن نیست. چرا که مدت زمان طلاق غیابی وابسته به عوامل مختلفی است. اینکه طلاق از طرف زن باشد یا مرد در این مسئله تأثیرگذار است. دلیل طلاق، پرداخت نفقه، مهریه و بسیاری از عوامل دیگر ممکن است مدت زمان طلاق را تغییر دهند.

مثلاً در صورت عدم حضور آقا به مدت 4 سال، خانم موظف به نشر اطلاعیه در روزنامه‌های کثیرالانتشار و انتظار برای سپری شدن مدت زمان مشخصی است. بنابراین برای پاسخ به این سؤال بهتر است با کارشناسان حقوقی دادسو تماس بگیرید. با شرح جزئیات پروندۀ خود به جواب بهتر و دقیق‌تری خواهید رسید. شما می توانید با مراجعه به بلاگ دادسو مقالات دیگری در این زمینه مانند مدت زمان طلاق از طرف مرد را مطالعه کنید.

آیا طلاق غیابی در دوران عقد امکان‌ پذیر است؟

برای مشخص کردن این که طلاق در دوران عقد امکان پذیر است یا خیر، باید بدانیم که منظور از دوران عقد دقیقاً چه زمانی است؟ از نظر قانونی و شرعی، دوران عقد زمانی است که صیغۀ عقد بین زن و شوهر جاری شده باشد. با در نظر داشتن اینکه در این شرایط، خانم و آقا رسماً زن و شوهر به حساب می‌آیند بنابراین هر یک از آنان بنا به دلایل قبلی می‌توانند اقدام به طلاق غیابی کنند. مثلاً اگر آقا بعد از عقد به مدت طولانی حضور نداشته باشد یا اعتیاد شدید پیدا کند، خانم می‌تواند با اثبات عسر و حرج اقدام به طلاق کند. در این صورت اگر ابلاغیه توسط شخص مقابل دریافت نشده یا لایحه‌ای برای دادگاه نفرستد، طلاق غیابی به حساب خواهد آمد.

طلاق غیابی در خارج از کشور به چه صورت است؟

امور مربوط به احوال شخصیه افراد ایرانی، در همه جای دنیا مطابق با قوانین جمهوری اسلامی ایران است. این موضوع در مورد طلاق، ازدواج، امور مربوط به شناسنامه و هویت و بسیاری دیگر از امور حقوقی به همین صورت است. اگر آقا یا خانم در خارج از کشور قصد طلاق غیابی داشته باشد لازم است به وکیلی در داخل کشور وکالت دهد تا امور را به جای او پیش ببرد. برای این کار کافیست از سامانۀ میخک، وکالت‌نامه‌ای تنظیم کرده و به وکیل معتمدتان وکالت بدهید.

طلاق از نظر شرعی چگونه است؟

احکام طلاق غیابی چیست؟ سؤالات و ابهامات زیادی از نظر شرعی در مورد طلاق وجود دارد. در ادامه به بررسی دو مورد از مهم‌ترین آن‌ها پرداخته‌ایم:

• اگر طلاق غیابی به صورت رجعی باشد، در مدت عده آقا می‌تواند به همسر خودش رجوع کند تا زندگی ادامه یابد.
• اگر طلاق از طرف خانم و دلیل آن عسر و حرج باشد، آقایی که از طلاق خبر پیدا نکرده نمی‌تواند خانم را مجبور به تمکین کند. چرا که حکم طلاق به دستور دادگاه قضایی صادر شده است.

مدارک لازم برای طلاق غیابی چیست؟

در همۀ موارد مرتبط با طلاق، شناسنامه، کارت ملی و سند ازدواج به عنوان اسناد مهم به حساب می‌آیند. اما مدارک هر پرونده ممکن است شامل موارد مختلف و متفاوتی باشد. مثلاً اگر اقدام به طلاق از طرف خانمی باشد که حق طلاق غیابی دارد لازم است به همراه مدارک ذکر شده، وکالت طلاق را نیز به همراه داشته باشد. با این حال برای تشخیص مدارک مورد نیاز برای طلاق و هزینه طلاق غیابی بهتر است با کارشناسان دادسو تماس گرفته تا شما را راهنمایی نمایند.

سوالات متداول