دیه تصادف

تصادف، واقعه‌ای سخت که در قانون چه به صورت عمد و چه به صورت غیر عمد برای ضارب مجازات و دیه‌ای تعیین شده که باید فوراً به مجروح داده یا خانواده او پرداخت شود. برای جواب به این سوال که دیه تصادف چیست و چقدر است، در این مقاله از موسسه حقوقی دادسو قصد داریم قانون دیه تصادف و مراحل دریافت دیه تصادف رانندگی را توضیح دهیم.

دیه تصادف چیست؟

به طور کلی می‌توان اینطور توضیح داد که هرگاه در تصادفات رانندگی، شخصی دچار آسیب‌های جانی یا مالی شود، به نحوی که خودروی درحال حرکت مقصر آن شناخته شود، راننده آن وسیله نقلیه از نظر مالی متضمن پرداخت دیه و سایر موارد خواهد بود. البته مسئولیت پرداخت خسارت حادثه بر عهده شرکت بیمه است و پس از بررسی‌های به عمل آمده و گزارش کارشناسی، دادگاه شرکت بیمه را به محاسبه و پرداخت خسارت حادثه به شخص ثالث موظف خواهد کرد.

در صورتیکه فرد راننده بیمه نداشته باشد، یا از محل حادثه فرار کرده باشد، یا گواهی نامه نداشته باشد، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ در این فرض راننده تحت تعقیب قضایی قرار خواهد گرفت و پرداخت غرامت تصادف به عهده صندوق جبران خسارت حادثه است.

دیه تصادف به چه مواردی تعلق می‌گیرد؟

هرگونه خسارت از حیث جانی یا بدنی به شخص مضروب وارد شود، غرامت یا دیه به آن شخص تعلق خواهد گرفت و در مواردی که حادثه منجر به قطع عضو شود، مبلغ دیه مطابق قانون مجازات اسلامی محاسبه و پرداخت خواهد شد.

بر اساس محاسبات سال ۱۴۰۱، جدول دیه به شرح ذیل است:

قانون دیه در تصادفات

همانطور که گفته شد، تصادفات می‌تواند حوادث سطحی یا عمیق یا حتی منجر به فوت داشته باشد که در ادامه پیرامون هر کدام از آن‌ها صحبت خواهیم کرد.

قانون دیه در تصادفات جرحی

ماده ۱۶ قانون اصلاح بیمه اجباری مسئولیت مدنی برای دارندگن وسیله نقلیه می‌گوید: اگر در حوادث رانندگی منجر به صدمات بدنی غیر از فوت، بیمه‌گر وسیله نقلیه مسبب حادثه یا صندوق تامین خسارت‌های بدنی حسب مورد موظفند پس از دریافت گزارش کارشناس راهنمایی و رانندگی یا پلیس راه و در صورت لزوم گزارش سایر مقامات انتظامی و پزشکی قانونی بلافاصله حداقل ۵۰ درصد از دیه تقریبی را به اشخاص ثالث زیان‌دیده پرداخت کرده و باقی‌مانده آن را پس از معین شدن میزان قطعی دیه بپردازند».

تبصره– در حوادث رانندگی منجر به فوت، شرکت های بیمه می‌توانند در صورت توافق با راننده مسبب حادثه و ورثه متوفی، بدون نیاز به رأی مراجع قضائی، دیه و دیگر خسارت‌های بدنی وارده را پرداخت نمایند.

قانون دیه تصادف که منجر به فوت شود

در این خصوص نیز تصادفات بر دو اساس جنبه‌ عمومی و جنبه خصوصی مورد بررسی قرار گرفته و ضارب باید به پرداخت نقدی دیه یا مجازات حبس محکوم شود. بر اساس ماده ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی، هر گاه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده (‌اعم از وسائط نقلیه زمینی یا آبی یا هوایی) یا‌متصدی وسیله موتوری منتهی به قتل غیر عمدی شود مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس و نیز به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم‌محکوم می‌شود.

این نکته هم قابل توجه است که قتل ناشی از تصادفات رانندگی، قتل غیرعمد محسوب می‌شود و ضارب باید کل دیه کامل را به بازمندگان متوفی پرداخت کند. همچنین در مواردی که مصدوم دچار صدمات متعددی شود و بعد از آن نیز فوت کند، بند ب ماده ۵۳۸ قانون مجازات اسلامی می‌گوید: در صورت تعدد صدمات چنانچه مرگ یا قطع عضو یا آسیب بیشتر، در اثر سرایت تمام صدمات باشد، تنها دیه نفس یا عضو یا آسیب بزرگتر ثابت می‌شود و اگر مرگ یا قطع عضو یا آسیب بزرگتر در اثر سرایت برخی از صدمات باشد، دیه صدمات مسری در دیه نفس یا عضو یا آسیب بزرگتر تداخل می‌کند و دیه صدمات غیرمسری، جداگانه محاسبه و مورد حکم واقع می‌شود.

نحوه محاسبه دیه تصادف رانندگی

نحوه محاسبه دیه تصادف رانندگی با سایر دیه‌ها تفاوتی ندارد و اگر تصادف منجر به فوت یا جرح جدی مضروب شود، نرخ دیه هر کدام از اعضاء بر اساس قانون مجازات اسلامی و نرخ مصوب تعیین شده در ابتدای هر سال شمسی محاسبه خواهد شد. همچنین اگر متوفی در قتل غیرعمد مرد مسلمان باشد، بر طبق قانون مجازات اسلامی دیه کامل به او تعلق خواهد گرفت.

مراحل دریافت دیه تصادف

خسارت ناشی از تصادفات می‌تواند جانی یا جسمی باشد؛ به همین خاطر اگر با تصادف‌های جانی در اطرافیان خود روبه‌رو شده‌اید، باید بدانید که مراحل گرفتن دیه چگونه است.

تماس با پلیس و اورژانس و اعلام محل دقیق حادثه

در حوادث منجر به خسارت جانی، اولین کار مطلع کردن مأمورین قانونی و اورژانس است که با حضور پیدا کردن در محله حادثه، گزارش کامل و قانونی را تشریح کنند. آن‌ها وظیفه دارند علاوه بر بررسی علّت در محل، مدارک لازم از جمله گواهینامه، کارت ماشین و بیمه‌نامه شخص ثالث فرد مقصر را بررسی کرده و کروکی را به همراه اظهارات طرفین به ثبت برسانند. مأمور انتظامی یک فرم از اطلاعات ضارب و یک فرم از اطلاعات مضروب را تکمیل می‌کند و ماشین راننده به کلانتری و سپس پارکینگ منتقل خواهد شد.

تشکیل پرونده در کلانتری

بعد از انتقال ماشین به پارکینگ و دریافت کارت سبز که برای ترخیص خودرو نیاز است، ضارب با به همراه داشتن اصل و کپی مدارک خود باید به افسر نگهبانی کلانتری مراجعه کرده و مراحل تشکیل پرونده را آغاز کند. تکمیل فرم ثنا یکی از مراحل یادشده خواهد بود که باید آن را از دفاتر خدمات قضایی تهیه کرد. از طرف دیگر نیز خانواده فرد مضروب باید در همان کلانتری حضور پیدا کرده و شکایات خود را ثبت کنند تا فرد مقصر برای استفاده از بیمه شخص ثالث به اداره بیمه مراجعه کرده و در آنجا نیز پرونده اولیه خودش را تشکیل دهد.

دریافت کروکی از مأمور راهنمایی و رانندگی

همه تصادفات کروکی خاص خودشان را دارند که مأمور راهنمایی و رانندگی وظیفه نگارش و ثبت آن را برعهده می‌گیرد. کروکی از جمله مدارک مهمی است که برای تکمیل پرونده اورژانس مورد استفاده قرار خواهد گرفت و همچنین برای به دست آوردن آن باید نامه‌ای از کلانتری دریافت کرده و سپس به مأمور اعزام شده در محل تحویل داده شود تا در نهایت گزارش کامل تصادف در اختیارتان قرار گیرد.

تشکیل پرونده در اداره بیمه

ضارب یا متهم باید با داشتن اصل کروکی و گرفتن نامه درخواست اصالت بیمه‌نامه از کلانتری، به اداره بیمه خود مراجعه کند. برای دریافت اصالت بیمه شخص ثالث و تحویل آن به کلانتری برای ادامه روند پیگیری پرونده، متهم باید کپی بیمه شخص ثالث و کارت ملی و نامه کلانتری را تسلیم اداره یادشده کند. در نهایت با ارائه اصالت بیمه نامه به کلانتری،‌ مراحل پرونده تکمیل شده و برای پیگیری به دادسرا ارسال خواهد شد.

مدارک لازم برای گرفتن دیه تصادف

مدارک زیر برای تشکیل پرونده خسارت جانی و پرداخت دیه صدمات جسمانی در تصادفات منجر به مرگ یا جراحات سنگین نیاز است:

• کد یکتای بیمه‌نامه شخص ثالث
• اصل گواهینامه مقصر به همراه کارت خودرو و کارت ملی
• کروکی تصادف
• اوراق بازجویی از مقصر و زیان دیدگان
• نظریه پزشکی قانونی
• کارت شناسایی مجروحین و متوفیان
• خلاصه پرونده بالینی مصدوم یا متوفی در صورت بستری
• کپی شناسنامه و کارت ملی وراث متوفی و یا ذی‌نفعان دریافت خسارت
• برگه رأی دادگاه
• جوازن دفن، گزارش معاینه جسد و گواهی فوت به همراه شناسنامه باطل شده متوفی
• ارائه گواهی انحصار وراثت در حوادث منجر به فوت

مدّت زمان رأی دادگاه برای دیه

اغلب صدور رأی نهایی در مورد دیه خسارت‌های تصادفات، یک هفته پس از آخرین جلسه دادگاه خواهد بود. اگر هیچ کدام از طرفین نسبت به رأی صادر شده اعتراضی نداشته باشند، ابتدا باید ۲۰ روز مهلت قانونی برای ثبت اعتراض سپری شود تا در نهایت رأی قابلیت اجراء پیدا کند. البته گزارش نهایی پزشکی قانونی برای دریافت دیه کامل هم نیاز است و تا زمانی که این سازمان تاریخ مراجعه بعدی را به بازماندگان جهت تکمیل پروسه پرونده ندهد، دیه پرداخت نخواهد شد.

سخن آخر

دیه تصادفات، مخصوصاً حوادثی که منجر به مرگ می‌شود، پروسه قضایی طولانی دارد که برای سهولت کار، طرفین باید از وکیل دیه و وکیل جرائم پزشکی برای انجام امورات قضایی استفاده کنند. پیشنهاد می‌شود که پرونده قضایی این چنینی را بدون سرعت و با آرامش کامل پیگیری کنید.

سوالات متداول