کاسبان ایرانی حق سرقفلی و حق کسب و پیشه را بسیار با ارزش میدانند؛ چراکه داراییهای ناملموس باارزشیاند که ارزش مالی دارند؛ یعنی میتواند مورد خریدوفروش قرار گیرند.
سرقفلی حقی است که مستاجر در ازای پرداخت هزینه به موجر به دست میآورد و بر اساس آن میتواند تا زمانی نامعلوم در ملک تجاری موجر به فعالیت تجاری خود بپردازد. اسقاط حق سرقفلی مغازه شرایط خاصی دارد. اما پیش از پرداختن به این شرایط لازم است این سرقفلی را از حق کسب و پیشه تفکیک کنیم؛ زیرا آثار حقوقی متفاوتی دارند.
در صورت نیاز به مشاوره درباره حق سرقفلی میتوانید سؤالات خود را از مؤسسه حقوقی دادسو بپرسید.
حق کسب و پیشه چه تفاوتی با حق سرقفلی دارد؟
بسیاری از تجار و کاسبان حق کسب و پیشه و سرقفلی را یکسان میدانند در حالی این دو مفهوم به لحاظ حقوقی اثرات متفاوتی دارند.
حق کسب و پیشساخته قانون روابط موجر و مستأجر مصوب 1356 است که با فعالیت مستاجر در ملک تجاری ایجاد می شود در واقع یک تاجر خوش نام در طی زمان با جلب اعتماد، وفاداری مشتری و شهرت خود به دست می آورد همین مسئله باعث افزایش ارزش ملک می شود.
حال اگر مالک ملک بتواند بهراحتی مستأجر را بیرون بیندازد این امر باعث استفاده ناموجه و رایگان مالک ملک از اعتبار ایجاد شده توسط مستأجر میشود برای همین حق و کسب و پیشه توسط قانون ارزشگذاری شد؛ یعنی موجر جهت تخلیه ملک مبلغی که برای فعالیت مستأجر توسط کارشناس دادگستری تعیین شده را باید بپردازد وگرنه نمیتواند درخواست تخلیه کند.
اما در سال 1376 با اعتراض موجران به تمدید خودکار قرارداد اجاره و مبلغ بسیار بالای حق کسب و پیشه قانونگذار حق کسب و پیشه را حذف و حق سرقفلی را جایگزین کرد.

سرقفلی طبق قانون 1376 می تواند پولی باشد که هنگام عقد قرارداد اجاره از طرف مستاجر به موجر تحت عنوان سرقفلی پرداخت می شود. و هنگام تخلیه به نرخ روز پرداخت می شود یا اینکه مالک هنگام عقد قرارداد اجاره حقوق خاصی به مستاجر می دهد مثل عدم افزایش اجاره بها یا تمدید قرارداد، مستاجر می تواند در ازای چشم پوشی از حقوق و اختیارات مالک سرقفلی مبلغی را از موجر دریافت کند که سرقفلی نامیده می شود.
شرایط اسقاط حق سرقفلی مغازه چگونه است؟
سرقفلی میتواند به دلایل مختلفی اسقاط شود که در نهایت به زیان مالک ملک و مستأجر (صاحب حق سرقفلی) است در ادامه به شرایطی که سرقفلی را از بین میبرد میپردازیم:
اسقاط حق سرقفلی مغازه به علت انتقال سرقفلی به دیگری
انتقال و فروش حق سرقفلی به دیگری در شرایطی که در قرارداد اجاره حق انتقال سرقفلی پیشبینینشده است میتواند باعث اسقاط حق سرقفلی مغازه شود. در چنین شرایطی مالک ملک میتواند با پرداخت نصف حق سرقفلی به مالک سرقفلی یا خریدار ملک را تخلیه کند.
اسقاط حق سرقفلی مغازه به علت عدم پرداخت اجارهبها
یکی دیگر از شرایطی که حق سرقفلی از بین میرود عدم پرداخت اجارهبها است. اجارهبها باید مطابق قرارداد و توافق طرفین ظرف 10 روز پرداخت شود و کوتاهی در پرداخت آن منجر به اسقاط حق سرقفلی می شود. در چنین شرایطی مالک ملک می تواند با اظهار نامه ای درخواست پرداخت اجاره بها کند در صورتی که پس از دو بار ارسال اظهار نامه مستاجر نسبت به پرداخت اقدامی نکرد مالک ملک می تواند با مراجعه به دادگاه درخواست تخلیه ملک کند.
اسقاط حق سرقفلی مغازه به علت تعدی و تفریط
تعدی یعنی مالک سرقفلی از حدود اجازه مالک ملک خارج شود یا اقدامی نامتعارف نسبت به ملک کند که به مال مالک آسیب وارد شود؛ مثلاً فروش کالای قاچاق و تقلبی یا تغییر فیزیکی ملک و تفریط به معنای عدم انجام تعهدات قراردادی یا اقدامات متعارفی که برای حفظ ملک مالک باید انجام شود. در صورت اثبات اینکه صاحب حق سرقفلی نسبت به ملک مالک تعدی یا تفریط کرده است مالک میتواند بدون پرداخت مبلغی به او ملک خود را تخلیه کند.
لازم است بدانید تشخیص اینکه اقدامات مستأجر یا مالک حق سرقفلی باعث آسیب به ملک مالک شده یا خیر با دادگاه است؛ بنابراین بهتر است پیش از اقدام قانونی به وکلای ماهر در این زمینه مشورت کنید.
اسقاط سرقفلی مغازه به علت تغییر شغل
تغییر شغل یکی از عواملی است که باعث ازبینرفتن حق سرقفلی میشود. در واقع اگر در سند اجارهنامه شغل خاصی درج شده باشد و مالک سرقفلی بدون رضایت و اجازه مالک ملک شغل خود را تغییر دهد کلیه حقوحقوق خود را از دست میدهد. در چنین شرایطی مالک میتواند بدون پرداخت حق سرقفلی درخواست تخلیه ملک کند.
جالب است بدانید اگر شغل جدید مشابه شغل سابق باشد ممکن است استفاده از این بهانه برای قاضی موجه نباشد؛ بنابراین پیش از اقدام حقوقی با متخصصان این زمینه مشورت کنید.
آیا فوت مالک حق سرقفلی مغازه باعث اسقاط حق سرقفلی میشود؟
علیرغم اینکه سرقفلی دارایی غیرمادی است با فوت صاحب آن از بین نمیرود؛ بلکه میتواند به ارث برسد. بهطورکلی وقتی فردی فوت میکنند کلیه داراییهای مشهود یا نامشهود وی بر اساس قانون ارث و سهمالارث هریک از وراث تقسیم میشود. اما نحوه تقسیم حق سرقفلی کمی پیچیده است؛ چراکه حق کسب و پیشه یا سرقفلی مال ملموسی نیست که وراث بهاندازه سهم خود در آن شریک شوند؛ بنابراین انحصار وراثت سرقفلی متفاوت است.
نحوه اسقاط حق سرقفلی چگونه است؟
مالک برای اسقاط حق سرقفلی باید نسبت طرح دعوای اسقاط حق سرقفلی اقدام کند. در این صورت باید ضمن ارائه دادخواست حقوقی و دلایل خود به یکی از دادگاههای موجود در محل وقوع ملک مراجعه کند.
البته در حال حاضر موجر باید دادخواست حذف سرقفلی مغازه و تخلیه ملک خود را در یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کند و سپس با تعیین جلسه رسیدگی، شعبه قضایی رسیدگیکننده به دعوای مطرح شده نیز مشخص میشود.
سپس با بررسی قاضی و تشخیص وی امکان اسقاط حق سرقفلی و تخلیه ملک مشخص میشود. باتوجهبه تخصصی بودن فرایند رسیدگی به دعاوی ملکی لازم است پیش از طرح دعوا با کارشناسان حقوقی متخصص در این زمینه مشورت شود.

وکیل برای تنظیم قرارداد و فسخ سرقفلی
لازم است بدانید صرف وقوع هریک از شرایط اسقاط حق سرقفلی باعث موفقیت دعوی تخلیه ملک از سوی مالک نمیشود؛ بلکه تشخیص این وقوع یا عدم وقوع این مسئله با دادگاه است؛ بنابراین باتوجهبه پیچیدگیهای قانونی و رویه قضات در مورد حق کسب و پیشه و سرقفلی حتماً پیش از اقدام حقوقی با وکیل متخصص سرقفلی در زمینه حق سرقفلی مشورت کنید.
برای یافتن وکیل ملکی متناسب با نیازتان میتوانید از خدمات دادسو استفاده نمایید و با مطرحکردن جزئیات قرارداد اجاره و شرایط موجود بهترین راهحل حقوقی را بیابید. وکلای دادسو میتوانند شما را در خصوص الزامات قانونی و نحوه تعدیل یا اسقاط حق سرقفلی راهنمایی کنند.
اسقاط حق سرقفلی میتواند فرایند پیچیده و وقتگیری باشد و در صورت اقدام بدون آگاهی و مشورت زیان غیر قابل جبرانی در پی داشته باشد. انتخاب یک وکیل مناسب میتواند این خطرات را به حداقل برساند.
جمعبندی
سرقفلی و حق کسب و پیشه حاصل 2 قانون متفاوت هستند؛ بنابراین این مسئله که قرارداد اجاره در چه زمانی منعقد شده و چه زمانی مالک درخواست تخلیه ملک کرده است در حقوق و تعهدات طرفین بسیار تاثیر گذار است.
در این مقاله 4 شرطی که مالک می تواند بدون پرداخت سرقفلی ملک را تخلیه کند مطرح شد. تشخیص وقوع هر شرط با دادگاه است و با توجه به پیچیدگی حقوقی و حساسیت زمان انعقاد قرارداد اجاره پیش از اقدام حقوقی میتوانید با وکلای دادسو مشورت کنید.
سؤالات متداول
آیا حق سرقفلی قابل ضمانت و توقیف است؟
بله حق سرقفلی میتواند مورد توقیف قرار گیرد یا بهعنوان ضمانت استفاده شود.
آیا حق سرقفلی مشمول مالیات میشود؟
بله حق سرقفلی یک مبلغ توافقی است که مشمول مالیات میشود.
دادسو چیست؟
دادسو یک موسسه حقوقی است که تمامی مجوزهای لازم را از کانون وکلای دادگستری مرکز، قوه قضاییه و اداره ثبت اسناد اخذ کرده است. دادسو کلیه خدمات حقوقی، وکالتی و کنسولی را به ایرانیان داخل و خارج از کشور ارائه میکند.
چگونه میتوانم با دادسو در ارتباط باشم؟
شما میتوانید از طریق واتساپ، تلگرام و یا تماس با شماره ۰۲۱۹۱۰۷۹۱۰۳ با کارشناسان حقوقی دادسو در ارتباط باشید. همکاران ما با حوصله پاسخگوی شما هستند.
چگونه می توانم با وکلای دادسو جلسه داشته باشم؟
جلسات مشاوره وکلای دادسو به دو صورت حضوری و آنلاین برگزار میشود. برای برگزاری جلسه با وکلای دادسو با کارشناسان حقوقی دادسو در ارتباط باشید تا برای شما وقت ملاقات تنظیم کنند.