دیه اعضای بدن زن و مرد به چه صورت است؟

دیه طبق قانون مجازات اسلامی برای مواقعی در نظر گرفته شده که قصاص امکان‌پذیر نباشد؛ یعنی در صورتی که یک نفر در درگیری و ضرب و شتم یا در تصادف و… به فرد دیگری صدمه جسمانی وارد کند، قانون‌گذار این شرایط را برای فرد آسیب دیده در نظر گرفته که بر اساس میزان جراحت وارده دیه دریافت کند.

فردی که صدمه جسمانی را به دیگری وارد کرده، موظف است مبلغ دیه اعلام شده توسط قاضی را به صورت یکجا یا اقساطی به طرف مقابل بپردازد. در این مطلب از دادسو صفر تا صد نحوه محاسبه دیه اعضای بدن را بررسی کرده‌ایم.

در صورتی که برای گرفتن دیه به وکیل نیاز دارید می‌توانید با کارشناسان حقوقی دادسو و وکیل دیه در ارتباط باشید.

تعیین مقدار دیه اعضای بدن در سال 1404

برای تعیین مبلغ دیه عضو آسیب دیده مانند دیه لاله گوش، لازم است که ابتدا انواع دیه تعیین شده در قانون مجازات اسلامی را بشناسید. اگر دیه برای قتل فردی در نظر گرفته شده باشد، مبلغ پرداختی به عنوان دیه نفس شناخته می‌شود؛ اما در صورتی که دیه تعیین شده برای صدمات وارد به دست، پا، چشم و… باشد، مبلغ تعیین شده به عنوان دیه اعضای بدن در نظر گرفته خواهد شد.

اگر صدمات وارد شده به بدن فرد طبق قانون مجازات اسلامی دیه مشخصی داشته باشد، باید فردی که مرتکب این آسیب‌ها شده باید دیه در نظر گرفته شده برای اعضای صدمه دیده را بپردازد. در این شرایط قاضی بر اساس اینکه یک یا چند عضو درگیر صدمه بوده مبلغ دیه را محاسبه می‌کند.

در صورتی که مقدار دیه برای آسیب وارده به فرد مشخص نباشد، مبلغ دیه طبق نظر پزشک قانونی و حکم قاضی مشخص خواهد شد. در این شرایط قانون این اجازه را به پزشک قانونی داده است که وضعیت جسمانی متقاضی را بررسی کرده و میزان آسیب را اعلام کند. مبلغی که قاضی در این شرایط به عنوان دیه در نظر می‌گیرد به عنوان حد ارش شناخته می‌شود.

به عنوان مثال، در صورتی که زبان تنها عضوی باشد که در درگیری‌های عمدی یا غیرعمدی دچار صدمه شده، باید دیه زبان طبق دیه کامل یا ارش محاسبه و پرداخت شود.

نحوه محاسبه دیه اعضای بدن در سال 1404

مبلغ دیه در طول سال‌های مختلف یک رقم ثابت نیست و سالانه بر اساس میزان تورم تغییر می‌کند؛ بنابراین برای برآورد دقم دقیق دیه باید مقدار دیه تعیین شده در سال جاری را بررسی کنید؛ چون در صورتی که جراحات وارده به فرد برای یک یا چند سال پیش باشد نیز مبلغ دیه پرداختی بر اساس نرخ روز آن محاسبه می‌شود و امکان پرداخت دیه بر اساس مبلغ تعیین شده در زمان وقوع جرم وجود ندارد.

طبق ماده 559 قانون مجازات اسلامی، اگر جراحت و صدمه وارده به عضوی از بدن مبلغ مشخصی دیه داشته باشد، مبلغ دیه اعضای بدن بر اساس دیه تعیین شده محاسبه می‌شود. در غیر این صورت، باید قاضی بر اساس میزان صدمه و حد ارش مقدار دیه پرداختی را مشخص کند.

اگر آسیب وارده به اعضای بدن در چند مرحله باشد، یا اینکه چند نفر باعث وقوع این آسیب شده باشند، مبلغ دیه بر اساس دیه تعیین شده برای هر جراحت به صورت جداگانه محاسبه می‌شود. سپس قاضی میزان دیه را برای پرداخت توسط فرد یا کسانی که مرتکب این اتفاق شده‌اند مشخص خواهد کرد.

تفاوت دیه اعضاء زن و مرد

دیه زن و مرد در قانون مجازات اسلامی با هم متفاوت است و برای محاسبه رقم دقیق آن باید شرایطی که قانون‌گذار در نظر گرفته بررسی شود.

طبق قانون، دیه زن و مرد به شرط یکسان بودن در اعضاء و منافع کمتر از یک سوم دیه کامل انسان است؛ اما در صورتی که منافع بیشتر از یک سوم باشد، دیه زن برابر نصف دیه مرد می‌شود.

در صورتی که دیه طبق حد ارش مشخص شود و مبلغ دیه تعیین شده برای ارش زن بیشتر از دیه اعضا و منافع او نباشد، مبلغ دیه ارش محاسبه شده برای جراحات وارد شده به بدن زن و مرد نیز یکسان خواهد بود.

مبلغ دیه در ماه حرام

مبلغی که به عنوان دیه در ماه‌های حرام در نظر گرفته می‌شود با ماه‌های دیگر سال متفاوت است. طبق قانون مجازات اسلامی، ماه‌های محرم، رجب، ذی‌القعده و ذی‌الحجه به عنوان ماه حرام شناخته می‌شود. دیه در این ماه‌ها برابر با دیه کامل یک سوم دیه خواهد بود؛ یعنی در سال 1401، با توجه به اینکه مبلغ دیه کامل برابر با 600 میلیون تومان است، مبلغ دیه ماه‌های حرام برابر با 800 میلیون تومان در نظر گرفته می‌شود.

توجه به این نکته ضروری است که دیه ماه‌های حرام تنها برای قتل عمد یا غیرعمد افزایش پیدا می‌کند و رقم دیه اعضای بدن در این ماه‌ها تغییر نخواهد داشت. همچنین، برای محاسبه دیه ماه حرام باید جنایت در همین ماه‌ها اتفاق افتاده باشد، در غیر این صورت مبلغ دیه طبق قانون و بر اساس دیه کامل محاسبه خواهد شد.

دیه چشم

دیه چشم بر اساس شدت جراحت وارده به این عضو و درآوردن دو چشم، درآوردن یک چشم، ایجاد لکه در چشم‌ها یا از بین رفتن پلک و جراحت پلک و چشم با هم محاسبه می‌شود. با توجه به اینکه شدت آسیب وارده به چشم‌ها چقدر است، مبلغ دیه چشم بر اساس دیه کامل که در سال 1401 برابر 600 میلیون تومان است محاسبه خواهد شد.

در صورتی که علاوه بر چشم‌ها صدمه به قسمت پایینی صورت و لب‌ها نیز رسیده باشد، مبلغی به عنوان دیه لب در نظر گرفته می‌شود و باید دیه لب نیز توسط فردی که مرتکب جرم شده پرداخت شود.

اگر زن دچار عسر و حرج شده باشد یا فردی مدام در برابر ضرب و شتم قرار داشته باشد، قاضی مبلغ دیه را طبق دیه اعضای بدن و نظر پزشک قانونی تعیین خواهد کرد.

دیه بینی

با توجه به اینکه بینی نیز یکی از اعضای بدن محسوب می‌شود، اگر صدمه‌ای به این عضو وارد شود، فرد آسیب دیده مشمول دریافت دیه بینی خواهد بود. اگر علاوه بر بینی لاله گوش هم صدمه دیده باشد، لازم است که محاسبه دیه لاله گوش نیز انجام شود. سپس فردی که موجب جراحت شده باید هر دو دیه را با هم بپردازد.

دیه ستون فقرات و نشیمنگاه

یکی از نواحی بدن که امکان دارد در اثر تصادف یا جراحت دچار صدمه شود ناحیه ستون فقرات و نشیمنگاه یا اندام تناسلی فرد است. اگر ناحیه‌ای صدمه دیده ستون فقرات باشد، مبلغ دیه ستون فقرات طبق آنچه در قانون مشخص شده برای این صدمه در نظر گرفته می‌شود.

اما در صورتی که علاوه بر ستون فقرات ناحیه تناسلی مرد یا زن نیز دچار صدمه شده باشد، باید دیه اندام تناسلی به فردی که صدمه دیده پرداخت شود. حتی در شرایطی که یکی از اعضای بدن همراه با ستون فقرات و اندام تناسلی دچار جراحت شده باشد نیز دیه آن عضو هم در مبلغ نهایی دیه اضافه خواهد شد.

اگر اندام تناسلی آسیب دیده متعلق به یک زن باشد و پستان یا سینه او نیز در درگیری صدمه دیده باشد، باید دیه پستان بر اساس میزان جراحت مشخص شود.

دیه دنده و ترقوه

موقع محاسبه دیه باید آسیب‌های که به ناحیه دنده و ترقوه وارد شده بررسی شوند. اگر فقط پوست این ناحیه خراشیده شده باشد، مبلغ دیه دنده و ترقوه مشخص شده برای آن با وقتی که ترقوه شکسته باشد متفاوت خواهد بود.

جدول دیه اعضای بدن سال 1404

در ادامه جدول دیه اعضای بدن را در سال 1404 به صورت کلی ارائه کرده‌ایم. تا دید مناسبی درباره میزان دیه تعیین شده برای اعضای مهم بدن به دست بیاورید.

عضو بدن	مبلغ دیه
دیه زبان	دیه کامل
دیه اعضای جفت مانند چشم، گوش، دست و پا	دیه هر کدام از اعضا 50 درصد دیه کامل از بین بردن هر دو عضو یک دیه کامل
دیه اعضای غیر جفت مانند بینی	دیه کامل
دیه اندام تناسلی	دیه کامل
دیه سرخ شدن صورت	شش هزارم دیه کامل
دیه دامیه سر و صورت	دو صدم دیه کامل
دیه متلاحمه	سه‌صدم دیه کامل
دیه موضعه	پنج‌صدم دیه کامل
دیه منقله	پانزده صدم دیه کامل

جمع بندی

هر صدمه‌ای که به اعضای بدن وارد شود موجب پرداخت دیه مشخص شده در قانون مجازات اسلامی است. با توجه به اینکه دیه عضو مد نظر در قانون تعیین شده یا نه، مبلغ دیه مشخص خواهد شد.

اگر مبلغ دیه اعضای بدن مانند دیه نخاع و نشیمنگاه توسط قانون‌گذار تعیین نشده باشد، قاضی طبق نظر پزشکی قاضی و بر اساس حد ارش مبلغ دیه را مشخص خواهد کرد. برای محاسبه دقیق رقم دیه باید از وکلای متخصص در این حوزه کمک بگیرید.

سوالات متداول