شکایت از چک برگشتی قدیمی

شکایت از چک‌های برگشتی قدیمی، به‌ویژه با توجه به جایگزینی چک صیادی، موضوعی است که بسیاری از افراد با آن مواجه می‌شوند.

در گذشته، برای شکایت از چک برگشتی، دارنده چک می‌توانست با اخذ گواهی عدم پرداخت، به دادگاه مراجعه کند. اما با ورود چک‌های صیادی و الزام ثبت آن‌ها در سامانه صیاد، شرایط پیگیری این چک‌ها تغییر کرده است.

اکنون، امکان شکایت از چک‌های قدیمی تنها در صورتی وجود دارد که این چک‌ها در سامانه صیاد ثبت و مراحل انتقال آن‌ها نیز در این سامانه طی شده باشد.

بنابراین، دارندگان چک‌های قدیمی برای پیگیری حقوقی، باید ابتدا از ثبت این چک‌ها در سامانه صیاد اطمینان حاصل کنند. در صورتی‌که این چک‌ها در سامانه ثبت نشده باشند، امکان پیگیری قانونی آن‌ها بسیار محدود خواهد بود.

همچنین، مهلت قانونی برای شکایت از چک‌های برگشتی، موضوع دیگری است که باید به‌دقت بررسی شود؛ چرا که عدم توجه به این مهلت‌ها، ممکن است منجر به از دست رفتن حق پیگیری شود.

مراحل و نحوه شکایت از چک برگشتی قدیمی

برای شکایت از چک برگشتی قدیمی به‌صورت ثبتی، دارنده چک ابتدا باید به بانک صادرکننده مراجعه کرده و گواهی عدم پرداخت چک را دریافت کند. در این گواهی، تطابق امضای صادرکننده با نمونه موجود در بانک نیز تأیید می‌شود.

سپس، با در دست داشتن این گواهی و کپی چک برگشتی، به اداره ثبت اسناد مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه می‌کند. با تکمیل فرم مربوطه و ارائه مدارک خواسته شده، پرونده اجرایی تشکیل شده و مراحل قانونی برای وصول مطالبه آغاز می‌شود.

برای طرح شکایت حقوقی یا کیفری از چک برگشتی قدیمی، ابتدا باید به بانک مراجعه کرده و گواهی عدم پرداخت دریافت کنید. سپس، با مراجعه به سایت adliran.ir یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، حساب کاربری ثنا ایجاد نمایید.

برای طرح دعوی چک برگشتی، ابتدا باید متن شکایت یا دادخواست خود را که به‌صورت فایل ورد تهیه کرده‌اید، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ببرید.

پس از پرداخت هزینه دادرسی و تعرفه‌های مربوط به خدمات دفتر، مدارک مورد‌نیاز و فایل دادخواست را به مسئول دفتر تحویل دهید. با این‌کار، درخواست شما برای ثبت و ارجاع پرونده به دادگاه صالح آغاز خواهد شد.

برای شکایت کیفری از یک چک برگشتی، مهلت‌های قانونی مشخصی وجود دارد. طبق قانون، دارنده چک باید حداکثر تا 6 ماه پس از تاریخ صدور چک، آن را برای وصول به بانک ارائه دهد.

در صورت برگشت خوردن چک، بانک گواهی عدم پرداخت صادر می‌کند. دارنده چک نیز موظف است حداکثر تا 6 ماه پس از دریافت این گواهی، شکایت کیفری خود را علیه صادرکننده چک به دادگاه تقدیم کند. در صورتی‌که مهلت برگشت زدن چک و شکایت کیفری از آن رعایت نشود، امکان پیگیری کیفری چک از بین خواهد رفت.

زمان و هزینه لازم برای شکایت از چک برگشتی قدیمی

 برای وصول چک قدیمی و وجه آن، نگرانی از گذشت زمان وجود ندارد. دارنده چک می‌تواند در هر زمانی، بدون محدودیت زمانی مشخص، از طریق مراجع قضایی اقدام به پیگیری حقوقی یا اجرای ثبت چک نماید و تنها شرط لازم، طی مراحل قانونی مربوطه است.

هزینه پیگیری حقوقی چک برگشتی قدیمی به روش انتخابی شما برای طرح دعوی بستگی دارد. در روش شکایت ثبتی، شما باید هزینه صدور اجراییه را که برابر با 5 درصد کل مبلغ چک است، پرداخت نمایید.

علاوه‌بر این، ممکن است هزینه‌های جانبی دیگری مثل حق الوکاله وکیل، هزینه دادرسی و… نیز به هزینه‌های شما اضافه شود. همچنین، توجه داشته باشید که قوانین مربوط به هزینه‌های دادرسی ممکن است به مرور زمان تغییر کنند، بنابراین توصیه می‌شود قبل از هر اقدامی با یک وکیل چک متخصص در امور چک مشورت نمایید.

مهلت قانونی طرح شکایت از چک برگشتی قدیمی

سوالی که همواره مطرح می‌شود، این است که اگر چکی برگشت بخورد، چه مدت فرصت داریم از صادرکننده آن شکایت کنیم؟ پاسخ این سوال برای هر کدام از روش‌های شکایت (کیفری، حقوقی و ثبتی) متفاوت بوده و به این صورت است:

• برای شکایت حقوقی از چک برگشتی، محدودیت زمانی خاصی وجود ندارد و شما می‌توانید هر زمان که بخواهید اقدام کنید.
• برای شکایت ثبتی از چک برگشتی قدیمی، هیچ مهلت قانونی مشخصی وجود ندارد و شما می‌توانید در هر زمان اقدام کنید.
• مطابق مقررات، دارنده چک برگشتی مکلف است حداکثر ظرف شش ماه از تاریخ صدور چک، جهت اخذ گواهی عدم پرداخت به بانک محال علیه مراجعه نموده و سپس ظرف مدت 6 ماه از تاریخ صدور گواهی مذکور، نسبت به طرح دعوی کیفری اقدام نماید. عدم رعایت مهلت‌های قانونی فوق‌الذکر، موجب از دست رفتن حق پیگیری قضایی خواهد شد.

مرجع صالح طرح شکایت از چک برگشتی قدیمی

دادگاه صالح برای رسیدگی به شکایت از چک برگشتی قدیمی، به عوامل مختلفی از جمله روش شکایت (حقوقی، کیفری یا ثبتی) و مبلغ چک بستگی دارد. در واقع، با توجه به اینکه دارنده چک، برای مطالبه وجه از کدام مسیر قانونی استفاده کند و مبلغ چک چقدر باشد، دادگاهی متفاوت به پرونده رسیدگی خواهد کرد.

بنابراین، برای تعیین دقیق مرجع صالح، بهتر است با یک وکیل پایه یک دادگستری مشورت شود تا با توجه به شرایط خاص پرونده، بهترین راهکار قانونی ارائه شود. با توجه به این موارد، مرجه صالحی که باید به شکایت چک برگشتی قدیمی رسیدگی کند، به‌شرح زیر است:

در شکایت کیفری مربوط به چک‌های برگشتی، صلاحیت دادگاه به دو عامل بستگی دارد:

• اول، اینکه شاکی علاوه بر مطالبه وجه چک، خواهان صدور حکم مجازات نیز باشد یا خیر؛
• دوم، محل اقامت خوانده، محل صدور چک و محل برگشت خوردن چک؛

اگر شاکی هم مطالبه وجه چک و خسارت تأخیر در پرداخت را بخواهد و هم صدور حکم مجازات را، دادگاه کیفری 2 و دادسرای محل صدور گواهی عدم پرداخت چک صالح به رسیدگی هستند.

اما اگر هدف شاکی صرفاً مطالبه وجه چک باشد و به‌دنبال مجازات کیفری نباشد، دادگاه صالح می‌تواند یکی از این سه دادگاه (محل اقامت خوانده، محل صدور چک یا محل برگشت خوردن چک) باشد.

آیا چک تاریخ گذشته برگشت بخورد صاحب چک باید خسارت تادیه بپردازد

هنگام صحبت از خسارت ناشی از برگشت خوردن چکی که تاریخ سررسید آن مدت‌ها است که گذشته، باید به این نکته توجه داشت که مطابق رای وحدت رویه شماره ۸۱۲ دیوان عالی کشور، صادرکننده چک موظف است در تاریخ قید شده روی چک، مبلغ دقیق آن را در حساب بانکی خود موجود داشته باشد.

در صورت عدم رعایت این شرط و صدور حکم دادگاه، صادرکننده مکلف است خسارت تاخیر تادیه را از تاریخ درج شده روی چک (نه تاریخ مراجعه دارنده به بانک) به دارنده چک پرداخت نماید. این بدان معناست که مبنای محاسبه خسارت، تاریخی خواهد بود که صادرکننده متعهد به پرداخت وجه چک بوده است.

همچنین، مطابق ماده 319 قانون تجارت، چنانچه چکی برای امور تجاری یا توسط تاجری صادر شده باشد و دارنده آن پس از گذشت 5 سال از تاریخ سررسید، برای مطالبه وجه اقدام کند، این چک ماهیت تجاری خود را از دست داده و به یک طلب عادی تبدیل می‌شود.

در نتیجه، برای محاسبه خسارت تأخیر تأدیه، تاریخ مطالبه وجه مبنای محاسبه خواهد بود، نه تاریخ سررسید اولیه چک. این بدان معناست که دارنده چک، تنها از تاریخ اقامه دعوی می‌تواند خسارت تأخیر تأدیه را مطالبه نماید.

مجازات چک های برگشتی قدیمی

با توجه به قانون صدور چک، در صورتی‌که دارنده چک، پس از برگشت خوردن چک، در مهلت قانونی شکایت کیفری خود را ثبت کند و شرایط قانونی برای پیگیری قضایی فراهم باشد، دادگاه پس از بررسی پرونده، صادرکننده چک بلامحل را به مجازات مقرر در ماده 7 این قانون محکوم خواهد کرد.

مطابق قانون، مجازات صدور چک بلامحل با توجه به مبلغ چک متفاوت است. اگر مبلغ چک کمتر از ۷۸۰ میلیون تومان باشد، حبس تا 3 ماه، اگر بین ۷۸۰ میلیون تا ۳.۹ میلیارد تومان باشد، حبس از 3 تا 6 ماه و اگر بیشتر از ۳.۹ میلیارد تومان باشد، حبس از 6 ماه تا یک سال و محرومیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال در انتظار صادرکننده خواهد بود.

در صورت شکایت از چک برگشتی قدیمی و صدور حکم مبنی بر پرداخت وجه چک و خسارات، چنانچه بدهکار از پرداخت امتناع ورزد، قانون پیش‌بینی‌های خاصی برای وصول مطالبه دارد. ابتدا، اموال بدهکار توقیف می‌شود. اگر اموالی برای توقیف وجود نداشته باشد، حکم جلب او صادر می‌گردد.

حتی اموال دارای سند رسمی بدهکار نیز در صورت شکایت ثبتی قابل توقیف است. به این ترتیب، قانونگذار ابزارهای قانونی لازم را برای وصول مطالبات ناشی از چک‌های برگشتی در اختیار طلبکار قرار داده است.

بخشنامه بانک مرکزی در مورد چکهای قدیمی

طبق بخشنامه جدید بانک مرکزی، چک‌های قدیمی که بیش از سه سال از تاریخ برگشت آن‌ها گذشته و تاکنون اقدامی قانونی علیه آن‌ها صورت نگرفته، از لحاظ قانونی مشکلی نخواهند داشت. همچنین، از مهر ماه 1402، تمام بانک‌ها موظف شدند که چک‌های قدیمی را فقط در بانک صادرکننده چک پرداخت کنند. متن کامل بخشنامه به‌شرح زیر است:

جمع بندی

شکایت از چک برگشتی قدیمی موضوعی است که در حوزه حقوقی و بانکی اهمیت بسیاری دارد. با توجه به قوانین و مقررات موجود، مدت زمان خاصی برای شکایت از چک‌های برگشتی در نظر گرفته شده است. پس از گذشت این مدت، امکان پیگیری حقوقی از طریق دادگاه کاهش می‌یابد.

عوامل مختلفی بر امکان پیگیری شکایت از چک برگشتی قدیمی تأثیر‌گذار هستند. از جمله این عوامل می‌توان به نوع چک، میزان مبلغ چک، وضعیت مالی صادرکننده چک و مدت زمانی که از برگشت چک گذشته است، اشاره کرد.

همچنین، قوانین و مقررات مرتبط با چک‌های برگشتی ممکن است به مرور زمان تغییر کنند و این موضوع بر امکان پیگیری حقوقی تأثیر‌گذار باشد. بنابراین، توصیه می‌شود برای کسب اطلاعات دقیق‌تر و اقدامات قانونی لازم، به یک وکیل متخصص در امور بانکی مراجعه کنید.

سوالات متداول