سفته یکی از اسناد تجاری پرکاربرد در معاملات است که اغلب بهعنوان ضمانت در قراردادها مورد استفاده قرار میگیرد. بهدلیل اهمیت بالای سفته در معاملات تجاری، در بسیاری از موارد جایگزین چکهای صیادی و برات شده است. برای طرح شکایت از ضامن سفته، ابتدا باید دادخواستی را از طریق سامانه خدمات الکترونیک قضایی ثبت کرد.
مدت زمان رسیدگی به این پرونده به عوامل مختلفی از جمله کامل بودن مدارک ارائهشده توسط خواهان بستگی دارد. از مهمترین مدارکی که برای طرح این شکایت نیاز است، میتوان به مدارک هویتی و اصل سفته اشاره کرد. در ادامه، به بررسی نحوه شکایت از ضامن سفته چگونه است؟ خواهیم پرداخت.
ضامن در سفته چه مسئولیتی دارد؟
طبق ماده 309 و 249 قانون تجارت، ضامن سفته مسئولیت تضامنی دارد. این بدان معناست که دارنده سفته میتواند برای دریافت وجه به هر یک از ضامن یا صادرکننده آن مراجعه کند. درواقع، برخلاف تصور رایج، ضامن فقط در صورت عدم پرداخت توسط صادرکننده مسئول نیست. ضمانت در سفته، ضمانت کلیه تعهدات ناشی از سفته است و ضامن در کنار صادرکننده مسئول پرداخت وجه سفته خواهد بود.
علاوهبراین، باید در نظر داشت که صدور حکم جلب برای ضامن سفته منوط به طی کردن مراحل قانونی مشخصی است. پس از مطالبه وجه سفته از ضامن و صدور حکم قطعی مبنی بر محکومیت وی، در صورتیکه ضامن در مهلت تعیینشده اقدام به پرداخت نکند و مالی از وی برای توقیف وجود نداشته باشد، امکان صدور حکم جلب وجود دارد.
حتی در صورتیکه ضامن ادعای عدم تمکن مالی کند و حکم اعسار دریافت نماید، اما در پرداخت اقساط محکوم به تعلل ورزد، باز هم امکان صدور حکم جلب وی فراهم میشود.

مسئولیت ضامن و قابلیت وصول سفته ضمانت
واخواست سفته، یک فرآیند قانونی است که دارنده سفته برای وصول مطالبه خود از صادرکننده آن انجام میدهد. این فرآیند زمانی آغاز میشود که صادرکننده سفته در موعد مقرر به تعهد خود عمل نکرده باشد.
دارنده سفته موظف است تا حداکثر ۱۰ روز پس از سررسید سفته یا ابلاغ اظهارنامه، به دایره واخواست دادگستری مراجعه کند و با ارائه مدارک لازم، درخواست واخواست را ثبت نماید.
پس از ثبت درخواست، دادگاه به بررسی صحت ادعای دارنده سفته و تعهدات صادرکننده و ضامن میپردازد و در نهایت، حکم لازم را صادر میکند.
مسئولیت ضامن سفته واخواست نشده
در صورت عدم واخواست سفته در موعد مقرر، این سند تجاری ماهیت خود را از دست داده و به یک سند عادی تبدیل میشود. با این تغییر، ضمانتهای تعهد شده در سفته، از جمله مسئولیت تضامنی صادرکننده و ضامنین، از بین رفته و به ضمانت نقل ذمه تبدیل میشود. بهعبارت سادهتر، سفته واخواست نشده، دیگر از امتیازات خاص اسناد تجاری برخوردار نبوده و مطالبه وجه آن تنها از طریق دادگاه و با اثبات دین صورت میگیرد.
بر اساس ضمانت انتقالی (ذمه به ذمه)، با قبول ضمانت، دین مندرج در سفته بهطور کامل از مدیون اصلی منتقل شده و ضامن بهجای او مسئول پرداخت بدهی میشود. بههمین دلیل، دارنده سفته تنها حق دارد که از ضامن مطالبه وجه نماید و نمیتواند به مدیون اصلی رجوع کند.
همچنین، در سفتهای که واخواست نشده باشد، دارنده سفته تنها در صورتی میتواند همزمان به ضامن و متعهد مراجعه کند که در زمان ضمانت، صراحتاً توافق شده باشد که ضامن مسئولیت مستقلی دارد و دارنده سفته میتواند بدون نیاز به احقاق حق از متعهد، مستقیماً به ضامن مراجعه کند.
مسئولیت ضامن سفته واخواست شده
مطابق مواد 309 و 249 قانون تجارت، دارنده سفته در صورت عدم پرداخت وجه آن در سررسید، حق دارد به هر یک از امضاکنندگان سفته اعم از صادرکننده اصلی یا ضامنین، مراجعه کرده و مطالبه خود را مطرح نماید.
این بدین معناست که تمامی امضاکنندگان سفته، مسئول پرداخت کامل وجه آن بوده و دارنده سفته میتواند به دلخواه خود، یکی از آنها را انتخاب کرده و از وی مطالبه کند. این مسئولیتی که تمامی امضاکنندگان بهصورت مشترک و انفرادی برعهده دارند، مسئولیت تضامنی نامیده میشود.
مطابق ماده 698 قانون مدنی، در قرارداد ضمان سفته، دارنده سفته مکلف است در وهله اول به ضامن مراجعه کند و تنها در صورتیکه ضامن امتناع ورزید، میتواند به متعهد اصلی رجوع نماید. لذا، توصیه میشود طرفین قرارداد ضمان سفته، به این نکته مهم حقوقی توجه کافی داشته باشند.
مدارک موردنیاز برای شکایت از ضامن سفته
مدارک لازم برای طرح دعوی علیه ضامن چک برگشتی، موضوعی است که بسیاری از افراد درگیر در مسائل تجاری با آن مواجه می شوند. آگاهی از این مدارک، پیش از آغاز مراحل قانونی، از اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه، به بررسی دقیق این مدارک خواهیم پرداخت:
- مدارک و اطلاعات مربوط به ثبت نام در سامانه ثنا؛
- سفته؛
- اوراق مربوط به واخواست سفته؛
- مدارک مثبت واخواست سفته؛
- حسب مورد، اظهارنامه ارسالی؛
- مدارک مثبت ضمانت ضامن؛
- دادخواست مطالبه وجه سفته؛
زمان موردنیاز برای طرح شکایت از ضامن سفته
دارنده سفته میتواند در هر زمان، بدون محدودیت زمانی، از ضامن سفته مطالبه وجه نماید. این حکم بهدلیل ماهیت تضمینی ضمانت و عدم محدودیت زمانی برای مطالبه از ضامن، صادر شده است.
باید توجه داشت که ظهرنویسی سفته، اقدامی اختیاری و بر اساس توافق طرفین صورت میگیرد. به این معنا که افراد میتوانند به دلایل مختلفی از جمله ضمانت پرداخت مبلغ سفته، انتقال آن به شخص دیگری یا وکالت دادن به فردی برای مطالبه وجه، پشت سفته را امضا کنند. این عمل، الزامی قانونی نداشته و صرفاً به خواست و اراده طرفین انجام میشود.
همچنین، فردیکه صرفاً بهعنوان شاهد در پشت سفته امضا میکند، هیچگونه مسئولیتی در قبال پرداخت وجه آن ندارد. مسئولیت اصلی پرداخت سفته برعهده صادرکننده اصلی آن است.
در صورت عدم پرداخت توسط صادرکننده، ضامن یا ظهرنویس سفته موظف به پرداخت خواهد بود. البته مسئولیت هر یک از این افراد بر اساس شرایط مندرج در قانون تجارت و مفاد خود سفته تعیین میشود.

مراحل شکایت از ضامن سفته چگونه است؟
نحوه شکایت از ضامن سفته و مدت زمان تقریبی رسیدگی به این نوع پروندهها، پرسشی است که بسیاری از افراد با آن مواجه میشوند. در ادامه، به بررسی دقیق مراحل قانونی پیگیری مطالبات از ضامن سفته و عوامل مؤثر بر مدت زمان رسیدگی به پرونده خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا با جزئیات بیشتر با این موضوع مهم آشنا شوید.
- در صورت عدم پرداخت وجه سفته در سررسید مقرر شده، دارنده سفته میتواند پس از گذشت ۱۰ روز از تاریخ سررسید یا ابلاغ اظهارنامه، نسبت به واخواست سفته اقدام نماید.
- با تنظیم دادخواست مطالبه وجه سفته و ذخیره آن بهصورت فایل ورد بر روی یک حافظه، شخص باید با در دست داشتن مدارک لازم و با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ارائه اطلاعات حساب کاربری ثنا، مراحل قانونی پیگیری مطالبه خود را دنبال کند.
- پس از ارائه مدارک موردنیاز و پرداخت هزینههای قانونی در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست شما مبنی بر مطالبه وجه سفته از ضامن ثبت و به مرجع قضایی صالح ارسال میشود. بدین ترتیب، پرونده قضایی تشکیل شده و روند رسیدگی به آن آغاز میگردد. طول مدت رسیدگی به پرونده مذکور به عوامل متعددی از جمله تکمیل بودن مدارک و حجم پروندههای موجود در دادگاه وابسته است.
مراجع صالح رسیدگی به شکایت از ضامن سفته
براساس قوانین جاری، شوراهای حل اختلاف در صورتیکه ارزش وجهالوصول سفته از یکصد میلیون تومان تجاوز نکند، مرجع صالح برای رسیدگی به اختلافات ناشی از آن خواهند بود. در صورتیکه مبلغ مندرج در سند سفته بیش از صد میلیون تومان باشد، دادگاه عمومی حقوقی صلاحیت رسیدگی به دعوای ناشی از آن را خواهد داشت.
جمع بندی
شکایت از ضامن سفته موضوعی است که در روابط تجاری و حقوقی، اهمیت بالایی دارد. ضامن، شخصی است که با امضای سفته، تعهد پرداخت بدهی دیگری را برعهده میگیرد. بنابراین، در صورت عدم پرداخت بدهی توسط بدهکار اصلی، دارنده سفته میتواند به دادگاه مراجعه کرده و از ضامن مطالبه وجه کند.
البته، ضامن میتواند دفاعیات خود را در دادگاه مطرح کند، اما اثبات این دفاعیات برعهده خود ضامن است. در نهایت، دادگاه با بررسی ادعاهای طرفین و مستندات ارائه شده، حکم مقتضی را صادر خواهد کرد.
در این راستا، موسسه حقوقی دادسو با بهرهگیری از وکیل چک متخصص و مجرب در زمینه چک، سفته و برات، خدمات حقوقی جامعی را به افراد و کسبوکارها ارائه میدهد. دادسو با شناخت عمیق از پیچیدگیهای حقوقی مرتبط با این اسناد تجاری، در تمامی مراحل از جمله تنظیم قرارداد، مطالبه وجه چک برگشتی، پیگیری حقوقی و دعاوی مرتبط، همراه شما خواهد بود.
سوالات متداول
شکایت از ضامن سفته چگونه است؟
برای طرح دعوی علیه ضامن سفته، ابتدا باید دادخواستی تنظیم و سپس آن را از طریق سامانه خدمات الکترونیک قضایی ثبت نمود.
از نظر زمانی، قواعد حاکم بر شکایت از ضامن سفته چگونه است؟
مطابق قوانین موجود، برای طرح دعوی علیه ضامن سفته، مهلت مشخصی تعیین شده است. چنانچه سفته دارای تاریخ سررسید باشد، پس از گذشت 10 روز از این تاریخ و در صورتی که سفته عندالمطالبه باشد، پس از ابلاغ اظهارنامه به ضامن، امکان اقدام قانونی فراهم می گردد.
وضعیت مدارک لازم و موردنیاز برای شکایت از ضامن سفته چگونه است؟
جهت طرح دعوی مطالبه وجه سفته از ضامن، تقدیم دادخواست همراه با اصل سفته، واخواست قانونی و کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی خواهان به مرجع قضایی ذیصلاح، الزامی است.