چک، یکی از رایجترین روشهای پرداخت در جامعهی امروز ما است. اما گاهی پیش میآید که چکی که در دست داریم، به دلایل مختلفی مثل نداشتن موجودی کافی در حساب صادرکننده، برگشت بخورد. در این شرایط، چه باید کرد؟ یکی از راههایی که قانون برای احقاق حق دارنده چک در نظر گرفته، “تامین خواسته” است.
تامین خواسته به این معنی است که دارنده چک میتواند از دادگاه درخواست کند تا موقتاً بخشی از اموال بدهکار را توقیف کرده تا در آینده، اگر حکم به نفع او صادر شد، بتواند از آن اموال، مبلغ چک را دریافت کند. درواقع، تامین خواسته مثل یک بیمه برای چک است که از دارنده چک در برابر احتمال عدم پرداخت بدهکار محافظت میکند.
اما برای اینکه بتوانیم از این ابزار قانونی استفاده کنیم، شرایط خاصی وجود دارد که باید رعایت شود. در ادامه، به بررسی دقیقتر این موضوع که تامین خواسته چک چیست و چه شرایطی دارد، خواهیم پرداخت.
تامین خواسته چک
تامین خواسته یک مکانیسم قانونی است که به طلبکار این امکان را میدهد تا قبل از صدور حکم قطعی، اموال بدهکار را توقیف کند. اینکار باعث میشود که بدهکار نتواند اموال خود را بفروشد یا منتقل کند و در نتیجه، طلبکار بتواند بهراحتی به حق خود برسد.
خواهان دعوا نیز میتواند تا قبل از صدور حکم قطعی، در هر مرحله از رسیدگی قضایی درخواست تامین خواسته کند. این اقدام حقوقی، بهمنظور تضمین اجرای حکم احتمالی دادگاه در صورت محکومیت بدهکار صورت میگیرد و از تضییع یا از بین رفتن اموال وی پیشگیری میکند.
قانونگذار نیز با توجه به اهمیت این موضوع، در ماده 121 قانون آیین دادرسی مدنی، به صراحت به امکان توقیف اموال بدهکار بهعنوان یکی از روشهای تامین خواسته اشاره کرده است. همچنین، ماده 108 همین قانون، شرایطی را برای صدور قرار تامین خواسته مقرر نموده است.
براساس این ماده، دادگاه مکلف است در صورتیکه دعوای طرح شده، مستند به سند رسمی باشد یا خواسته دعوا در معرض تضییع یا تفریط قرار داشته باشد، درخواست تامین خواسته خواهان را بپذیرد.
مطابق قانون، اگر فردی چک برگشتی داشته باشد، میتواند از دادگاه درخواست توقیف اموال بدهکار را کند تا به طلب خود برسد. دادگاه نیز موظف است این درخواست را بپذیرد و دستور توقیف اموال بدهکار را صادر کند. البته، اینکار مستلزم پرداخت هزینههای قانونی توسط فرد طلبکار است. بهعبارت دیگر، دارنده چک برگشتی میتواند با استناد به این سند تجاری، از دادگاه کمک بگیرد تا به حق خود برسد.

هزینه تامین خواسته چک
هزینههای قانونی مرتبط با درخواست تامین خواسته برای مطالبه وجه چک چقدر است؟ باید بگوییم که این هزینهها با توجه به عوامل مختلفی نظیر نوع دادخواست، ارزش چک و مراحل قانونی طی شده، متغیر است.
- قانون آیین دادرسی مدنی بهمنظور حفظ حقوق طلبکار در دعاوی چک، امکان توقیف اموال مدیون را پیش از صدور حکم قطعی فراهم کرده است. با اینحال، برای جلوگیری از تضییع حقوق مدیون، قانونگذار مقرر کرده است که صدور قرار تامین خواسته منوط به تعیین میزان خسارت احتمالی و به امانت گذاشتن (تودیع) آن توسط خواهان باشد.
- هزینه تامین خواسته چک به عوامل مختلفی از جمله تاریخ واخواست چک، صدور گواهی عدم پرداخت از سوی بانک و ثبت چک در سامانه صیاد بستگی دارد. در صورتیکه چک بهموقع واخواست شده و گواهی عدم پرداخت دریافت کرده باشید، احتمال موفقیت در پیگیری قانونی بسیار بالا بوده و معمولا نیازی به پرداخت هزینه تامین خواسته نیست. ثبت چک در سامانه صیاد نیز میتواند روند پیگیری و مطالبه را تسریع کند.
- مطابق قانون تجارت و نظر نهایی و یکپارچه هیئت عمومی دیوان عالی کشور، برای توقیف اموال کسیکه چک او دیرتر از موعد قانونی برگشت خورده است، قاضی باید ابتدا از وی تضمینی بگیرد. این تضمین شامل پرداخت خسارتی است که امکان دارد بهدلیل این توقیف به فرد وارد شود و همچنین، هزینههای مربوط به این اقدام قضایی در نظر گرفته شود.
- هزینه تامین خواسته چک مبلغی است که دادگاه برای اطمینان از پرداخت بدهی تعیین میکند و مبلغ آن با توجه به شرایط پرونده متفاوت است. اگرچه معمولاً ۲۰ درصد مبلغ چک بهعنوان هزینه تامین خواسته در نظر گرفته میشود، اما این رقم ثابت نیست و دادگاه میتواند آن را تغییر دهد.
- براساس قانون، برای طرح دعوای تامین خواسته چک، پرداخت هزینه دادرسی الزامی است. مبلغ این هزینه، طبق بخشنامه صادره از سوی رئیس قوه قضاییه، متغیر بوده و بین 100 تا 300 هزار تومان تعیین شده است. این نوسان در هزینه دادرسی، به عواملی همچون ارزش چک و سایر شرایط پرونده بستگی دارد.
نمونه دادخواست تامین خواسته چک
برای مطالبه وجه چک برگشتی و تضمین پرداخت آن، باید دادخواستی تنظیم و به دادگاه صالح ارائه شود. این دادخواست، اصطلاحاً “دادخواست تامین خواسته چک” نامیده میشود. تنظیم صحیح و دقیق این دادخواست از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که میتواند در روند رسیدگی به پرونده و صدور حکم به نفع شما مؤثر باشد.
همچنین، با توجه به پیچیدگیهای حقوقی و تشریفات قانونی مرتبط با این نوع دادخواستها، توصیه میشود که برای تنظیم آن از یک وکیل پایه یک دادگستری با تجربه در امور چک کمک بگیرید؛ چرا که وکیل با توجه به جزئیات پرونده شما، دادخواستی جامع و مستند تهیه خواهد کرد که کلیه ادعاهایتان را بهطور کامل و دقیق بیان میکند و شانس موفقیت شما را در دادگاه نیز افزایش میدهد.

متن نمونه دادخواست تامین خواسته برای چک برگشتی
ریاست محترم ………….
باسلام؛
احتراماً به استحضار می رساند اینجانب ………..، بهموجب کپی مصدق، ……… فقره چک تقدیمی به شماره ……………. به تاریخ ………….، عهده بانک ……………. شعبه ………….، مبلغ……………… ریال از خوانده محترم طلبکارم.
متاسفانه، ایشان با وجود مراجعات مکرر و حلول اجل و سر رسید، از تادیه و پرداخت آن خودداری میکنند. فلذا به استناد مواد 198 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب و نیز ماده 310 قانون تجارت، رسیدگی و صدور حکم به محکومیت خوانده، به پرداخت مبلغ خواسته به میزان ………………… ریال، به انضمام کلیه خسارات قانونی و هزینه دادرسی در حق اینجانب را تقاضامندم. بدوا نیز، صدور قرار تامین خواسته چک و اجرای فوری آن، وفق بند ج از ماده 108 و 117 قانون مذکور، مورد تقاضاست.
درخواست تامین خواسته چک به کمک وکیل
درخواست تامین خواسته چک، فرآیندی قانونی و حساس بوده که نیازمند دقت و توجه به جزئیات است. برای اطمینان از انجام صحیح این فرآیند و حصول نتیجه مطلوب، توصیه میشود که از همان ابتدا، شخص متخصص و با تجربه در این زمینه را بهعنوان وکیل انتخاب کنید.
وکیل چک متخصص و با تجربه، با تسلط کامل بر قوانین و رویههای قضایی، میتواند بهطور موثری از حقوق شما دفاع کند و در کمترین زمان ممکن، اقدامات لازم برای تامین خواسته چک را انجام دهد. علاوهبراین، وکیل نهتنها در تنظیم درخواست تامین خواسته و پیگیری آن در مراجع قضایی، بلکه در سایر مراحل حقوقی و کیفری مرتبط با چک نیز، میتواند راهنماییهای ارزشمندی به شما ارائه دهد.
موسسه حقوقی دادسو نیز با بهرهگیری از بهترین وکلای چک، آماده است تا در تمامی مراحل پرونده شما را همراهی کند. همچنین، دادسو با ارائه مشاوره حقوقی دقیق و انجام تمامی امور حقوقی مربوط به چک، اطمینان خاطر شما را از پیگیری صحیح و حرفهای پرونده جلب خواهد کرد.
جمع بندی
تامین خواسته چک، ابزاری حقوقی است که در صورت برگشت خوردن چک بهدلیل نبود موجودی کافی در حساب صادرکننده آن، بهکار میآید. با درخواست تامین خواسته، دادگاه میتواند اموال منقول یا غیرمنقول بدهکار را توقیف کند تا از فروش یا انتقال آنها جلوگیری شود و به این ترتیب، احتمال دریافت طلب تضمین خواهد شد.
برای درخواست تامین خواسته، ابتدا باید از بانک گواهی عدم پرداخت وجه چک دریافت کرد. سپس، با مراجعه به دادگاه و ارائه مدارک لازم، میتوان درخواست توقیف اموال بدهکار را مطرح کرد. دادگاه پس از بررسی درخواست و مدارک، در صورت احراز شرایط قانونی، قرار تامین خواسته را صادر خواهد کرد.
در نهایت، با توجه به پیچیدگیهای قانونی و مراحل مختلف پیگیری پروندههای چک، توصیه میشود که از همان ابتدا به یک وکیل متخصص در امور چک مراجعه کنید؛ چرا که یک وکیل باتجربه میتواند به شما در تنظیم درخواست، پیگیری مراحل دادرسی و دفاع از حقوقتان کمک کند.
همچنین، انتخاب یک موسسه حقوقی معتبر نظیر دادسو که دارای تیم تخصصی وکلای چک است، میتواند به شما اطمینان دهد که پروندهتان در زمینه انواع چک همچون چک صیادی و برگشتی به بهترین شکل ممکن پیگیری میشود.
سوالات متداول
منظور از تامین خواسته چک چیست؟
تامین خواسته چک، یک درخواست حقوقی بوده که بهدنبال جلوگیری از فرار اموال فردی خواهد بود که چک او برگشت خورده است. درواقع، با این درخواست، از دادگاه خواسته میشود که اموال منقول و غیرمنقول شخص بدهکار را توقیف کند تا در صورت محکومیت او، بتوان از طریق فروش این اموال، مبلغ چک را به طلبکار پرداخت کرد. هدف اصلی از این درخواست نیز، تضمین پرداخت بدهی و جلوگیری از زیان بیشتر برای کسی خواهد بود که چک او پاس نشده است.
آیا برای درخواست تامین خواسته چک باید هزینهای پرداخت شود؟
در صورتیکه فردی گواهی عدم پرداخت چک را پس از گذشت مهلت قانونی تعیینشده دریافت کند، موظف به پرداخت خسارتی به میزان تقریبی 20 درصد از مبلغی که برای تامین خواسته تعیین شده است، خواهد بود. درواقع، این خسارت بهعنوان جریمهای برای تأخیر در ارائه مدرک معتبر عدم پرداخت چک در نظر گرفته میشود و هدف از آن جبران زیانهایی است که امکان دارد این تأخیر برای دارنده چک ایجاد کند.
چگونه میتوان بهترین وکیل برای رسیدگی به درخواست تامین خواسته چک را پیدا کرد؟
اگر بهدنبال وکیلی مجرب برای پیگیری سریع و موثر پرونده چک خود هستید، موسسه حقوقی دادسو میتواند بهترین گزینه برای شما باشد؛ چرا که وکلای دادسو با بهرهگیری از دانش و تجربه خود، در کمترین زمان ممکن اقدامات لازم برای درخواست تامین خواسته چک را انجام داده و به نتیجه مطلوب دست مییابند.