قانون جدید وجه التزام و نحوه نوشتن وجه التزام قراردادی

هنگامی که قراردادی فی ما بین دو نفر جهت انجام اموری مانند خرید و فروش ملک منعقد شود، لازم است که مفاد قانونی مانند وجه التزام و شرایط آن در قرارداد درج شده باشد.

این مبلغ جهت جبران خسارت ناشی از عدم انجام کار یا دیرکرد آن تعیین می‌شود و باید طبق شرایطی که برای وجه التزام تعیین شده پرداخت شود.

اما سوالی که بسیار پرسیده می‌شود این است که وجه التزام چیست، نحوه نوشتن وجه التزام چگونه است و قانون جدید وجه التزام قرادادی چگونه است؟

اگر درباره نحوه نوشتن متن وجه التزام در قرارداد و معنی وجه التزام در قرارداد نیاز به راهنمایی دارید، با کارشناسان حقوقی ما در ارتباط باشید.

وجه التزام چیست؟

سوالی که بسیار مطرح می‌شود این است که معنی الزام و التزام چیست؟

یکی از شروطی که طرفین معامله در قراردادهای مالی تعیین می‌کنند وجه التزام است. وجه التزام شرطی است که بر اساس آن مبلغی جهت جبران خسارت و ضرر انجام کار پیش‌بینی می‌شود.

این وجه باید طبق طرفین قرارداد و جهت جریمه دیرکرد اجرای قرارداد در غیر موعد مقرر یا خسارت عدم انجام قرارداد پرداخت شود.

مبلغ وجه التزام شرایط آن باید قبل از عقد قرارداد تعیین شده و در قرارداد ذکر شده باشد. چون تنها در شرایطی می‌توان شرط الزام به وجه التزام قراردادها را اجرا کرد که این موضوع قبل از بروز خسارت یا دیرکرد انجام کار تعیین تکلیف شده باشد.

تعیین وجه التزام

وجه التزام باید به توافق طرفین قرارداد برسد و شرایط دریافت آن و میزان وجه مشخص شده باشد. با توجه به توافقی که بین طرفین قرارداد وجود دارد، وجه التزام می‌تواند به صورت شرط ضمن قرارداد یا به طور مستقل و خارج از قرارداد تعیین شود.

با پذیرش درج شرط الزام به وجه التزام در قرارداد، در صورتی که هر کدام از افراد دخیل در کار تعهداتش را با تأخیر انجام دهد، یا به تعهداتی که در قرارداد ذکر شده عمل نکند، امکان مطالبه این مبلغ برای طرف مقابل به صورت قانونی وجود خواهد داشت.

 انواع وجه التزام

پس از کسب اطلاع درباره وجه التزام چیست؟ لازم است که انواع وجه التزام را نیز بشناسید. در ادامه دو نوع وجه التزام را جهت کسب اطلاعات بیشتر معرفی کرده‌ایم.

خسارت عدم انجام تعهد

وجه التزام تأخیر در انجام تعهد برای زمانی در نظر گرفته می‌شود که یکی از طرفین قرارداد به تعهدات خودش عمل نکند و کار انجام نشود. مبلغ خسارت عدم انجام تعهد طبق توافق طرفین در قرارداد درج می‌شود. این مبلغ رقم ثابتی است و در اثر گذر زمان و با رأی قاضی تغییری در آن ایجاد نخواهد شد.

خسارت تأخیر در انجام تعهد

خسارت تأخیر در انجام تعهد برای شرایطی در نظر گرفته شده که یکی از طرفین قرارداد در انجام تعهداتش کوتاهی کند و کار به موقع انجام نشود. هر کدام از طرفین معامله که تاخیری در انجام تعهداتش داشته باشد موظف به پرداخت این مبلغ است.

وجه التزام نامتعارف

با وجود اینکه وجه التزام در قرارداد ذکر می‌شود، اما در صورتی که وجه التزام نامتعارف باشد دادگاه می‌تواند آن را تعدیل کند؛ یعنی وجه التزام را تا حد متعارفی که موجب از بین رفتن ماهیت معوض عقد نشود می‌توان قبول کرد و تعیین مبلغ مازاد بر آن غیر معتبر است.

در صورتی که داور بدون ارزیابی مقدار متعارف وجه التزام به بیش از آن رأی صادر کند و در مهلت قانونی نسبت به آن رأی اعتراض نشده باشد؛ دادگاه ملزم است نسبت به صدور اجراییه اقدام کند و تا زمانی که رأی داور ابطال نشده، رأی صادره قابلیت اجرایی خواهد داشت.

شرایط دریافت وجه التزام

در صورتی که خسارت یا تاخیری در قرارداد رخ داده باشد، فردی که مرتکب این موضوع شده باید طبق شرایطی که برای الزام به وجه التزام تعیین شده مبلغ تعیین شده را بپردازد.

شرایطی که برای دریافت این مبلغ موجب ضرر و زیان در قرارداد در نظر گرفته شده، براساس قانون جدید وجه التزام به صورت زیر است:

• ثابت کردن وجود قرارداد
• ثابت کردن نقض تعهدات توسط یکی از طرفین
• ثابت کردن وارد شدن خسارت و ضرر و زیان
• اثبات رابطه بین خسارت وارد شده و نقض تعهدات
• اتمام زمان انجام تعهد قرارداد
• اثبات لازم بودن جبران خسارت طبق قانون یا عرف

بر اساس ماده 230 وجه التزام در قانون مدنی، در صورتی که ضمن انجام معامله یا در قرارداد مبلغ مشخصی به عنوان خسارت برای مواقع تخلف از قرارداد مشخص شده باشد، قاضی نمی‌تواند فردی که مرتکب این موضوع شده را به پرداخت بیشتر یا کمتر از آنچه ملزم شده محکوم کند.

وجه التزام و تأخیر تأدیه چه تفاوتی با هم دارند؟

از جمله تفاوت‌هایی که وجه التزام و خسارت تأخیر تأدیه دارند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• خسارت تأخیر تأدیه نیازی به پیش‌بینی در قرارداد ندارد و در صورت بروز ضرر یا تأخیر در انجام کار توسط قاضی تعیین می‌شود.
• وجه التزام باید حتماً موقع تنظیم سند با توافق طرفین معامله تعیین شود و نظر قاضی پرونده نمی‌تواند این مبلغ را تغییر دهد.
• مبلغ وجه التزام توسط طرفین معامله تعیین می‌شود و قیمت آن با نرخ روز تغییری نمی‌کند، مگر اینکه توسط طرفین معامله این موضوع در قرارداد ذکر شده باشد.
• مبلغ خسارت تأخیر تأدیه به نرخ روز و با توجه به شاخص بانک مرکزی تعیین می‌شود.

نکات حقوقی مرتبط با دعوای مطالبه وجه التزام

جهت شناخت بهتر نحوه نوشتن وجه التزام باید از یک وکیل متخصص در این زمینه مشاوره بگیرید. همچنین توجه به مواردی که در ادامه ارائه شده ضروری خواهد بود.

• در صورتی متعهد له واجد شرایط اعمال ضمانت اجرای نقض تعهد و دریافت وجه التزام آن خواهد بود که خودش در مهلت‌های مقرر تعهداتی که بر عهده او بوده را به موقع انجام داده باشد، در غیر این صورت محکومیت متعهد به پرداخت وجه التزام امکان‌پذیر نخواهد بود.
• تنها در صورتی پرداخت وجه التزام ممکن خواهد بود که تقصیر متعهد در انجام کار ثابت شده باشد.
• در صورتی که سند انتقال مال غیرمنقول در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شده باشد و علی‌رغم تعیین وجه التزام هیچ‌کدام از طرفین به تعهدات خودشان عمل نکرده باشد، هیچ‌کدام از افراد دخیل در قرارداد نمی‌توانند برای دریافت وجه تعیین شده برای وجه التزام اقدام کنند.
• در صورت تمدید زمان ایفای تعهد با توافق طرفین الزام به وجه التزامی که در قرارداد اولیه در نظر گرفته شده بی‌اثر خواهد شد.
• ·          اگر مبلغ تعیین گردیده مورد توافق طرفین جهت وجه التزام مبلغی غیرمتعارف باشد، تحت بعضی از شرایط دادگاه فقط تا سقف تعهد اصلی و بر مبنای حد متعارف حکم دریافت وجه التزام را صادر خواهد کرد.
• امکان دریافت وجه التزام و الزام طرف مقابل به انجام کاری که به آن متعهد شده به صورت هم‌زمان ممکن نخواهد بود.
• ·          درصورتی که در قرارداد برای فردی حق فسخ ایجاد شود، اما او اقدام به مطالبه وجه التزام قراردادی کند، این موضوع نشان دهنده این است که فرد خیار خود را اسقاط نموده و التزام خود را به قرارداد نشان می‌دهد.
• اگر به خاطر یک عامل غیرقابل پیش‌بینی و خارج از اراده یکی از طرفین قرارداد نتواند تعهد خودش را انجام دهد، ملزم به پرداخت وجه التزام نخواهد شد.
• در صورتی که طرفین قرارداد ثانویه جدیدی را منعقد کنند، قرارداد جدید باعث بطلان وجه التزام قرارداد اولیه نخواهد شد و این وجه همچنان قابل مطالبه است؛ زیرا وجه التزام با تبدیل تعهد ساقط نمی‌شود.

جمع بندی

جمع وجه التزام و انجام تعهد در یک مجموعه ممکن نیست و تنها در صورتی می‌توانید از فردی که به تعهداتش عمل نکرده وجه ذکر شده در قرارداد را دریافت کنید که، مجدداً او را به ادامه انجام کاری که رها شده یا با تأخیر مواجه شده مجبور نکنید. در واقع وجه التزام برای جبران خسارت وارده در اثر کوتاهی در انجام تعهدات یکی از طرفین در قرارداد در نظر گرفته شده است.

اگر برای نگارش قراردادهای ملکی و تعیین میزان خسارت‌های احتمالی آن نیاز به دریافت راهنمایی دارید، وکیل ملکی موسسه حقوقی دادسو می‌تواند اطلاعات لازم را در این باره در اختیارتان قرار دهد.

سوالات متداول