قانون جدید صدور چک، تحولات گستردهای را در شیوه صدور، انتقال و دریافت چک ایجاد کرده است. براساس این قانون، کلیه مراحل مرتبط با چک از جمله صدور، انتقال و تایید، باید بهصورت الکترونیکی در سامانه صیاد ثبت شود. این الزام قانونی بهمنظور افزایش شفافیت در معاملات و کاهش چکهای برگشتی وضع شده است.
در صورت عدم ثبت صحیح چک در سامانه صیاد، احتمال برگشت خوردن آن از سوی بانک بسیار زیاد است. این مسئله برای دارندگان چکهای ثبت نشده، مشکلات عدیدهای بههمراه دارد. اما آیا امکان پیگیری قانونی برای این دسته از چکها وجود دارد؟
پاسخ به این سوال، مستلزم بررسی دقیق قوانین و مقررات مرتبط با چکهای صیادی است. بهمنظور رفع این ابهام، دارندگان چکهای ثبت نشده باید با روشهای قانونی پیگیری و وصول این نوع چکها آشنا شوند. در ادامه، به بررسی این موضوع که برگشت زدن چک ثبت نشده به چه صورت است؟ خواهیم پرداخت.
آیا چک ثبت نشده را میتوان برگشت زد؟
با اجرای قانون جدید چک، تحولی عظیم در نظام پرداخت کشور ایجاد شده است. این قانون با حذف تدریجی چکهای در وجه حامل و الزام ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد، به شفافیت و نظارت بیشتر بر معاملات چکی کمک کرده است. نتیجه این اصلاحات، کاهش چشمگیر چک برگشتی و افزایش اعتماد در معاملات اقتصادی بوده است. بهطوریکه بانک مرکزی از کاهش قابلتوجه آمار چکهای برگشت خورده پس از اجرای این قانون خبر داده است.
با وجود تصویب قانون چک و الزام ثبت چکها در سامانه صیاد، برخی افراد بهدلیل عدم آگاهی کافی از این قوانین، همچنان چکهای ثبت نشده دریافت میکنند. این مسئله مشکلات عدیدهای را برای دارندگان چک ایجاد کرده است، از جمله اینکه در صورت برگشت خوردن این چکها، پیگیری حقوقی آنها دشوارتر میشود. بههمین دلیل، سوال درباره امکان برگشت زدن چکهای ثبت نشده به یکی از سوالات پرتکرار در این زمینه تبدیل شده است.
برای پیگیری قانونی چکهای ثبت نشده، ضروری است به قوانین جدید چک مراجعه کنیم. این قوانین بهطور دقیق نحوه برخورد با چکهای ثبت نشده در سامانه صیاد و مراحل قانونی پیگیری آنها را مشخص میکنند

- مطابق ماده 21 قانون، هر برگه چک باید بهصورت منحصربهفرد شناسایی شود. برای این منظور، هنگام صدور چک، اطلاعاتی نظیر هویت دارنده، مبلغ و تاریخ در سامانه ثبت میشود. این اطلاعات، یک شناسه یکتا برای هر چک ایجاد میکند. همچنین، قانون اجازه میدهد که دارنده چک، پیش از تسویه، آن را به شخص دیگری منتقل کند. اما در اینصورت، هویت شخص جدید نیز برای همان شناسه یکتای چک، ثبت خواهد شد.
- مطابق تبصره 1 قانون ذکر شده، برای چکهایی که پس از دو سال از اجرایی شدن این قانون صادر میشوند، تنها روش تسویه از طریق سامانه چکاوک است. مبلغ و تاریخ دقیق پرداخت این چکها براساس اطلاعات ثبت شده در سامانه صیاد تعیین میشود و صرفاً به دارنده نهایی چک پرداخت خواهد شد.
- چنانچه مالکیت چکی در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، بانکها موظف هستند از پرداخت وجه آن خودداری کنند. این اقدام با هدف شفافسازی و کنترل بهتر تراکنشهای بانکی و جلوگیری از سوءاستفادههای احتمالی صورت میگیرد.
بنابراین، هر چک صیادی باید حتماً در سامانه صیاد ثبت شود. این ثبت شامل اطلاعات کامل چک و تایید آن توسط صادرکننده است. همچنین، گیرنده چک نیز باید صحت این اطلاعات را تایید کند. درواقع، این فرآیند دو مرحلهای تضمین میکند که چک صیادی مطابق با قوانین جدید صادر شده است.
در صورتیکه هر یک از این مراحل بهدرستی انجام نشود، بانکها مجاز به پرداخت وجه چک نخواهند بود. بهعبارت دیگر، ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد و تایید آن توسط دو طرف معامله، شرط اصلی برای اعتبار و قابلیت وصول چک صیادی محسوب میشود.
- با توجه به قوانین جدید صدور چک و الزام ثبت چک در سامانه صیاد، بانکها مجاز به پرداخت وجه چکهای صیادی ثبتنشده نیستند. بههمین دلیل، برگشت خوردن چک صیادی ثبتنشده برای دارنده آن امکانپذیر نخواهد بود. درواقع، با توجه به این قوانین، پاسخ به این سوال که آیا میتوان چک ثبتنشده را برگشت زد، منفی است.
- همچنین، بانک مرکزی برای جلوگیری از برگشت خوردن چکهای صیادی ثبتنشده و عدم ثبت شکایت چک برگشتی بیش از حد، قوانین جدیدی وضع کرده است. براساس این قوانین، تمام چکهای صیادی جدید که به رنگ بنفش هستند، باید حتماً در سامانه صیاد ثبت شوند. این سامانه به اینصورت کار میکند که هم فردی که چک را صادر میکند و هم کسی که آن را دریافت میکند، باید در سامانه صیاد اطلاعات چک را ثبت و تایید کنند.
اینکار باعث میشود تا بانکها بتوانند بهصورت دقیقتر وضعیت هر چک را پیگیری کنند و در صورت لزوم، اقدام به برگشت زدن آن نمایند. بهعبارت سادهتر، اگر چکی در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، امکان برگشت خوردن آن وجود ندارد.
شرایط برگشت زدن چک ثبت نشده
با توجه به الزام ثبت چکها در سامانه صیاد، قانون صراحتاً برگشت زدن چکهای ثبتنشده را ممنوع کرده است. با اینحال، بهدلیل ناآگاهی برخی از دریافتکنندگان چک درباره این قانون و وجود تعداد قابلتوجهی چک ثبتنشده در گردش، این سوال مطرح میشود که آیا برگشت زدن و پیگیری قانونی این چکها بهطور کامل منتفی است یا در شرایط خاصی میتوان اقداماتی را انجام داد؟
برای برگشت زدن چک صیادی که در سامانه صیاد ثبت نشده است، دارنده چک باید ابتدا با صادرکننده یا انتقالدهنده آن تماس گرفته و از آنها درخواست کند تا چک را در سامانه صیاد ثبت کنند. پس از آن، خود دارنده چک باید با مراجعه به سامانه صیاد و طی مراحل تایید، صحت چک را تایید نماید. در نهایت، دارنده چک میتواند با مراجعه به بانک، برای دریافت وجه چک یا در صورت عدم موجودی کافی، برای برگشت زدن آن اقدام کند.
در این شرایط، بانک موظف به پرداخت وجه چک صیادی است و امکان برگشت خوردن آن وجود ندارد. با اینحال، در صورت بروز اختلاف یا عدم پرداخت، گیرنده چک میتواند از طریق مراجع قضایی پیگیریهای حقوقی خود را انجام دهد.
نحوه برگشت زدن چک ثبت نشده
با توجه به قوانین جدید چک و الزام ثبت چکها در سامانه صیاد، امکان برگشت زدن چکی که در این سامانه ثبت نشده وجود ندارد. درواقع، اگر چکی در سامانه صیاد ثبت نگردیده باشد، دارنده چک نمیتواند آن را برگشت زده و از طریق قانونی پیگیری نماید.
بنابراین، تنها راهکار موجود برای دارنده چنین چکی، مراجعه به صادرکننده یا انتقالدهنده چک و درخواست ثبت آن در سامانه صیاد است. این اقدام، پیشنیاز هرگونه پیگیری قانونی در خصوص این چک خواهد بود.
پس از تایید نهایی چک صیادی توسط دارنده در سامانه، چنانچه وجه چک به حساب وی واریز نشود، میتواند با مراجعه به بانک، نسبت به برگشت زدن چک اقدام کرده و پیگیریهای قانونی لازم را همچون مسدودی حساب چک برگشتی بهعمل آورد.

شکایت از چک صیادی ثبت نشده
2 سوال مهمی که مطرح میشود، در صورتیکه دارنده چک صیادی نتواند چک خود را در سامانه صیاد ثبت کند و صادرکننده یا انتقالدهنده نیز از انجام اینکار خودداری کند، چه اقدام قانونی میتواند انجام دهد؟ با توجه به اینکه امکان برگشت خوردن چکهای صیادی ثبتنشده منتفی شده، آیا امکان شکایت از این چک نیز وجود ندارد؟
در شرایط کنونی، بهدلیل عدم صدور گواهی عدم پرداخت چک توسط بانک، دارنده چک صیادی امکان پیگیری قانونی برای وصول وجه چک را ندارد. این بدان معناست که نه میتوان از طریق اجرای ثبت و نه از طریق مراجع قضایی، علیه صادرکننده چک اقدامی انجام داد. درواقع، نبود این گواهی بهعنوان یکی از اسناد ضروری برای اثبات عدم پرداخت چک، مانع از هرگونه اقدام حقوقی یا کیفری علیه صادرکننده میشود.
با توجه به قوانین جدید، چکهایی که در سامانه صیاد ثبت نشده باشند، قابل برگشت نیستند. اما این بهمعنای بیاثر بودن کامل این چکها نیست. دارنده چک همچنان میتواند بهعنوان یک سند مدنی و مدرک بدهی، از آن در مراجع قضایی استفاده کرده و علیه صادرکننده چک شکایت کند. درواقع، اگرچه امکان برگشت مستقیم چک از طریق سیستم بانکی وجود ندارد، اما دارنده چک میتواند از طریق مبادی قانونی دیگر، حق خود را پیگیری کند.
مطابق قانون، دارنده سندی که بهصورت عادی صادر شده است، تنها میتواند علیه کسی که این سند را صادر کرده است، اقامه دعوی نماید. بهعبارت دیگر، او نمیتواند افرادیکه این سند را به دیگران منتقل کردهاند یا ضامن آن بودهاند را مسئول بداند و از آنها نیز طلب خود را مطالبه کند.
علاوهبراین، ثبت نکردن چک صیادی در سامانه صیاد عواقب جدی بهدنبال دارد. یکی از مهمترین این عواقب، از دست رفتن امکان برگشت زدن چک و طرح شکایت کیفری است. چکی که در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، دیگر بهعنوان یک چک معتبر شناخته نمیشود و در نتیجه، دارنده آن نمیتواند از طریق مراجع قضایی برای وصول چک و وجه آن اقدام کند.
جمع بندی
برگشت زدن چک ثبت نشده، بهدلیل تغییرات اخیر در قوانین چک و الزام ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد، با محدودیتهای جدی مواجه شده است. پیش از این، امکان برگشت زدن چکهایی که در سامانه ثبت نشده بودند، وجود داشت. اما با اجرای قانون جدید، چکهایی که اطلاعاتشان در سامانه صیاد ثبت نشده باشند، عملاً بهمنزله یک سند عادی تلقی میشوند و بانکها موظف به پرداخت آنها نیستند.
در این شرایط، برای وصول چکهای ثبت نشده، راهکارهای قانونی دیگری وجود دارد. فرد دارنده چک میتواند با مراجعه به مراجع قضایی و طرح دعوی مطالبه وجه، حقوق خود را پیگیری کند. همچنین، با توجه به اهمیت ثبت چک در سامانه صیاد، توصیه میشود که قبل از دریافت هر چکی، از ثبت اطلاعات آن در این سامانه اطمینان حاصل کنید. اینکار از بروز مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری خواهد کرد.
در نهایت، با توجه به پیچیدگیهای قانونی مرتبط با چکهای ثبت نشده، توصیه میشود که برای دریافت مشاوره دقیقتر، به یک وکیل چک متخصص در امور بانکی مراجعه کنید. موسسه حقوقی دادسو نیز با بهرهگیری از وکلای مجرب و متخصص در حوزه چک، آماده ارائه خدمات حقوقی جامع به شما در این زمینه است.
سوالات متداول
آیا امکان برگشت زدن چک ثبت نشده وجود دارد؟
طبق قوانین جدید صدور چک، امکان برگشت زدن چکهای صیادی که در سامانه صیاد ثبت نشدهاند، وجود ندارد. بانکها مجاز نیستند برای این دسته از چکها گواهی عدم پرداخت صادر کنند. درواقع، این قانون با هدف کاهش چکهای برگشتی و افزایش اعتبار مبادلات مالی وضع شده است.
نحوه برگشت زدن چک ثبت نشده به چه صورت است؟
برای برگشت زدن یک چک صیادی که در سامانه صیاد ثبت نشده است، دارنده چک باید ابتدا به صادرکننده مراجعه کند. در این مراجعه، دارنده چک باید از صادرکننده درخواست کند تا چک را در سامانه صیاد ثبت نماید. ثبت چک در سامانه صیاد نیز، پیشنیاز لازم برای انجام مراحل قانونی برگشت چک و پیگیری مطالبات دارنده چک است.
شکایت از چک صیادی ثبت نشده به چه صورت است؟
اگر چکی در سامانه صیاد ثبت نشود، بهمنزله از دست رفتن اعتبار آن بهعنوان یک سند تجاری است. در اینصورت، چک به یک سند عادی تبدیل شده و دارنده چک تنها میتواند با مراجعه به دادگاه حقوقی، از صادرکننده درخواست بازپرداخت وجه کند. این بدان معناست که دارنده چک دیگر نمیتواند از مزایای قانونی چکهای بانکی مثل توقیف اموال صادرکننده بهصورت فوری بهرهمند شود.