قراردادها و عقودی که بین دو طرف بسته می‌شوند انواع مختلفی دارند. یکی از این عقود هبه است. هبه یعنی فردی مالی را به رایگان و بدون چشم‌داشت به دیگری بخشیده باشد. گاهی مواقع فرد با شناخت و بررسی هبه را انجام می‌دهد و پس از بخشش مال از انجام آن پشیمان نمی‌شود.
اما در صورتی که فردی که مالی را هبه کرده باشد از بخشش آن پشیمان شود، تحت شرایط خاصی امکان رجوع از هبه برای او وجود خواهد داشت. در این مطلب دادسو درباره رجوع از هبه و شرایط و موانع آن نکاتی که باید بدانید را ارائه کرده‌ایم.
رجوع از هبه چیست؟
طبق ماده 795 قانون مدنی، هبه به عقدی گفته می‌شود که به موجب آن یک نفر مالی را مجانی یا به صورت رایگان به فرد دیگری تملیک می‌کند. در این شرایط تملیک کننده مال به عنوان واهب و طرف دیگر به عنوان متهب شناخته می‌شود. هم‌چین مالی را که مورد هبه است یا بخشیده شده عین موهوبه می‌نامند.
با توجه به اینکه هبه یک نوع عقد جایز است و امکان رجوع از این عقد و فسخ آن یعنی به هم زدن یک طرفه هبه بدون نیاز به موافقت گیرنده مال امکان‌پذیر است، فردی که مالی را هبه کرده می‌تواند با رعایت شرایط خاصی که در قانون ارائه شده عقد هبه را فسخ کرده و مال بخشیده شده را پس بگیرد. به این شرایط رجوع از هبه گفته می‌شود.
در چه مواردی نمی‌توان از هبه رجوع کرد؟
رجوع از هبه ملک و… تنها در شرایطی امکان دارد که فردی که مالی را هبه کرده بتواند عین آن را پس بگیرد؛ بنابراین قبل از اقدام برای رجوع هبه باید فردی که مال را بخشیده مواردی که می‌تواند مانع از پس گرفتن آن شود را بشناسد. از جمله شرایطی که به عنوان موانع رجوع از هبه شناخته می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- اگر مالی که هبه شده یا عین موهوبه از بین رفته باشد امکان رجوع از آن وجود ندارد.
- در صورتی که گیرنده هبه پدر و مادر یا اولاد واهب باشد، امکان رجوع از آن وجود نخواهد داشت.
- در شرایطی که هبه از نوع عقد معوض باشد و واهب در ازای مالی که بخشیده چیزی را از طرف مقابل دریافت کرده باشد، رجوع از آن ممکن نیست.
- اگر مال هبه شده دچار تغییراتی شده باشد و عین مال موجود نباشد واهب نمی‌تواند برای دریافت آن رجوع کند.
شرایط رجوع از هبه
برای اینکه بتوانید مالی را که هبه کرده‌اید یا بخشیده‌اید مجدداً به دست بیاورید، نباید موانع رجوع از هبه برای آن وجود داشته باشد. در واقع واهب تنها در صورتی می‌تواند برای دریافت موهوبه اقدام کند که شرایط رجوع از هبه برقرار بوده و عین مال موجود باشد. برای اینکه بتوانید نسبت به این موضوع شناخت بهتری به دست بیاورید، شرایط رجوع از هبه را در ادامه ارائه کرده‌ایم.
- مال موهوبه از بین نرفته و مالکیت آن به فرد دیگری منتقل نشده باشد.
- گیرنده هبه جزء فرزندان یا والدین فرد نباشد.
- عین مال هبه شده موجود بوده و تغییراتی به خاطر استفاده‌های دیگر در آن ایجاد نشده باشد.
- هبه از نوع هبه معوض نباشد، یا عوض هبه از متهب گرفته نشده باشد.
برای رجوع از هبه باید مالی که بخشیده شده موجود باشد و مانعی برای دریافت مال وجود نداشته باشد، تا واهب بتواند به صورت قانونی از هبه رجوع کند.
طرح دعوای رجوع از هبه
در صورتی که تمام شرایط رجوع از هبه برقرار باشد، واهب یا بخشنده مال می‌تواند طبق قانون مدنی برای پس گرفتن موهوبه طرح دعوا کند. اگر رجوع از هبه توسط دادگاه تأیید شده باشد واهب می‌تواند برای پس گرفتن مالش اقدام کند. البته متهب می‌تواند نسبت به رأی صادره اعتراض کرده و منتظر تجدید نظر بماند.
در صورتی که دادگاه تجدیدنظر هم حکم تأیید رجوع از هبه را تأیید کند، متهب باید موهوبه را به واهب پس بدهد. همچنین واهب می‌تواند از طریق اجرای احکام دادگاه نیز برای دریافت عین مالی که بخشیده شده اقدام کرده و آن را پس بگیرد.
مراحل طرح دعوای هبه به صورت زیر است:
- ثبت‌نام در سامانه ثنا و ایجاد حساب کاربری
- ارسال اظهارنامه رجوع از هبه از سوی واهب برای متهب
- تقدیم دادخواست تأیید رجوع از هبه به دادگاه حقوقی از طریق دفاتر خدمات قضایی یا سامانه عدل ایران
- دریافت ابلاغیه تعیین وقت دادرسی و حضور در جلسات دادرسی
- صدور حکم بدوی تأیید رجوع از هبه در صورت عدم وجود موانع دریافت هبه
نمونه دادخواست رجوع از هبه
برای اینکه واهب بتواند مالی که هبه کرده مانند ملک را پس بگیرد، در قدم اول لازم است که دادخواست رجوع از هبه را با کمک افراد متخصص در این حوزه مانند وکیل ملکی تنظیم کند. سپس این دادخواست باید برای دادگاه ارسال شود تا پس از بررسی شرایط و صدور حکم واهب مشکلی برای پس گرفتن موهوبه نداشته باشد. در این بخش یک نمونه دادخواست رجوع از هبه را ارائه کرده‌ایم، تا با نحوه تنظیم دادخواست این دعوا بیشتر آشنا شوید.
ریاست محترم دادگاه حقوقی ……..
با سلام
احتراماً این‌جانب …….. مالک یک دستگاه خودرو سواری، مدل …….. رنگ …….. به شماره شاسی …….؛ و شماره موتور …….؛ و شماره انتظامی …….. بوده‌ام که ضمن ازدواج با خانم ……. (همسر فعلی این‌جانب) خودرو مزبور را به ایشان هبه کرده‌ام. متأسفانه، در حال حاضر، به دلیل اختلافات خانوادگی ایشان زندگی مشترک را ترک کرده و با وجود ارسال اظهارنامه رجوع از هبه توسط بنده از بازگرداندن خودرو فوق‌الذکر خودداری می‌کند.
با توجه به اینکه هبه عقدی جایز بوده و نظر به ابلاغ اظهارنامه رجوع از هبه، به خوانده محترم و خودداری او از بازگرداندن عین موهوبه، درخواست تأیید رجوع از هبه طبق قانون مدنی از محضر جنابعالی مورد استدعا است.
جمع بندی
مالی که توسط فردی به دیگری بخشیده شده به عنوان هبه شناخته می‌شود و پس از عقد هبه رسمی فرد می‌تواند برای دریافت آن رجوع کند. اگر مالی که بخشیده شده از بین رفته باشد یا تغییراتی در آن ایجاد شده باشد، امکان رجوع از هبه وجود نخواهد داشت.
اما در صورت موجود بودن عین مال واهب می‌تواند طرح دعوا رجوع از هبه را مطرح کرده و با طی کردن مراحل قانونی از آنچه بخشیده رجوع کند.
سوالات متداول
آیا می‌توان از هبه رجوع کرد؟
اگر شرایط رجوع از هبه برقرار باشد و موانع رجوع از مال بخشیده شده وجود نداشته باشد، واهب می‌تواند از طریق دادگاه برای دریافت مالی که هبه شده اقدام کند.
انواع هبه نامه کدام است؟
هبه دو نوع رسمی و غیررسمی دارد و با توجه به شرایط هبه و نوع آن دادگاه به پرونده‌های ارسال شده رسیدگی خواهد کرد.
منظور از هبه معوض چیست؟
در صورتی که واهب در ازای مال بخشیده شده چیزی مانند خودرو یا طلا و… دریافت کرده باشد هبه از نوع معوض خواهد بود.
دادسو چیست؟
دادسو یک موسسه حقوقی است که تمامی مجوزهای لازم را از کانون وکلای دادگستری مرکز، قوه قضاییه و اداره ثبت اسناد اخذ کرده است. دادسو کلیه خدمات حقوقی، وکالتی و کنسولی را به ایرانیان داخل و خارج از کشور ارائه می‌کند.
چگونه می‌توانم با دادسو در ارتباط باشم؟
شما می‌توانید از طریق واتساپ، تلگرام و یا تماس با شماره ۰۲۱۹۱۰۷۹۱۰۳ با کارشناسان حقوقی دادسو در ارتباط باشید. همکاران ما با حوصله پاسخگوی شما هستند.شما می‌توانید از طریق واتساپ، تلگرام و یا تماس با شماره ۰۲۱۹۱۰۷۹۱۰۳ با کارشناسان حقوقی دادسو در ارتباط باشید. همکاران ما با حوصله پاسخگوی شما هستند.
چگونه می توانم با وکلای دادسو جلسه داشته باشم؟
جلسات مشاوره وکلای دادسو به دو صورت حضوری و آنلاین برگزار می‌شود. برای برگزاری جلسه با وکلای دادسو با کارشناسان حقوقی دادسو در ارتباط باشید تا برای شما وقت ملاقات تنظیم کنند.
