حقوق زن در زمان طلاق

حقوق زن در زمان طلاق چه زوجه درخواست طلاق داشته باشد و چه مرد، شرایط خاص خود را دارد. البته در برخی از مواقع این حقوق می‌تواند تغییر پیدا کند. برای مثال اگر ثابت شود که زن عدم تمکین کرده، یعنی وظایف زناشویی خود را در زندگی مشترک انجام نداده است، می‌تواند از حق دریافت نفقه محروم شود. اما این مورد تنها یک بخشی کوچک از حقوق زن در زمان طلاق را شامل می‌شود.

در این راهنما به معرفی کامل حقوق زن در خانواده، حقوق زن در طلاق توافقی، حضانت فرزند یا فرزندان و مواردی از این دست خواهیم پرداخت. این مسائل شامل حقوق مالی و حقوق غیر مالی می‌شوند. در انتها نیز در مورد مسائلی صحبت خواهیم کرد که مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد.

برای آگاهی دقیق‌ تر از چنین مسائلی می‌توانید با کارشناسان حقوقی دادسو به صورت تماس تلفنی و یا از طریق واتساپ مشاوره رایگان دریافت کنید.

انواع حقوق زن در طلاق توافقی

قوانین کشور شرایطی را برای زنان در جامعه فراهم کرده است که بتوانند با آسایش بیشتری به زندگی خود ادامه دهند. به همین دلیل این قوانین حقوق زن در خانواده را از قبل پیش بینی کرده‌ اند تا زوجین در زندگی مشترک دچار مشکل نشوند. برای مثال یکی از پیش پا افتاده ترین مسائل این است که زن هیچ وظیفه ای در انجام امور منزل ندارد.

اگرچه این کار به صورت یک فرهنگ در بین مردم جا افتاده است که زن وظیفه دارد مادامی که در خانه شوهر زندگی می‌کند، چنین وظایفی را بر عهده بگیرد. اما حقوق زن در طلاق توافقی شرایط خاص دیگری دارد که بخش اعظم آن به توافق بین طرفین برمی‌گردد. به طور کلی حقوق زن در زمان طلاق به دو دسته حقوق مالی و حقوق غیر مالی تقسیم بندی می‌شود.

برای مثال حقوق مالی زن بعد از طلاق مانند مهریه و نفقه از جمله مهم ترین مسائلی هستند که مباحث مربوط به آن باید قبل از جاری شدن خطبه طلاق بین زوجین کاملاً روشن شده و به صورت سند در آید. حقوق غیر مالی میان زوجین هم شامل مسائل دیگری مثل حضانت فرزند می‌شوند که این موضوع هم با توجه به عوامل گوناگونی از جمله توافق طرفین، سن و جنسیت کودک و مواردی از این دست تعیین می‌شود.

در شرایطی که زوجه از همسر خود وکالت طلاق یا داشته باشد، می‌تواند بدون حضور همسر خود تمامی مراحل دادرسی طلاق را طی کند و به صورت توافقی از وی جدا شود. در شرایطی که زن حق طلاق داشته باشد، بسیاری از شرایط در زمان طلاق به سود او خواهد بود.

حقوق مالی زن بعد از طلاق توافقی

از مهم ترین مباحث و حقوق زن در طلاق توافقی بخش مالی آن است که اغلب بین زوجین اختلاف زیادی ایجاد می‌کند. بحث مالی همان‌طور که گفتیم شامل مهریه و نفقه و البته جهیزیه زوجه و اجرت المثل ایام زوجیت خواهد بود.

به صورت شرعی برخی از قوانین در حمایت از زن در زندگی مشترک، شرایط مالی خاصی را برای او در نظر گرفته است که برخی از آنها بعد از جاری شدن خطبه عقد (نه فقط در زمان طلاق) بر زن حلال خواهد بود. البته علاوه بر موارد ذکر شده ممکن است زن و مرد در زمان عقد کردن در شرایط ضمن عقد نامه خود مورد دیگری با نام شرایط تصنیف دارایی را هم ذکر کرده باشند که در صورت وجود چنین چیزی دادگاه به این مورد هم در طلاق توافقی رسیدگی خواهد کرد.

حقوق غیر مالی زوجه بعد از طلاق توافقی

مهم ترین حقوق زن در زمان طلاق در بخش غیر مالی شامل این موضوع می‌شود که حضانت فرزند بعد از طلاق با چه کسی است؟ در قوانین این مسائل از قبل پیش بینی شده است مگر اینکه زوجین در زمان طلاق توافقی، در این زمینه هم با یکدیگر به یک مرز مشترک رسیده باشند.

در چنین شرایطی هم باید توافقات به صورت کتبی و کاملاً محضری ثبت شود و به صورت سندی قابل استناد در بیاید. در حالت عادی قانون حضانت فرزند را تا سن 7 سالگی بر عهده مادر قرار داده است. از سن 7 سالگی به بعد حضانت فرزندان به پدر خانواده تعلق می‌گیرد و این حق تا زمان به بلوغ رسیدن فرزندان ادامه خواهد داشت.

در زمان بلوغ این خود فرزند است که تصمیم می‌گیرد با کدام یک از والدین زندگی کند. اما سؤالی که ممکن است پیش بیایید این است که در قانون سن بلوغ چه زمانی تعیین شده است. این سن در قانون بر اساس سن بلوغ شرعی در دختران و پسران است.

بنابراین دختران در پایان 9 سالگی و پسران در پایان 15 سالگی می‌توانند تصمیم بگیرند که با کدام یک از والدین خود زندگی کنند. البته بر اساس شرایط خاصی ممکن است حضانت از مادر گرفته شود و این شامل اثبات جنون مادر یا ازدواج مجدد او خواهد بود. در سایر موارد مانند اعتیاد، اشتهار به فساد، داشتن مشکلات روانی و یا سوء استفاده از طفل می‌تواند موجب سلب حضانت فرزند از هر یک از والدین شود.

حضانت فرزند دختر

برای بسیاری هم ممکن است این پرسش پیش می‌آید که حضانت فرزند دختر بعد از طلاق با حضانت فرزند پسر متفاوت خواهد بود؟ در پاسخ باید عرض کنیم که خیر، بحث حضانت دقیقاً طبق قانون و بر اساس شرایط پیش بینی شده سن بلوغ اجرا خواهد شد. بنابراین با توجه به موارد گفته شده حضانت در حقوق زن در زمان طلاق نیز برای وی پیش بینی شده است و حتی در زمانی که مادر حضانت را بر عهده نداشته باشد هم حق ملاقات فرزند از وی سلب نخواهد شد.

مهریه در طلاق توافقی

در بین کلیه حقوق زن در زمان طلاق، مهریه از اهمیت زیادی برخوردار است و اصولاً چالش برانگیزترین بخش در زمان طلاق بین زوجین است. مهریه از زمان جاری شدن عقد به زوجه تعلق می‌گیرد. این به آن معناست که اگر زن حتی در زمان عقد و قبل از برقراری رابطه زناشویی تصمیم به طلاق از مرد بگیرد و یا مرد دادخواست طلاق را در این زمان ارائه دهد، مهریه به زن تعلق می‌گیرد.

زمانی که طلاق به صورت توافقی باشد، زوجین در مورد مهریه به توافق خواهند رسید. در مقاله مهریه در طلاق توافقی در این باره توضیحات کامل داده‌ایم. در چنین شرایطی دو طرف با سنجیدن اوضاع و شرایط مالی مرد و بر اساس مذاکرات بین خود، ممکن است به این نتیجه برسند که تمام مهریه به زن داده شود، بخشی از مهریه به او داده شود، مهریه بخشیده شود و یا در ازای حضانت فرزندان توافقات دیگری به ثبت برسند.

به هر حال آنچه اهمیت دارد این است که مهریه از حقوق زن در زمان طلاق است و بهتر است دو طرف در این مورد به مصالحه و سازش برسند تا در زمان طلاق توافقی دچار مشکل نشوند. نکته اینجاست که در هر شرایطی باید توافق در مورد مهریه به صورت کتبی در محضر ثبت رسمی شود تا در آینده افراد را دچار مشکل نکند.

در بسیاری از مواقع افراد تنها با تصور اینکه به صورت زبانی بحث مهریه را بین خود حل و فصل کرده اند، بعد از طلاق شاهد مشکلات جبران ناپذیری بوده اند و این به دلیل عدم ثبت دفتری توافق در مهریه بین دو طرف اتفاق افتاده است. بنابراین به هیچ عنوان نباید بخشش مهریه بدون شاهد انجام شود زیرا در این صورت امکان رجوع از بخشیدن مهریه وجود دارد.

نفقه زن

نفقه از جمله حق و حقوق زن در خانواده است که بعد از طلاق نیز طبق قانون تا مدت زمانی به زن تعلق خواهد گرفت. در واقع نفقه شامل مایحتاجی هم‌چون خوراک، پوشاک، مسکن، امور درمانی، بهداشتی و … است که بایستی اگر از شروط ضمن عقد بوده است، از طرف مرد برای زن مهیا شود. در عین حال باید اشاره کرد که در ازدواج موقت، نفقه به زن تعلق نخواهد گرفت.

میزان پرداخت نفقه نیز بستگی به شرایط زندگی زن نیز خواهد شد. در عین حال باید اشاره کرد که زن بایستی نسبت به شوهر خود تمکین کند تا شامل دریافت نفقه شود. در غیر این ‌صورت اگر زن نسبت به مرد تمکین نکند، به عنوان ناشزه محسوب می‌شود و مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.

نکته قابل ذکر این است که حتی اگر زن شاغل باشد، میزان حقوقی را نیز دریافت کند و یا این‌که دارای مال و اموال باشد، مرد نمی‌تواند نفقه را به او پرداخت نکند. چرا که زن اجباری به پرداخت هزینه‌های خود از محل کسب درآمدش و یا اموالی که پس از ازدواج به او میرسد، نخواهد داشت.

بعد از طلاق در ایام عده‌، نفقه به زن تعلق می‌گیرد و بایستی تمام حقوق مالی که دارد به او پرداخت شود. همچنین اگر زن در هنگام طلاق، باردار باشد نیز تا زمان وضع حمل، مستحق دریافت نفقه از سمت شوهرش است.

اجرت المثل

اجرت المثل یکی از دیگر حقوق مالی زن بعد از طلاق است که در واقع حق الزحمه خدماتی هم‌چون شست و شو، نظافت، تهیه غذا، شیر دادن به فرزند و … است که در طول زندگی مشترک در خانه شوهرش انجام داده است. البته این حق زمانی به زن تعلق خواهد گرفت که در عقدنامه نیز ذکر شده و این اعمال به صورت رایگان از طرف زن انجام نشده باشد.

در این حالت زن می‌تواند بعد از طلاق و یا فوت شوهرش برای دریافت اجرت المثل اقدام کند تا کارشناس با توجه به سال‌های زندگی مشترک، شرایط زندگی، اموری که زن در زندگی انجام داده است و … میزان آن‌را تعیین کند.

مطالبه نحله

یکی دیگر از حقوق مالی زن بعد از طلاق نحله است. زمانی‌که مرد قصد دارد از همسر خود جدا شود و درخواست آن‌را ثبت کرده است، قاضی این امکان را خواهد داشت که از جهت نیکوکاری، مرد را متقاعد کند که از دارایی خود علاوه بر مهریه و نفقه، میزانی را در قالب نحله به زن برای امرار معاش و ایجاد شرایط بهتر در زندگی‌اش به او بپردازد. مطالبه نحله شرایطی را نیز خواهد داشت که در ادامه به آن اشاره شده است.

• مطالبه نحله در زمان ازدواج و زندگی مشترک امکان پذیر نیست.
• میزان پرداخت نحله با توجه به توانایی مالی مرد تعیین خواهد شد. در عین حال اگر مرد از استطاعت مالی برخوردار نباشد، ملزم به پرداخت نحله نخواهد بود.
• برای این‌که نحله به زن تعلق بگیرد، بایستی طلاق از طرف مرد باشد و در طلاق توافقی اتفاق نمی‌افتد.

تنصیف

از جمله مواردی که به زن بعد از طلاق می‌تواند تعلق بگیرد تنصیف اموال مرد است. به این معنی که در هنگام طلاق، نصف اموال مرد به زن خواهد رسید.

البته شایان به ذکر است که تقسیم اموال بعد از طلاق جزو شروطی است که مرد در هنگام عقد می‌تواند بپذیرد تا جزو حقوق مالی زن بعد از طلاق به شمار آید. دریافت این مورد با شروطی همراه است که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است.

• اولین مورد این است که برای تنصیف اموال مرد، بایستی درخواست طلاق از طرف او ارائه شده باشد تا این حق به او تعلق گیرد. در عین حال ناشزه بودن زن نیز امکان دریافت نصف اموال مرد بعد از طلاق را سلب خواهد کرد.
• زمانی‌که قرار است تنصیف اموال به عقدنامه اضافه شود، عبارت “تا نصف دارای زوج” قید می‌شود که این موضوع به این معنی است که از یک تا ۵۰ درصد دارایی مرد را شامل خواهد شد. البته شایان به ذکر است که دادگاه در رابطه با این موضوع که تعیین شود چه مقدار از اموال مرد به زن بعد از طلاق تعلق خواهد گرفت، تصمیم گیری می‌کند.
• همان‌طور که پیش‌تر نیز بیان شد، به صورت کلی نصف اموال مرد به زن تعلق خواهد گرفت. اگر مرد قبل از طلاق اموال خود را بفروشد یا به شخص دیگری منتقل کند، حقوق مالی زن بعد از طلاق در این مورد به حداقل و یا صفر خواهد رسید. همچنین اگر مرد اموال خود را قبل از طلاق به شخص دیگری منتقل کند، فرار از دین محسوب نمی‌شود و زن در این رابطه نمی‌تواند شکایتی را مطرح کند. وکیل طلاق در این زمینه به زوجین کمک خواهد کرد.

مواردی که مهریه به زن تعلق نمی گیرد

ممکن است برخی از افراد تصور کنند که اگر درخواست طلاق از طرف زن باشد، مهریه به او تعلق نمی‌گیرد. اما این موضوع کاملاً اشتباه است و همان‌طور که گفتیم مهریه از زمان عقد بر زن حلال خواهد بود. هرچند که بسته به نوع ثبت آن در سند ازدواج یعنی عندالمطالبه یا عندالاستطاعه شرایط دریافتش متفاوت خواهد بود.

در حالت اول مهریه هر زمانی که زن درخواست دهد به او تعلق می‌گیرد. این در حالی است که مهریه عندالاستطاعه زمانی به زن تعلق می‌‌گیرد که مرد توانایی مالی لازم برای پرداخت مهریه را داشته باشد.

ضمن اینکه اگرچه مهریه از حقوق زن در زمان طلاق و حتی زندگی مشترک است، اما در شرایط خاصی مهریه به زن تعلق نخواهد گرفت که در ادامه به صورت موردی به بیان آنها می‌پردازیم.

• در صورتی که عقد بین زوجین باطل شود، مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد. البته این به شرطی است که رابطه زناشویی بین زوجین برقرار نشده باشد.
• در صورتی که مهریه ‌ای بین زن و مرد مشخص نشده باشد و زن فوت کند، مهریه شامل حال او و ورثه زن نخواهد شد.
• فسخ عقد نکاح به هر دلیلی در زمانی که نزدیکی بین زن و مرد اتفاق نیفتاده باشد، باعث سلب حق مهریه زن از وی خواهد شد.

اگرچه مهریه از حقوق زن در زمان طلاق است، اما مبلغ مهریه در زمان عقد یا نامزدی و در شرایطی که رابطه زناشویی اتفاق نیفتاده باشد، نصف مقدار اصلی خواهد بود. همان‌طور که مشاهده کردید حقوق زن در زمان طلاق توافقی شامل مواد متعددی می‌شوند که در دو قالب غیر مالی و مالی در دادگاه به آن رسیدگی خواهد شد.

همچنین گفتیم که در زمانی که زن حق طلاق دارد، بدون حضور مرد هم می‌توان روند دادگاه را به پیش ببرد و حکم طلاق صادر شود. در صورتی که نیاز به مشاوره حقوقی رایگان دارید، می‌توانید به دو صورت تلفنی و تماس واتساپی، با مشاورین دادسو ارتباط برقرار کنید. همچنین مشاوره با وکیل خانواده می‌تواند در این مسیر به شما کمک زیادی بکند.

سوالات متداول